2 min

De fietsroute door Waterland voert langs archeologische vindplaatsen en bijzondere overblijfselen van menselijk handelen in het landschap. Op veel plaatsen is hier de moeizame relatie tussen het land en het water goed zichtbaar in de vorm van terpen, dijken, kanalen en sloten. Het landschap is hier al eeuwen in beweging onder invloed van de waterstand. Waterland laat ons nog veel van het originele veenlandschap zien. Elders in Noord-Holland is het veen verdwenen; afgegraven of ontwaterd, ingeklonken en geoxideerd. Het veenweidegebied van Waterland steekt hier en daar nog maar nauwelijks boven water uit. Water is er in grote overvloed, in toom gehouden door kanalen, vaarten en sloten, molens, sluizen en gemalen. Veel hiervan is nog in tact, maar ook van verdwenen bouwwerken zijn ondergronds nog resten bewaard. Poldermolens zijn in het verleden afgebroken. De afbraak beperkt zich tot de opbouw. Ondergronds blijft de molengang bestaan. Terpen, dijken en kanalen zijn ingrepen in het landschap die zichtbaar zijn.
Ook hier zijn onder het oppervlak materiële getuigenissen verborgen. In enkele gevallen zijn ze onderzocht zoals de terp bij de Poppendammergouw of op Marken. De Waterlandse Zeedijk zal zijn geheimen wellicht prijs geven wanneer hij in de toekomst wordt versterkt en archeologisch onderzoek noodzakelijk is.

Waterbouwkundige overblijfselen zijn in Waterland dus niet zeldzaam maar kastelen des te meer. De adel heeft op de bevolking van Waterland nooit veel greep gekregen. Kasteelresten zijn er weinig. De Heren van Waterland waren ook niet heel geliefd bij de lokale bevolking.

De route start in Purmerend, gaat dan direct de stad uit en voert langs Edam en Monnickendam. Daartussen maken we een ommetje via Volendam met de boot naar Marken. Voor wie de route te lang is kan een verkorte versie kiezen door vanaf Marken direct naar Monnickendam te fietsen. Wie daarvoor kiest mist wel één van de meest bijzondere delen van de route en eigenlijk het meest ‘Waterlandse’ deel. Tijdens het zomerseizoen is een tussenoplossing mogelijk door via het pontje van Holysloot te fietsen en daarna naar Zuiderwoude. Dit pontje vaart in april, mei, juni en september op zaterdag en zondag en in juli en augustus dagelijks. Deze doorsteek via Holysloot en Zuiderwoude is zeer de moeite waard.