Hoofddorp

Terug naar toen: Mijn eeuw van Schiphol

Bij de opening in het Historisch Museum Haarlemmermeer worden vierkanten papiertjes uitgedeeld: oranje, groen, roze en blauw. De bedoeling is er een vliegtuigje van te vouwen om die vervolgens in de in het museum gefabriceerde boom te laten landen. “Niet als symbool dat we vliegtuigen in bomen moeten laten landen, maar als teken dat we gaan beginnen”, grapt de CCO van Schiphol Group, André van den Berg, tijdens de opening van de tentoonstelling ‘Mijn eeuw van Schiphol – Bevlogen verhalen uit de Haarlemmermeer’. Het is in 2016 honderd jaar geleden dat de eerste vliegtuigen op Schiphol landden. Ook in het pittoreske museum, verstopt tussen bos, hotel en bowlingbaan, wordt aandacht besteed aan dit bijzondere jubileum.

4 min

Bevrijding en feesten in Haarlemmermeer

Op 8 mei trekken Canadese troepen Amsterdam binnen. Diezelfde dag wordt onder meer Heemstede bevrijd. Canadese soldaten overnachten in het Groenendaalse Bos. Op woensdag 9 mei trekken ze Haarlemmermeer binnen. In Hoofddorp worden de bevrijders verwelkomd door een enthousiaste menigte. Het regiment ‘Princess Patricia’s Light Infantry’ wordt toegejuicht. De Canadezen worden officieel ontvangen door waarnemend burgemeester Jansonius. De ontvangst van de bevrijders is een feest! Iedereen is uitgelaten; na jaren mag je weer zeggen wat je denkt, doen en laten wat je wilt. Na jaren mag de Nederlandse vlag weer wapperen. Veel Hoofddorpers rijden een stukje mee met de gevechtswagens van de bevrijders. Een ‘Canadese’ luitenant op een motor blijkt zich te ontpoppen als een echte Hoofddorper; Millenaar. Want aan de geallieerde legers zijn Nederlandse militairen toegevoegd die al eerder naar Engeland of het bevrijde Zuiden zijn uitgeweken.

2 min

Stelling van Amsterdam: Zuidwestfront (Haarlemmermeer)

De QR route Stelling van Amsterdam komt langs alle 42 forten van deze 135 kilometer lange verdedigingslinie. Om de QR route overzichtelijker en toegankelijker te maken, is de route onderverdeeld in verschillende stukken, de zogenaamde ‘fronten’. Een front bestaat uit een ensemble van forten en andere objecten zoals batterijen, sluizen en liniedijken die te samen een ruimtelijk verdedigingssysteem vormden. Dit verhaal gaat over het Zuidwestfront dat loopt van Fort bij Vijfhuizen tot aan Fort bij Aalsmeer, dwars door de Haarlemmermeerpolder.n

Objecten:  Fort bij Vijfhuizen – Damsluis bij Vijfhuizen – Damsluis bij Halfweg – Fort bij Heemstede – Geniedijk – Fort bij Hoofddorp – Batterij a/d Sloterweg – Fort bij Aalsmeer

3 min

Batterij aan de Sloterweg: mini-fort in de Geniedijk

De batterij is gelegen tussen het Fort bij Hoofddorp en het Fort bij Aalsmeer en maakt onderdeel uit van het Zuidwestfront van de Stelling. Het functioneerde als steunpunt om flankerend vuur te geven ter verdediging van de Geniedijk, de hoofdverdedigingslinie van de Stelling door de Haarlemmermeer. Gelet op het enorme inundatieveld dat de zuidelijker Haarlemmermeerpolder vormde, hoefde op deze plek geen groot fort te komen. Een  batterij volstond. De Batterij aan de Sloterweg is de enige in zijn soort die nog zichtbaar is in de Stelling van Amsterdam.

2 min

Fort bij Hoofddorp (Stelling van Amsterdam)

Dit fort behoort tot de Stelling van Amsterdam en maakt onderdeel uit van de QR route Stelling van Amsterdam die vanaf het voorjaar van 2013 gelanceerd wordt.

Lees hier het verhaal over Fort bij Hoofddorp

0 min

De Geniedijk: de groene ruggengraat van de Haarlemmermeer

Dwars door de Haarlemmermeerpolder loopt een oude militaire liniewal, de zogenaamde Geniedijk. Deze hoge aarden wal van 10,5 kilometer was een onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Dit is een 135 kilometer lange verdedigingslinie die tussen 1880 en 1914 rondom Amsterdam is aangelegd. Deze kringstelling bestond uit 42 forten en vele andere militaire objecten die de hoofdstad moesten beschermen bij een buitenlandse aanval op Nederland. Tevens was de Stelling het laatste toevluchtsoord voor het Nederlandse leger en de regering indien andere linies inmiddels waren bezweken onder vijandelijke druk. Achter de Geniedijk loopt nog steeds een verbindingsweg tussen de forten van Vijfhuizen, Hoofddorp en Aalsmeer. Zo kon men in tijden van oorlog veilig achter de dijk troepen en materiaal verplaatsen. Nu verplaatsen zich voornamelijk forenzen en recreatieve fietsers en wandelaars over deze weg. Te midden van grazende schapen en koeien is het een groene oase in het verstedelijkte gebied van de noordelijke Haarlemmermeer.

5 min

Inleiding QR-fietsroute N201+

De QR-punten vertellen te samen het verhaal van een bijzonder veelzijdig gebied, rijk aan cultuurhistorie. Een gebied waarin de mens en de natuur innig met elkaar verbonden zijn bij de vorming en gebruik van het landschap. Het uiterlijk van het gebied is de afgelopen halve eeuw ingrijpend veranderd als gevolg van de ontstuitbare ontwikkeling van luchthaven Schiphol. Maar juist deze bedrijvigheid en zichtbaarheid van menselijke activiteit hoort bij de geschiedenis van deze streek. Aan de andere kant heeft, zoals bij veel gebieden in West-Nederland, de eeuwigdurende strijd van de mens tegen het water ook haar stempel gedrukt op het landschap. De N201, één van de drukste provinciale wegen van ons land, doorkruist dit interessante cultuurlandschap. Midden in het gebied, tussen Hoofddorp en Aalsmeer, loopt de Geniedijk. Deze 10 km oude verdedigingslinie behoort tot de Stelling van Amsterdam en staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De dijk is inmiddels ontdaan van zijn militaire functie en vormt nu de groene ruggengraat van de Haarlemmermeer. Het is een belangrijke ecologische verbinding in het verstedelijkte gebied waarvan de inwoners dankbaar gebruik maken. Het fiets- en wandelpad wordt zowel recreatief als voor woon-werkverkeer intensief gebruikt.

Klik hier om naar de route te gaan.

3 min

Damsluis in de Hoofdvaart bij Hoofddorp

De damsluis in de Hoofdvaart maakt onderdeel uit van de voormalige Stelling van Amsterdam.   Met de inpoldering van de Haarlemmermeer in de jaren 1848-1852 kwam er niet alleen een zeer groot stuk nieuwe landbouwgrond beschikbaar, maar wijzigde tegelijkertijd de strategische situatie in de verdediging van Amsterdam. Daarom legde de Genie aan de randen van de toekomstige polder tussen 1843 en 1846 op vier punten torenforten aan die de belangrijkste nieuwe toegangen tot de hoofdstad zouden kunnen bestrijken. Deze forten bleken na zeer korte tijd volledig achterhaald. Bij het uiteindelijke ontwerp van de Stelling vanaf omstreeks 1880, projecteerde men daarom een zware aarden liniewal als waterkering en hoofdverdedigingslijn dwars door de polder, met daaraan forten, batterijen, verbindingswegen en inundatiemiddelden. Samen vormden deze werken de Linie door de Haarlemmermeerpolder. Het bindende element hierin was en is de Liniewal of Geniedijk. Ook de damsluis behoort tot de linie.

1 min

Damsluis bij Hoofddorp

Dit object maakt onderdeel uit van de route Stelling van Amterdam

0 min

Cornelis Johannes Kieviet

Cornelis Johannes Kieviet (1858-1931) werd in 1883 hoofdonderwijzer van het nieuw gebouwde, één-klassige schooltje in het Noord-Hollandse dorpje Etersheim. Uit onvrede over de toenmalige vooral opvoedkundige leesboeken, bedacht hij Dik Trom. Het eerste deel ‘Uit het leven van Dik Trom’ uit 1891, werd het beroemdste jeugdboek van de twintigste eeuw binnen de Nederlandse literatuur. Dik Trom was ondeugend, een durfal, die graag mensen voor de gek hield. Maar hij was ook behulpzaam en goudeerlijk. Hij kwam op voor de zwakkeren in de samenleving; een voorbeeld voor de jonge lezers zonder het opgeheven vingertje van de oudere jeugdliteratuur.

2 min

Burgemeesters zoeken onderdak in Hoofddorp

Twee jaar nadat burgemeester Slob in Haarlemmermeer aantrad (1908) was zijn woning klaar aan de Kruisweg. De ruime woning, gelegen aan de rand van het toenmalige Hoofddorp, was ontworpen door niemand minder dan K.P.C. de Bazel. De Bazel was de architect van het bankgebouw in de Vijzelstraat in Amsterdam, dat tegenwoordig dienst doet als archief van de stad Amsterdam. Echter doordat burgemeester Slob verkeerd gokte met Russische aandelen, was hij in 1920 genoopt een kleiner huis op te zoeken. Hij verhuisde naar de Julianalaan in het dorp.

3 min

Dik Trom en de ezel

Het beroemdste avontuur van Dik Trom is natuurlijk het omgekeerd ezeltje rijden. De ezel trok overdag de kar van Bertels, een koopman die handelde in stoffen, garen, band en spelden. De ezel van Bertels was een bijzonder dier dat heel hard kon lopen, vooral wanneer hij ’s avonds terug naar het land ging. Ondanks vele pogingen van de dorpsjongen was het niemand gelukt om op de rennende ezel te blijven zitten.

3 min

Dik Trom Oud en Nieuw

We beginnen de verhalen in deze Dik Trom route met een citaat uit het originele boek: “Wel, wel, wat een driedubbeldikke jongen is dat! Zoo ’n dikzak heb ik nog nooit gezien! ’t Is zoo waar een natuurwonder! Welke bolle wangen en zie me die armen en beenen eens aan! Als die jongen zoo moet blijven doorgroeien, kan hij later niet meer door de deur. Och, och, wat een jongen! Nu, moedertje, van harte gefeliciteerd, hoor; ik wed, dat je genoegen aan dien jongen zult beleven. Hij kan wel voor twee tellen, en wat ziet hij er lief uit. Ik vind hem een recht lieven jongen, maar wat zal hij kunnen eten! ‘Nu, man, vind je het geen bijzonder lief kind?’ vroeg zijne vrouw. ‘En wat is hij dik, niet waar?’ ‘Wat zullen we er aan doen, Griet? ’t Is een bijzonder kind, dat is-ie.'”

4 min

De schoolbank uit om op het land te werken

Ooit is de zomervakantie ingevoerd om landbouwarbeid mogelijk te maken. In de oogsttijd konden kinderhanden goed gebruikt worden. Dit blijkt wel uit een krantenbericht uit 1912: “Evenals vorige jaren schijnt ook thans het schoolverzuim aan de lagere scholen in deze gemeente weer enorm groot te zijn. Tot het verrichten van allerlei veldarbeid worden tal van meisjes en knapen gebezigd die broodnodig op de schoolbanken thuisbehoorden.” Tot die veldarbeid behoorden onder andere het bieten dunnen en aardappels rooien.

2 min

Rentenierswoning met paardenstal in Hoofddorp

Het karakteristieke pand met paardenstal aan de Hoofdweg 683 in Hoofddorp uit 1920 is nog in originele staat. Het past heel goed bij de andere panden aan de westzijde van de Hoofdvaart. Het staat ook nog eens op een hoek, waardoor je twee mooie gevels kan zien en niet slechts een, zoals bij andere panden aan de westzijde van de Hoofdvaart. Vanaf augustus 1882 tot 1918 stond op deze plek aan de Hoofdweg een christelijke bewaarschool. Daarna werd er twee jaar lang ’s morgens een schippersbeurs in gehouden.

3 min

Hoofddorp krijgt kerk zonder tierelantijnen

De eerste katholieke inwoners van het dorp aan het Kruis (Hoofddorp) moesten naar de kerk in Heemstede, Bennebroek of Aalsmeer gaan. Dat was soms wel erg ver weg en men zat daar niet altijd te wachten op die onbeschaafde lieden uit De Meer. Een landeigenaar in het midden van de Haarlemmermeer bood daarom zowel voor de katholieken als de protestanten een grote loods aan die ze zondags konden gebruiken. Ideaal was dat niet, want protestanten en katholieken deelden toen nog niet de oecumenische gedachte. Toen de katholieken in 1856 een stuk land geschonken kregen, lieten ze er direct een houten noodkerk op zetten. Op 5 oktober 1856 droeg pastoor Steenvoorden de eerste mis op.

3 min

Notariswoning Hoofddorp herinnert aan tijd van notabelen

Doordat Hoofddorp het bestuurscentrum van de gemeente Haarlemmermeer werd, vestigde zich hier rond de vorige eeuwwisseling een aantal notabelen. Zij lieten woningen bouwen die bij hun status pasten. De villa op Hoofdweg 689, genaamd Wilgenhaege, werd gebouwd in 1900 voor deurwaarder Hendrikus de Groot. Later woonde er de notaris, een verzetsheld.

3 min

Kantonrechter begint in Raadhuis Hoofddorp

Het kantongerecht kent een historie die teruggaat tot 31 mei 1877 toen in Hoofddorp een nevenzittingsplaats van het kantongerecht in Haarlem werd gevestigd. Er was toen nog geen gebouw, de zittingen waren in de collegekamer van het gemeentehuis. Dat gebeurde zonder behoorlijke griffie en zonder wacht- of getuigenkamer. Er was toen nog ruimte genoeg in het gemeentehuis.

3 min

Alleen ’s winters naar school

In de zomer werken op het land en in de winter naar school. Op 5 oktober 1921 werd de landbouwwinterschool door de Minister van Landbouw in de Haarlemmermeer geopend. De school huisde nog enige tijd in een lokaal van een openbare school in Nieuw-Vennep tot het schoolgebouw aan de Julianalaan in december 1922 klaar was. Van begin oktober tot eind maart zaten de leerlingen in de klas en in het groeiseizoen gingen ze op stage.

3 min

Fort beschermt Hoofddorp

Bij een vijandelijke aanval lag Hoofddorp veilig achter de Geniedijk. Alleen waar de Hoofdvaart de Geniedijk doorsneed zat een bres in de verdedigingslinie. Daar kwam dan ook een fort. En een sluis om de Hoofdvaart af te sluiten. De forten waren bedoeld om de zwakke plekken bij de inundaties af te dekken: de wegen en vaarten. Mochten alle andere linies door de vijand veroverd zijn, dan zouden de troepen zich terug moeten trekken op de forten van de Stelling van Amsterdam.

3 min