Het was een angstige en woeste nacht, van dertien op veertien januari 1916. Een zware storm loeide over Noord-Holland en zorgde voor dijkdoorbraken in de provincie. Een grote watersnood was het gevolg.
Door de overstromingen kwam een gebied van 14.000 hectare grond onder water te staan: Waterland, Volendam, Purmerend, Amsterdam-Noord, de Zaanstreek en de Anna Paulownapolder verdwenen in de golven. Huizen spoelden weg, veestapels verdwenen en er waren negentien slachtoffers te betreuren. Pas in maart 1916 waren de gaten in de dijken gedicht, en daarna moest het land worden drooggelegd. De gevolgen van de ramp zie je tot op de dag van vandaag, zoals de Afsluitdijk en het veranderde aanzicht van bepaalde plaatsen, bijvoorbeeld in Andijk.
Beeld: Stichting Dijk van een Kust
De watersnood bewaren voor de toekomst
Om de gebeurtenissen uit 1916 te herdenken, hebben in 2016 tal van activiteiten plaatsgevonden. Hierbij was een belangrijke rol weggelegd voor het project WaterKustLand van Stichting Een Dijk van een Kust. Met het project werd geëerd en gevierd dat we al honderd jaar droge voeten hebben. De geschiedkundige kennis over de ramp werd vergroot, bewustzijn op het gebied van waterbeheersing werd bevorderd, de regio Laag Holland werd gepromoot en er werd aandacht geschonken aan innovatieve ontwikkelingen op het gebied van waterbeheersing en ecologie. Oneindig Noord-Holland bewaart de verhalen, boeken, bronnen en foto’s over de watersnoodramp en het herdenkingsjaar voor de toekomst.
In de nacht van 13 op 14 januari 1916 werd Noord-Holland door een grote watersnood getroffen. Tijdens een zware noordwesterstorm braken overal langs de Zuiderzee de dijken. Heel Waterland, de oostzijde van de Zaanstreek en de Anna Paulownapolder verdwenen onder het zoute water. Op het eiland Marken verdronken 16 mensen. Dit schilderij door Maurice Sijs geeft een treffend beeld van het overstroomde Volendam.
>
1 min
Villa Russenduin, dat nu als hotel dienst doet, is een markant bakstenen gebouw met een uitkijktoren. Het huis werd in 1916 gebouwd door het bekende architectenbureau Gebrs. Van Gendt als zomerverblijf voor AugustJ. Janssen, een schatrijke Amsterdammer. Het ontwerp, in een gematigde Amsterdamse-Schoolstijl, omvatte ook bijgebouwen en stallen. De riante woning telde maar liefst vijf badkamers en aan de interieurafwerking werd de grootste zorg besteed. Op veel plaatsen in het gebouw zijn houtsnijwerk, glas-in-lood en tegels te zien die nu nog getuigen van het grote vakmanschap waarmee de oorspronkelijke inrichting tot stand is gekomen. Janssen, firmant van de Deli-Maatschappij, heeft zijn schepping wel af gezien maar hij heeft er nooit gewoond, een paar weken na de oplevering stierf hij.
n
2 min
Als je op een zonnige zomerdag achter de IJsselmeerdijk op de basaltblokken zit en de zon spiegelt in het water, dan is er geen vrediger beeld denkbaar. Maar toen in de nacht van 13 op 14 januari 1916 met hoogtij en windkracht 10, het zoute water over de dijk spoelde, dreigde datzelfde water met zijn allesverwoestende kracht het dorp Andijk te verzwelgen. Dat water heette toen nog Zuiderzee.
Dankzij de niet aflatende inspanningen van iedereen die maar een spade kon vasthouden en een dijkdoorbraak bij de Anna Paulowna- en Waardpolder, waardoor het waterpeil zakte, kon in de vroege morgen van 14 januari toen de wind afnam, met een zucht van verlichting de schade in ogenschouw worden genomen en was het meeste gevaar geweken.
Het was voor velen een angstige nacht geweest. Diverse boeren en tuinders hadden hun belangrijkste bezittingen al in hun polderschuit geladen om, als het water bezit van het land zou nemen, tijdig met vrouw en kinderen te kunnen vluchten. Zover is het gelukkig niet gekomen. Met zandzakken en grote zeilen die op en over de dijk gelegd werden wist de dappere bevolking een dijkdoorbraak te voorkomen. Het was vooral de binnenkant van de dijk die door het overspoelende water verzwakte en dus van binnenuit dreigde door te breken.
> 4 min