Een enorm kasteel met forse donjons op de hoeken en grote zalen: dat was het middeleeuwse Slot Purmerstein, dat in 1410 werd gebouwd. Het was een belangrijk bestuurlijk en militair centrum. Toch wist het grote bouwwerk de tand des tijds niet te doorstaan. Inmiddels zijn de overblijfselen van Purmerstein blootgelegd door archeologen en uitgebreid geanalyseerd. Wat zijn de onderzoekers allemaal te weten gekomen over het kasteel bij Purmerend?
>
4 min
Willem Eggert, heer van Purmerend, Purmerland en Ilpendam, bouwde tussen 1410 en 1413 Slot Purmersteijn ter plaatse van het huidige Slotplein in Purmerend. Het werd als een vierkant opgetrokken met vier achthoekige torens op de hoeken. De relatief dunne muren van het slot, slechts één meter dik, waren niet bestand tegen kanonschoten.
> 2 min
Slot Purmerstein werd tussen 1410 en 1413 gebouwd door Willem Eggert, heer van Purmerend, Purmerland en Ilpendam.
> 0 min
Bij de herinrichting van de Koemarkt in 2009 werden muurresten gevonden waarvan men aannam dat het ging om het Sint Ursulaklooster, een nonnenklooster dat in 1392 was gesticht. Op de eerste kaart van Purmerend van Jacob van Deventer (circa 1560) staat het klooster nog vermeld. Het kloostergebouw was aan de westzijde van de huidige Koemarkt. Op het kloosterterrein werd ook begraven, want in 2010 vond men nog de schedel van een vrouw, waarschijnlijk een non, die tussen de 24 en 25 jaar oud was geworden. Het klooster werd aan het begin van de Opstand tegen Spanje (1572) ontruimd en in ieder geval gedeeltelijk verwoest. De Koemarkt bestond toen nog niet. Het terrein met de overblijfselen van het klooster heette Cloosterwerff. Het stadsbestuur van Purmerend besloot in 1603 dat er niet op het terrein van de Cloosterwerff mocht worden gebouwd. Zo werd de ruimte voor een beestenmarkt gecreëerd. Ter herinnering aan het klooster zijn na de herinrichting van de Koemarkt vijf stenen plaquettes in het plaveisel geplaatst met daarop afgebeeld de geschiedenis van het klooster.
> 0 min
Waar nu het pleintje is, stond tot de sloop in 1741 een indrukwekkend kasteel: Slot Purmersteyn. Bij hun bezoek aan de pas drooggelegde Beemster in 1612, verbleven de Oranjeprinsen Maurits en Frederik Hendrik in het kasteel. Op het slot werden in 1608 de aanbestedingen gehouden voor het graven van de ringvaart en de aanleg van een omringdijk voor de droogmaking van de Beemster. Ook de beroemde veiling van de kavels in juli 1612 vond plaats op Purmersteyn. De meeste kavels werden afgenomen door de gebroeders Van Oss. Deze twee steenrijke kooplieden uit Amsterdam waren de grote gangmakers van dit ambitieuze project.
> 0 min
Het tussen 1909 en 1912 gebouwde Fort benoorden Purmerend, onderdeel van het Noordfront, werd relatief laat aan de Stelling van Amsterdam toegevoegd. Dit maakte het fort bij oplevering state of the art, maar aan deze nieuwigheid kwam een vroeg einde door de snelle modernisering van de oorlogsvoering. In de periode tussen beide wereldoorlogen werd het fort gedeeltelijk verbouwd tot munitieopslagplaats. Meteen na de Tweede Wereldoorlog werden er voor een korte periode ‘foute Nederlanders’ opgesloten. Begin jaren tachtig werd de opslag van wapens ingewisseld voor die van wijn. Voor deze functie was uitbreiding van de opslagruimte noodzakelijk. In 1996 werd de aarden wal voor het hoofdgebouw afgegraven en vervangen voor moderne opslagruimten. Deze werden opnieuw bedekt met een laag zand en voorzien van gras. De ingrijpende aanpassingen aan het fort zijn hiermee deels aan het oog onttrokken. Alleen de extra toegangsweg tot het forteiland en het laad- en losstation aan de achterkant verraden de aanpassingen die noodzakelijk zijn voor de moderne tijd.
> 4 min
Noord-Holland is een land van polders, honderden polders. Ze waren nog niet zo lang geleden stuk voor stuk onafhankelijke waterschappen met een eigen bestuur en een eigen belasting. En niet te vergeten: eigen tradities. De Overweersche polder tussen Purmerend en Kwadijk is een goed voorbeeld. Tegenwoordig is die bijna helemaal volgebouwd en ligt hier de grote Purmerendse stadswijk Overwhere.
> 3 min
Melodieuze rockband uit Purmerend en omstreken, die er niet alleen in slaagt om een uitstekende muzikale balans te vinden tussen modern en traditioneel, maar die ook nog eens in dusdanig sterke liedjes weet te pakken dat men een internationaal publiek voor zich weet te winnen. De hitsingle You groeit uit tot een klassieker.n
> 1 min
Direct na de Franse inval op 24 januari 1795 werd een vrijheidsboom geplant voor de deur van de secretarie van het stadhuis op de Steenenbrug (de huidige Kaasmarkt) te Purmerend. Het centrale thema bij dergelijke ‘revolutiefeesten’ was de viering van de eenheid van de nieuwe Bataafse Republiek. In de vorm van een gezamenlijke dans werd de verbroedering van het nederlandse volk gevierd. Rondom de boom gaven mensen van alle rangen en standen elkaar de hand. Gezamenlijk vierde men de vrijheid, gelijkheid en broederschap van de nieuwe samenleving. Al snel bleek echter dat de idealen van de Franse revolutie voor de meeste burgers heel anders uitpakten.
> 3 min
In de laatste klas van de basisschool was het verplicht om het Purmerends Museum te bezoeken. In een van de glazen vitrinekasten stond een porseleinen vaasje gemaakt door E. Estié. “Wat grappig, deze meneer heeft dezelfde naam als mijn oma”, dacht ik toen en liep door naar de volgende vitrinekast. Nu tien jaar later ben ik er nog steeds niet achter wie de meneer Estié van de porseleinen vaas is. Ergens diep van binnen blijft het nieuwsgierige gevoel aan mij knagen en ik besluit een voorzichtig begin te maken aan mijn zoektocht.
> 2 min
In 1869 werd door een aantal welgestelde Purmerenders de Werkmansvereniging Vooruit opgericht. De vereniging hield zich bezig met de ‘zorg’ voor de arbeiders in Purmerend. De afdeling ‘Woningbouw’ nam ook als eerste het initiatief om buiten de grachtengordel van Purmerend arbeiderswoningen te gaan bouwen. Om aan geld te komen verkocht de vereniging in 1906 grond aan particuliere aannemers. Met het geld kon een verenigingsgebouw worden gebouwd aan het eind van de Vooruitstraat. De zoon van voorzitter H.C. Oud, architect J.J.P. Oud (1890-1963), ontwierp een verenigingsgebouw met vier arbeiderswoningen.
> 2 min
Oorspronkelijk werden er kazen gewogen in het neorenaissance pand aan de Kaasmarkt. Op de bovenverdieping was vanaf 1884 de Stadsteekenschool gevestigd. Een natuursteen inscriptie in de rechterzijgevel boven de voormalige deuropening herinnert nog aan de ‘teekenschool’. Tot de sluiting in 1957 heeft de Stadsteekenschool een belangrijke functie gehad in Purmerend. Op deze school werden bekwame kunstenaars en ontwerpers opgeleid die later (inter)nationale naam zouden maken. Een van hen was de architect Mart Stam, die hier zijn opleiding begon als meubelmaker.
> 3 min
Toen Purmerend in 1410 stadsrechten kreeg, werden er wallen rondom de stad aangelegd en vier poorten gebouwd op de toegangswegen. Deze poorten werden ’s nachts gesloten, waardoor het wonen binnen de stad een stuk veiliger werd. Ieder die de stad binnen wilde, moest zich bij de stadspoort melden. Zo kon men ongure types, zwervers en bannelingen (misdadigers die verbanning als straf hadden gekregen) buiten de stad houden.
> 3 min
De Tachtigjarige Oorlog, ook wel De Opstand genoemd, was een langdurig verzet van de Oranjegezinden tegen de Spaanse overheersing. Dit verzet uitte zich in de uit de geschiedenisboeken bekende ‘Inname van Den Briel’, ‘Het beleg van Alkmaar’ en het ‘Ontzet van Leiden’. De Tachtigjarige Oorlog duurde van 1568 tot 1648. Dat deze rumoerige tijd ook niet zonder slag of stoot aan Purmerend voorbijging blijkt uit het enige in Purmerend overgebleven bolwerk bij het Nassauplantsoen.
> 3 min
Als dank voor zijn steun aan graaf Willem VI van Holland ontving Willem Eggert in 1410 de rechten van de Heerlijkheid van Purmereynde. De steenrijke bankier en schepen van Amsterdam kreeg tevens toestemming om een kasteel te bouwen. Willem Eggert bouwde zijn ‘Slot Purmersteyn’ op de kruising van de landweg van Amsterdam naar Hoorn en het water de Where. Door Eggerts voorname positie aan het hof van de graaf groeide Purmerend uit tot een plaats van aanzien in het laat-middeleeuwse Holland.
> 3 min
In 1484 verleende heer Jan van Egmond het marktprivilege aan het toen nog bescheiden stadje Purmerend. Vanaf dat jaar konden in Purmerend twee jaarmarkten en een weekmarkt gehouden worden. Nadat in 1573 het Ursulinenklooster tijdens de Reformatie verwoest was, werd op deze kaalgeslagen plek, toen Cloosterwerff genoemd, de beestenmarkt gehouden. Toen men in het begin van de zeventiende eeuw de meren rondom Purmerend drooglegde en de visserij minder belangrijk werd voor de stad, groeide de handel in vee en landbouwproducten uit tot de belangrijkste economische pijler van de stad.
> 2 min
Het Purmerends Museum bevindt zich in het oude stadhuis van de gemeente Purmerend. Het stadhuis is gebouwd in 1911 en werd ontworpen door de bekende architect Jan Stuyt. De topcollectie van het museum bestaat uit het vermaarde Jugendstil aardewerk van fabriekjes en ontwerpers die in het begin van de vorige eeuw in Purmerend actief waren. In het museum is voorts veel aandacht voor de graficus Jac. Jongert, een van de belangrijkste kunstenaars die Purmerend heeft voortgebracht. Hij geldt als een van de pioniers van de grafische (reclame) vormgeving in Nederland. Ook besteedt het museum aandacht aan de Purmerendse architecten J.J.P. Oud en Mart Stam.
> 2 min
Bier was in de middeleeuwen en nog lang daarna de volksdrank bij uitstek. Het was langer houdbaar en had een hogere voedingswaarde dan water. Bovendien was schoon drinkwater schaars en lang niet overal in voldoende mate aanwezig. Het ‘dunne bier’ voor huiselijk gebruik had trouwens maar een alcoholpercentage van 2,5%. De Purmerendse Bierkade was de plek van de bierstekerijen. De naam biersteken is afkomstig van het steken van de vaten bier door een luik aan de voorgevel van cafés. Alle panden aan de Bierkade waren eens in bezit van Haarlemse bierbrouwers, die hevig concurreerden met de Purmerendse brouwers. Diverse panden aan de kade zijn thans monument en de gevelwand is een beeldbepalend onderdeel van de historische binnenstad van Purmerend.
> 2 min
Als rijpaarden na een lange rit in de stad kwamen, moesten ze verzorgd worden. Veel steden hadden een zogenaamde ‘paardenwed’: een drinkplaats voor de edele viervoeter. Maar ook de meeste koffiehuizen en eetgelegenheden hadden een uitspanning. Dit is een stal waar de paarden werden uitgespannen en ondergebracht voor verzorging. Tegenwoordig is een autoparkeerplaats een vereiste bij zo’n etablissement.
> 2 min
In de voorbije tijden werden verschillende bedrijven en winkels in en rond Purmerend ‘De Drie Meren’ genoemd. Zo was er een veilingvereniging met die naam. Firma de Jong en Eilander in de Peperstraat gebruikte eveneens deze naam. Tevens was er een bakkerij en een coöperatie en nog een aantal andere bedrijven die ook zo heetten. Wat is de oorsprong van deze veelgebruikte benaming?
> 3 min