Halfweg

Spaarndammerdijk tussen Amstel en Spaarne

De Spaarndammerdijk en de Slaperdijk in het verlengde daarvan vormden sinds de dertiende eeuw de zuidelijke oever van het IJ. De drooglegging van het IJ (1865-1872) maakte een eind aan de waterkerende functie van de dijk. Waar nu recreatiegebied Buitenhuizen ligt stroomde tot aan de drooglegging het water. De eerste middeleeuwse dijkjes waren vaak aaneengeschakelde veenterpjes. Op topografische kaarten is te zien hoe de dijkjes soms haaks over de oudere verkavelingssloten waren aangelegd. Aan weerszijden is dan te zien hoe de sloten ooit verbonden waren.

> 0 min

Napoleontische vestingtoren bij Halfweg

Tijdens voorbereidende werkzaamheden bij het nieuwe NS-station Halfweg-Zwanenburg in 2012 zijn bakstenen funderingen in de bodem gevonden. Het bleken resten te zijn van een Napoleontische vestingtoren uit 1812. Voorlopig worden de torenresten in de bodem behouden. De archeologische vondst bevindt zich op het westelijk sluiseiland in Zijkanaal F op de plaats waar de laatste dertig meter van het zuidelijk perron is aangelegd. De sluizen bij Halfweg dateren uit de zestiende eeuw en ze dienden om bij hoogwater het water vanuit het IJ naar de Haarlemmermeer tegen te houden.

> 1 min

Het Werk aan het Zwet

Het Werk aan het Zwet is een onderdeel van de Posten van Krayenhoff die tussen 1805 en 1810 werden aangelegd als verdedigingslinie rond Amsterdam, een voorloper van de Stelling van Amsterdam. In 1839 werd de batterij doorsneden door de spoorlijn Amsterdam-Haarlem waardoor het zuidelijk deel van de post is verdwenen. Aan de noordzijde is een drietal sokkels met stalen affuit te zien voor luchtafweergeschut. Deze zijn in 1927 geplaatst. Ze hebben slechts kort gefunctioneerd omdat het kanon aan snelle slijtage onderhevig was. Tegenwoordig zijn de contouren van de wallen van de post nog te herkennen.

> 0 min

Huis Zwanenburg

Weinig plaatsen in Nederland hebben zo’n toepasselijke naam als Halfweg dat precies tussen Amsterdam en Haarlem ligt. Reizigers die de trekschuit namen die sinds 1632 tussen beide steden voer, moesten in Halfweg overstappen. Op dat punt op de route kwamen namelijk de watermassa’s van het enorme Haarlemmermeer en het IJ bijna samen. Ze waren slechts gescheiden door een dijk met sluizen. Vanwege die extreme landengte tussen twee wateren werd Halfweg ook wel het Panama van het Noorden genoemd. De vaart hield aan beide zijden van Halfweg op en reizigers moesten het stukje over de dijk te voet afleggen om hun tocht vervolgens weer per schuit te kunnen afleggen. Hoe het er allemaal uitzag is goed te zien op een prachtige kaart van Halfweg uit 1645.

> 2 min

De Groote Braak, een litteken van water

Zullen de dijken het houden? Het is een vraag die een oer-Hollandse angst onder woorden brengt. Een vraag die vooral gesteld werd als een zware herfststorm het woedende water weer eens tegen de dijken opstuwde. De Spaarndammerdijk bij Halfweg hield het niet in de nacht van 4 op 5 november 1675 toen een hevige noordwesterstorm opstak. De gevolgen van die dijkdoorbraak zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar. De Groote Braak is een van de vele plaatsen in Nederland waar de strijd tegen het water een zichtbaar litteken naliet …

> 3 min

Van ‘kasteel’ naar klimaat-neutraal Sugar City

Hij kan de zoete weeïge geur van suikerstroop bijna nog ruiken op het terrein van de voormalige suikerfabriek in Halfweg. Als hij zijn ogen sluit ziet hij nog de enorme hoeveelheden suikerbiet aangevoerd worden en hoe hij en zijn collega’s de bieten lossen en later de suiker afvoeren. Hij hoort nog hoe de fabriek de suikerbieten stampt, verpulvert en kookt. Aan het eind van de dag ziet hij zichzelf in gedachten met de andere honderden arbeiders naar de onderkomens van de werknemers lopen om daar te eten, te slapen en vervolgens weer vroeg op te staan. Hij kan zich haast niet voorstellen dat hier vroeger alleen een ‘kasteel’ stond…

> 2 min

Stoomgemaal Halfweg: van gemaal tot museum

Ze staan nog her en der verspreid door het Kennemerland: de stoomgemalen. Ooit speelden ze een vitale rol bij het droog houden van hun achterland, nu zijn het monumenten die de sfeer van de negentiende eeuw ademen. Toch hebben verschillende stoomgemalen nog tot diep in de twintigste eeuw gefunctioneerd. Het Stoomgemaal Halfweg is pas in 1977 buiten gebruik gesteld, maar dankzij de inspanningen van de Stichting Vrienden Stoomgemaal Halfweg kon het behouden blijven. Tegenwoordig dient het vooral als museum.

> 3 min

Stoomgemaal Halfweg (Haarlemmerliede en Spaarnwoude)

Ze staan nog her en der verspreid door het Kennemerland: de stoomgemalen. Ooit speelden ze een vitale rol bij het droog houden van hun achterland, nu zijn het monumenten die de sfeer van de negentiende eeuw ademen. Dat komt door hun architectuur en door de karakteristieke lange schoorsteenpijpen. Toch hebben verschillende stoomgemalen nog tot diep in de twintigste eeuw gefunctioneerd. Het Stoomgemaal Halfweg is pas in 1977 buiten gebruik gesteld en vervangen door een modern dieselgemaal. In de 125 jaar van zijn actieve leven had het 14 miljard kubieke meter water uitgemalen en daarbij 40.000 ton steenkool verstookt. Dankzij de inspanningen van de Stichting Vrienden Stoomgemaal Halfweg kon het behouden blijven. Dit monument getuigt van Nederlands strijd met het water. Het werd gebouwd in 1853.

> 3 min

Grote Braak (Haarlemmerliede en Spaarnwoude)

Zullen de dijken het houden? Het is een vraag die een oer-Hollandse angst onder woorden brengt. Een vraag die vooral gesteld werd als een zware herfststorm het woedende water weer eens tegen de dijken opstuwde. De Spaarndammerdijk bij Halfweg hield het niet in de nacht van 4 op 5 november 1675 toen een hevige noordwesterstorm opstak. De gevolgen van die dijkdoorbraak zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar. In het noordoosten van Halfweg ligt een plas die zich aan de toeschouwer presenteert als een lieflijk binnenmeer. Je kunt er langs fietsen en de hond uitlaten. Toch is het een van de vele plaatsen in Nederland waar de strijd tegen het water een zichtbaar litteken naliet.

> 3 min

Verzetsmonument in Halfweg

In Halfweg stond tot eind 2016 bij de Rijnlandssluizen een opvallend beeld van een roepende man met opgeheven arm. Het gaat om een oorlogsmonument en het herinnert aan tien verzetsstrijders die op 17 februari 1945 door de Duitse bezetter op de Spaarndammerdijk zijn gefusilleerd. De fusillade was een represaille voor een spoorwegoverval enkele dagen eerder.

> 1 min

Zijkanaal F

Zijkanaal F verbond Halfweg met het Noordzeekanaal. Het grootste deel van het kanaal is gedempt, bij Halfweg is nog een restant aanwezig, dat via het gemaal van Rijnland met de Amerikahaven is verbonden.

> 0 min