Net als in de rest van Nederland zijn de sporen van de Tweede Wereldoorlog overal terug te vinden in Noord-Holland. De verdedigingswerken van de Atlantikwall, de historische panden die ten tijde van de bezetting gevorderd werden door Duitsers, de beelden en monumenten die de slachtoffers herdenken en de archeologische vondsten die herinneren aan deze periode uit de Nederlandse geschiedenis.
Maar de Tweede Wereldoorlog heeft niet alleen fysiek haar sporen nagelaten. De gebeurtenissen van de oorlog staan bij de ooggetuigen in het geheugen gegrift. Zoals de verhalen van de oorlog in IJmuiden,weergegeven door de ogen van de bewoners. Of de viering van het Sinterklaasfeest in deze jaren. Die verborgen verhalen mogen nooit verloren gaan.
Binnenlandse strijdkrachten in de Warmoestraat, 7 mei 1945.
Bron: Beeldbank WOII, NIOD
Het Hoorns Kamerkoor verzorgt zondag 10 juli a.s. een zomerconcert in de sfeervolle Schutterijzaal van het Westfries Museum. De zomer en winterconcerten van het Hoorns Kamerkoor in het Westfries Museum zijn inmiddels een goede traditie geworden. Het koor, onder leiding van Arnold Bakker, geeft het concert deze keer een Japanse kleur.
>
1 min
Op zaterdag 11 juni opent wethouder Judith de Jong van Kunst en Cultuur het geheel vernieuwde Bezoekerscentrum Varend Erfgoed. Zij doet dat samen met twee vrijwilligers van de Halve Maen en Stichting Varend Erfgoed Hoorn. Op zondag 12 juni kan iedereen komen kijken hoe het is geworden en zijn er allerlei leuke activiteiten.
> 2 min
Het is 1592 en de eerste tumultueuze jaren van de Nederlandse Opstand zijn voorbij als Cornelis Cornelisz. van Uitgeest, ook wel Krelis Lootjes genoemd, de houtzaagmolen uitvindt. Hij omschrijft zichzelf als ‘een schamel huysman, met wijff ende kijnderen belast’, maar zijn vindingrijkheid zorgde wellicht voor een revolutie in de industrie van de Zaanstreek. Ruim vierhonderd van de zeshonderd molens die daar rond 1750 in bedrijf waren, waren verrijkt met de uitvindingen van Cornelis Corneliszoon.
> 5 min
Isaac, of Isaak, Ouwater was een beroemde Nederlandse kunstschilder die vooral bekend staat om zijn achttiende-eeuwse stadsgezichten. Hoewel hij ook veel Haarlemse gezichten en scènes uit Den Haag, Utrecht, Edam en Delft heeft geschilderd, woonde en werkte hij voor het grootste deel van zijn leven in Amsterdam.
> 2 min
‘Kan het niet zo, heren?’ opperde kanalenkoning Willem I in 1816 bij zijn ministers tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok hij zijn beroemde streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. ‘Onbegonnen werk en veel te duur’, stelden zijn ministers en Rijkswaterstaat. Het zou nog zeker 49 jaar en vele hoofdbrekens kosten voor er daadwerkelijk werd begonnen met het graven van het kanaal zoals Willem I het voor ogen had.
> 4 min
Aan de Handelskade waren vroeger de handelshuizen gevestigd, dichtbij de veiling van de Noordermarktbond waar de handelaren hun producten kochten (meer hierover bij het volgende punt). Aan het begin en einde van de straat waren twee betaalkantoortjes gevestigd. Deze waren onmisbaar voor het goed afhandelen van de gekochte producten op de veiling. De handelaar verplichtte zich om op tijd af te rekenen zodat de tuinder op tijd zijn geld kreeg. Het geld voor de tuinder werd met de veilingbonnen eens per week door de bode van het betaalkantoor contant aan huis afgeleverd. Voor de handelaar gold dat hij elke dag zijn rekening op het kantoor moest voldoen. Via het betaalkantoor werden ook andere zaken geregeld die voor de veiling van belang waren, zoals de afdracht van het veilinggeld en de fusthuur.
> 0 min
In 1884 bezocht de beroemde Oostenrijkse keizerin Sissi de bollenstreek rond Egmond aan den Hoef. Niet om de velden vol tulpen en andere bloemen te aanschouwen, maar om een schilderij van dit typisch Hollandse beeld te kopen. De gelukkige kunstschilder van wie Sissi het schilderij kocht, was de Amerikaan George Hitchcock.
> 3 min
De hoogte, gelegen naast de driesprong Bierdijkerveldweg, Stroeërweg en Smerperweg, behorende tot het buurtschap Stroe, is sinds mensenheugenis een mystieke plek. In het midden van de begraafplaats stond een van de oudste kerken van het eiland.
> 1 min
In juli en augustus 2005 heeft Hollandia Archeologie een opgraving uitgevoerd bij de kruising Breestraat/Peperstraat in Beverwijk. Daarbij zijn bijna 3400 glasscherven gevonden. Het merendeel van de glasscherven is afkomstig uit een beerput, gedateerd tussen 1690 en 1800, en uit een iets oudere afvalkuil, gedateerd tussen 1625 en 1700. Het is mogelijk dat de afvalkuil gevuld is met materiaal uit de beerput, zodat de beerput hergebruikt kon worden. Dit verklaart dat twee stukken glas uit de beerput en de afvalkuil aan elkaar passen, en dat er zich zo weinig vroege 17e-eeuwse scherven in de beerput bevinden. Uit overige sporen op het terrein kwamen kleine aantallen glasvondsten, met dateringen van de 17e tot de 20e eeuw. Het drink- en gebruiksglas vertelt ons veel over de huishoudens die de beerput en afvalkuil gebruikten.
> 6 min
Op deze plek, enkele kilometers ten zuidoosten van Den Oever, herinneren twee wielen ofwel binnenmeertjes en een kronkel in de dijk aan de ramp die hier op 17 april 1945 plaatsvindt. In de laatste weken van de Tweede Wereldoorlog blazen de Duitsers met zware springladingen de IJsselmeerdijk op twee plaatsen op. Hierdoor komt de in 1930 drooggelegde Wieringermeer weer onder water te staan. Het doel is vermoedelijk om geallieerde luchtlandingen in de polder te voorkomen. Met de nederlaag in zicht is het niet meer dan een zinloze daad van verwoesting.
> 1 min
Tijdens de Tweede Wereldoorlog stelde de Duitse bezetter allerhande verboden in aangaande spijs en drank, die raakten aan de identiteit en de bewegingsvrijheid van de joden in Nederland. Bepaalde cafés, restaurants, winkels en markten werden ‘voor joden verboden’. De rituele slacht werd al in augustus 1940 verboden en in november 1941 werden er zelfs aparte ‘joodse markten’ opgericht, zoals in Amsterdam in de Gaaspstraat en op het Minervaplein, omdat joden de toegang tot andere markten was ontzegd. Via deze en andere maatregelen wilden de Duitsers de joden afzonderen van de rest van de samenleving, zodat hun volledige verwijdering daaruit efficiënter kon verlopen.
> 1 min
Rampenbosch, in de volksmond Slot Ramp genoemd, is aan het einde van de 15e eeuw gebouwd door de Haarlemse familie Ramp. Het Slot diende als buitenhuis, voornamelijk voor de jacht. De familie Ramp behoorde lange tijd tot de voorname patriciërsgeslachten in Kennemerland.
> 1 min
Dit verhaal gaat over Pieter Helm, een Amsterdammer die tijdens de Tweede Wereldoorlog onderduikers in zijn woning verborg. Het ging om een pas getrouwd joods paar. In die tijd kon je nauwelijks een onderduikadres vinden, maar Pieter Helm stond bekend als een hele lieve man. Hij zorgde goed voor het stel en gaf hun genoeg eten. Helaas liep het niet goed af met hen.
> 2 min
Het was een stralende lentedag, 17 april 1945. Even voor het middaguur dreunden twee zware explosies, de knallen waren tot in Den Helder te horen. De Duitse bezetter had in de IJsselmeerdijk op twee plaatsen munitie tot ontploffing gebracht. Het water stroomde met grote kracht de jonge polder in. Ruim 7000 bewoners én onderduikers moesten vluchten voor het water. Oneindig Noord-Holland herbergt verhalen en afbeeldingen over deze verschrikkelijke gebeurtenis.
> 1 min
Piet Heilig (1928) woonde op het Tasmanplein in IJmuiden, achter het Kennemerplein. Het gezin moest in 1942 vertrekken wegens afbraak van hun woning. Ze werden op transport gezet naar Friesland, samen met onder anderen wethouder W.F. Vissers. Ze kwamen terecht in Smallingerland. Daar stond de hele groep geëvacueerde mensen op het plein, en inwoners van Smallingerland (waarschijnlijk veelal met een kerkelijke achtergrond) kozen mensen uit die zij in huis konden of wilden nemen. De evacués werden er goed verzorgd. Piet Heilig raakte ‘onder moeders vleugels uit’ en is in Ureterp verzeild geraakt. Hij deed daar van alles om aan een beetje geld te komen om te kunnen overleven. Na de bevrijding is hij in IJmuiden teruggekomen. Dat kon alleen als hij bij de wederopbouw werkzaam was. Hij meldde zich aan als stucadoor, hoewel hij dat nog nooit had gedaan.
> 0 min
“Hé, die herken ik nog! Dat was me toch wat hè?” Een oude man met rollator komt vrolijk aanrollen tussen de vitrines met voedselbonnen en afscheidsbrieven, gegooid uit de trein die duizenden joden naar Auschwitz bracht. In het Verzetsmuseum herleven de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.
> 2 min
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het Sinterklaasfeest vaak gewoon door. Thuis werden er gedichten gemaakt, de Verkadefabriek in Zaandam maakte letters van taaitaai bij gebrek aan chocolade en vliegtuigfabrikant Fokker gaf zijn werknemers een Sinterklaascadeautje voor de kinderen.
> 1 min
Noordeinde telt halverwege de 17eeeuw een bevolking van 600 zielen. Veel Noordeinders verdienen hun brood in de hennepnijverheid, waar hennep wordt verwerkt tot touw en zeildoek. Vanuit de dorpen op het Schermereiland, De Rijp, Graft, Grootschermer en Schermerhorn beoefent men de walvisvaart. De schepen hebben touw en zeil nodig. ‘De gitzwarte teerhuizen, de opslagplaatsen en de vele kabels, die als laaghangende waslijnen tussen de bomen hangen, bepalen het dorpssilhouet.’
> 2 min
Tijdens de Tweede Wereldoorlog legden de Duitse bezetters een 2.685 kilometer lange verdedigingslinie aan langs de kusten van Noordzee en Atlantische Oceaan: de Atlantikwall. Na afloop van de Tweede Wereldoorlog kon Nederland gaan puinruimen. Wat moest er met de Atlantikwall gebeuren? Veel bunkers in IJmuiden werden gesloopt. Ze maakten plaats voor de uitbreiding van de haven en de Hoogovens of voor nieuwe woningen. In Zandvoort zagen projectontwikkelaars hun kans schoon. Nadat de verdedigingswerken waren geruimd, bouwden de projectontwikkelaars hoge appartementenflats op de kaalgeslagen kuststrook. Op verschillende plekken langs de kust van Kennemerland bleven resten van de Atlantikwall bestaan. Vaak dichtgemetseld of verborgen onder het zand. Sommige bouwwerken kregen een nieuwe functie. Een paar stellingen veranderden in een museum, zoals het Bunkermuseum in IJmuiden.
> 0 min