Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie

Muiden

‘Tot in de pruimentijd!’

Neem je afscheid, maar weet je niet wanneer het weerzien zal plaatsvinden? ‘Tot in de pruimentijd!’ is een zeer bekende en eeuwenoude Nederlandse uitdrukking die zoveel betekent als ‘tot ooit!’. De uitdrukking bestaat al sinds de zeventiende eeuw en heeft mogelijk een Noord-Hollandse oorsprong.

> Book 1 min

Toren van Grote Kerk Muiden baken voor zeevaarders

Wandel langs de Vecht en over het Ravelijnspad in Muiden en je ziet dat hier historie is geschreven. Dat is in de eerste plaats te danken aan deze plek: de monding van de Vecht in het IJsselmeer – destijds nog de Zuiderzee. In deze buurt zouden zich al in de achtste eeuw vissers hebben gevestigd. In de tiende eeuw was in officiële stukken sprake van wat we nu Muiden noemen. Dit dorp mocht zich rond 1120 zelfs stad noemen, omdat het toen bepaalde stadsrechten ontving van de bisschop van Utrecht. En de Duitse keizer erkende deze rechten. Dat was wel zo belangrijk, want de keizer maakte in deze contreien toen de dienst uit.

> Book 2 min

Drukte van passanten bij Grote Zeesluis Muiden

Zulke enorme sluizen, is dat niet wat overdreven? Niet als je bedenkt dat het IJsselmeer ooit een onstuimige Zuiderzee is geweest. Jac. P. Thijsse schreef immers in het Verkade-album ‘De Vecht’ (1915) dat bij aanhoudende heftige noordenwind “dat zeetje nog kwaad genoeg kan aanrichten aan de kust”. Vandaar de zeesluizen. Bovendien hadden ze in oorlogstijd een functie bij het onder water zetten van de Vechtlinie.

> Book 3 min

Muiden: van vestingwal tot plantsoen

Vanwege de strategische ligging aan het IJsselmeer en de monding van de Vecht is Muiden van oudsher van groot militair belang geweest als vooruitgeschoven post van Amsterdam. Graaf Floris de Vijfde laat al in 1285 het Muiderslot bouwen en in de 15e eeuw worden er vestingwerken aangelegd. In 1672, als de Republiek met Frankrijk in oorlog is, wordt het land rondom de vesting onder water gezet en wordt de Franse opmars gestuit: dit is het begin van de Oude Hollandse Waterlinie. In de eeuwen die volgen worden de vesting steeds verder versterkt. Vanaf 1816 vormt de Vesting Muiden het begin van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vanaf 1892 maakt Muiden ook onderdeel uit van het Zuidoostfront van de Stelling van Amsterdam. In 1926 wordt de Vesting Muiden formeel opgeheven en behouden slechts de vestingwallen aan de oostkant van Muiden hun functie. Het resterende deel krijgt de naam Wal van Muiden en de westelijke kant van de Vesting ondergaat een grote verandering.

> Book 2 min

De Amsterdamsepoortbrug in Muiden: verborgen vestingverleden

Vanwege de strategische ligging aan het IJsselmeer en de monding van de Vecht is Muiden van oudsher van groot militair belang geweest voor de bescherming van Amsterdam. Daarom laat graaf Floris de Vijfde al in 1285 het Muiderslot bouwen en in de 15e eeuw worden er vestingwerken aangelegd. In 1672, als de Republiek met Frankrijk in oorlog is, wordt het land rondom de vesting onder water gezet en wordt de Franse opmars gestuit: dit is het begin van de Oude Hollandse Waterlinie. In de eeuwen die volgen wordt de vesting steeds verder versterkt. Vanaf 1816 vormt de Vesting Muiden het begin van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vanaf 1892 maakt Muiden ook onderdeel uit van het Zuidoostfront van de Stelling van Amsterdam. In 1926 wordt de Vesting Muiden formeel opgeheven en behouden slechts de vestingwallen aan de oostkant van Muiden hun functie. Het resterende deel krijgt de naam ‘Wal van Muiden’ en de westelijke kant van de Vesting ondergaat een grote verandering.

> Book 2 min

De Wal van Muiden

Vanwege de strategische ligging aan het IJsselmeer en de monding van de Vecht is Muiden van oudsher van groot militair belang geweest voor de bescherming van Amsterdam. Daarom laat graaf Floris de Vijfde al in 1285 het Muiderslot bouwen en in de 15e eeuw worden er vestingwerken aangelegd. In 1672, als de Republiek met Frankrijk in oorlog is, wordt het land rondom de vesting onder water gezet en wordt de Franse opmars gestuit: dit is het begin van de Oude Hollandse Waterlinie. In de eeuwen die volgen wordt de vesting steeds verder versterkt. Vanaf 1816 vormt de Vesting Muiden het begin van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vanaf 1892 maakt Muiden ook onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam. In 1926 wordt de Vesting Muiden formeel opgeheven en behouden slechts de vestingwallen aan de oostkant van Muiden hun functie. Het resterende deel krijgt de naam ‘Wal van Muiden’ en de westelijke kant van de Vesting ondergaat een grote verandering.

> Book 3 min

Het Muiderslot: middeleeuwse waterburcht verdedigt Amsterdam

Het Muiderslot bestond al eeuwen voordat de forten van de Stelling van Amsterdam werden aangelegd. Muiden lag op een strategisch belangrijke plek: aan de monding van de Vecht – de rivier verbond Utrecht met de Zuiderzee – en langs de oude Zuiderzeedijk, eeuwenlang de enige weg over land tussen Amsterdam en Naarden. In de zestiende en zeventiende eeuw groeide Muiden uit tot een belangrijke vestingstad. Samen met het dichtbij gelegen Weesp verdedigde het Amsterdam voor een aanval vanuit het oosten. Muiden behield deze militaire functie tot diep in de negentiende eeuw. Eerst als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vanaf 1892 bij het Zuidoostfront van de Stelling van Amsterdam. Het belang van het Muiderslot lag voornamelijk in waterstaatkundig opzicht: via de holle sluisbeer achter het slot kon het omringende polderland onder water worden gezet. Sinds het voorjaar van 2012 kan men op het kasteelterrein het ‘Waterschild’ bezoeken. In dit moderne bouwwerk wordt de waterstaatkundige functie van het Muiderslot voor de Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam toegelicht in een multimediale presentatie.

> Book 6 min

Westbatterij Muiden: fraai staaltje Hollands metselwerk

De Westbatterij in Muiden is één van de drie overgebleven torenforten binnen de Stelling van Amsterdam en maakt onderdeel uit van het Zuidoostfront. Samen met het Fort aan de Ossenmarkt in Weesp en het Fort Uitermeer behoorde dit torenfort oorspronkelijk tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Met zijn robuuste uiterlijk valt de Westbatterij op tussen de moderne, gestandaardiseerde type forten die voor de Stelling van Amsterdam waren ontwikkeld. De op een middeleeuws vestingwerk lijkende Westbatterij werd in 1852 gebouwd als onderdeel van de algehele modernisering van de Vesting Muiden. Het Muizenfort en tegenoverliggende Kazerne behoorden ook tot deze verbeteringen, maar werden pas een kwart eeuw later gebouwd.

> Book 4 min

Het Muiderslot

Het Muiderslot is één van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Er woonden door de eeuwen heen veel verschillende mensen, maar graaf Floris V en Pieter Cornelisz. Hooft zijn wel de meest bekende bewoners. Hoewel er enige onzekerheid is, denkt men dat het Muiderslot in 1285 werd gebouwd in opdracht van graaf Floris V, in het grensgebied tussen het graafschap Holland en het bisdom Utrecht. De graaf wilde zijn macht in het gebied vergroten en liet daarom meerdere kastelen bouwen. Het Muiderslot gebruikte hij als tolburcht om de handel over de Vecht te beheersen. Graaf Floris was niet populair; daarom werd er in 1296 een samenzwering tegen hem beraamd. Hij werd door edelen vermoord.

n

Lees hier over de feestjes die vroeger in het kasteel werden gehouden en de mythe die over het Muiderslot bestaat.

> Book 0 min

Het Muiderslot en zijn bewoners

Het Muiderslot is één van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Er woonden door de eeuwen heen veel verschillende mensen, maar graaf Floris V en Pieter Corneliszoon Hooft zijn wel de meest bekende bewoners.

> Book 3 min

Letterlijk voor Pampus liggen

Het gezegde ‘voor Pampus liggen’ zegt je waarschijnlijk wel iets. De uitdrukking gaat terug tot de naam van een zandbank in het IJ voor Amsterdam. Deze zandbank, Pampus genaamd, bezorgde zwaarbeladen koopvaardijschepen in de VOC-tijd ooit veel last. Zo kwam het voor dat schepen voor Pampus lagen: ze moesten een tijd wachten voordat het vloed werd en zo konden passeren. Pampus werd later onderdeel van de Stelling van Amsterdam; een 135 kilometer lange verdedigingslinie rond Amsterdam.

> Book 2 min

Het muizenfort

Het Muizenfort, ook wel gebouw C, maakt deel uit van de vesting Muiden, gelegen aan de monding van de Vecht. Het Muizenfort werd gebouwd in de periode 1874-1876 en was bedoeld om de ingang van de vesting Muiden via de Noord- en Zuidpolderweg te bewaken. De naam Muizenfort is mogelijk afkomstig van de grijsgroene uniformen van de gemobiliseerde soldaten in 1939, welke muisgrijs werden genoemd. Momenteel is in het fort onder andere een museum gevestigd.

> Book 2 min

De moord op Floris V

Floris de Vijfde, geboren op 24 juni 1254, is een bekend figuur uit de vaderlandse geschiedenis. Toen zijn vader Willem II overleed was Floris pas twee jaar oud. Totdat hij zelf zou kunnen regeren waren drie regentschappen nodig. Door een slechte verstandhouding met edelen kreeg Floris V de bijnaam ‘Der keerlen god’, de god van de boeren. Deze slechte relatie met edelen leidde uiteindelijk tot de moord op Floris V in 1296.

> Book 2 min

Batterij No.11, Muiden: gebouwd ter bescherming

De Westbatterij ligt aan de westoever bij de monding van de Vecht in Muiden, haar officiële naam is Batterij No. 11. Het fort is gebouwd in 1852 en bestaat uit een ovale bomvrije toren met daaromheen een gracht en ophaalbrug. Het fort is gebouwd ter verdediging van de havenmond en de Zeedijk. In 1973 heeft de zeeverkennersgroep het initiatief genomen het fort uit te graven en zo goed mogelijk in zijn oude luister te herstellen.

> Book 2 min

Kerk aan zee

Aan het einde van de Zeedijk tussen Muiden en Muiderberg ligt de laatgotische Kerk aan Zee, die hier werd gebouwd rond 1350. De kerk heeft niet altijd zo dicht bij het water gestaan, maar door vele stormen kwam de zee steeds dichterbij, zoals in 1916, toen in één keer 100 meter van de kust werd afgeslagen. De aanleg van de dijk tussen de Zuiderzee en de kerk heeft erger kunnen voorkomen.

> Book 2 min

Het mysterie van het Echobosbosbos…

Wie is de burgemeester van Wesel? ‘Ezel, Ezel’. Toch ligt het echobos niet aan de rand van Wesel, maar aan de westrand van Muiderberg. Zou de burgemeester van Muiderberg dan meneer Erg zijn? Het is te vragen aan de echomuur in het echobos. Helaas zal de muur niet antwoorden, want de muur geeft een ‘gelijksprekende echo’ en hij versterkt slechts het geluid. Dit geluid lijkt uit de grond te komen. Hoe dit komt, is niet bekend.

> Book 2 min

De Zeedijk beoosten Muiden

De Zeedijk ten oosten van Muiden heeft het land honderden jaren beschermd tegen het water. Al vanaf de 14de eeuw wordt de dijk vermeld, soms onder de naam Houtdijk. De Zeedijk bestaat uit twee delen: het eerste deel loopt vanaf het Muiderslot tot aan de hoge gronden ten westen van Muiderberg, de Bokkedijk. Het tweede deel loopt vanaf de hoge gronden oostelijk van Muiderberg tot aan de Provinciale Zeedijk, de Krommedijk.

> Book 2 min