Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie

Weesp

Van Houtenkerk

Hoewel gebouwd in opdracht van de dames Van Houten – van de Van Houten chocolade, vanwaar de bijnaam ‘Chocoladekerkje’ – als een kerk voor de Nederlandse Protestantenbond, vervulde het gebouw ook een andere functie. Die van centraal punt in het maatschappelijke leven in Weesp. De Van Houten chocoladefabriek was belangrijk voor de stad, een werkgever voor velen werkzaam in die industrie. Dat bracht een gevarieerd cultureel verenigingsleven met zich mee, dat zich deels in de kerk/ gehoorzaal afspeelde. De andere kerken in Weesp hadden die tweede functie niet. “Het is eigenlijk heel bijzonder dat die kerk weer terugkomt in de gemeenschap”, stelt Morel. Het tamelijk rijke culturele leven van de Weespernaren – opvallend voor een stad zo dicht bij Amsterdam vormt de basis voor de te organiseren activiteiten. De Van Houtenkerk moet in Weesp en omgeving weer een centraal punt in de maatschappij worden. Met de (culturele) activiteiten die er al plaatsvonden vóór de restauratie, aangevuld met nieuwe initiatieven. De kerk leent zich goed voor muziek. “Het houten gewelf zorgt ervoor dat de nagalmtijd aanzienlijk korter is dan in veel andere kerken en er is een redelijke spreekakoestiek. Het woord gehoorzaal zegt het eigenlijk al” , zegt Morel. Zo was er in oktober 2012 een concert van het Navarra String Quartet, die er dit jaar in oktober opnieuw zullen optreden. Ook zijn er in samenwerking met de plaatselijk bibliotheek lezingen georganiseerd, waaronder die van Anna Enquist, met Ivo Jansen op de vleugel. De Bechsteinvleugel die er staat is geschonken door mevrouw Katie Somerwil-Ayrton, en is officieel in gebruik genomen tijdens het kamermuziekconcert dat plaatsvond – in de periode dat men nog bezig was met de restauratie van het gewelf – in december 2012. Maar er moet ook kunnen worden gedineerd, gerecipieerd en gecongresseerd. De afdeling Verhuur Bijzondere Locaties van Stadsherstel speelt hierin een belangrijke rol. Op deze manier moet de exploitatie rendabel worden, volgens de rendementsberekening die Stadsherstel voor elk pand – groot of klein – hanteert.

n

Er lijkt niets te zijn veranderd als je binnenkomt in de inmiddels gerestaureerde kerk. Het resultaat is niet zichtbaar. Dat komt omdat de werkzaamheden nu ze af zijn aan het oog zijn onttrokken. Ook de prachtige kroonluchters hangen er nog steeds. Een opvallend verschil is wel dat de (losse) kerkbanken alleen nog aan de zijkanten staan – ook ter oriëntatie – zodat er in de middenruimte een vrije opstelling is ontstaan. De banken zijn gerestaureerd met behulp van een donatie van de Vrienden van de Van Houtenkerk. En dat is fijn, want er wordt nog wekelijks gekerkt. Het is de restauratiearchitect gelukt om zonder concessies te doen aan het oorspronkelijke gebouw een multifunctionele ruimte te creëren die op alle gebied voldoet aan de eisen van de moderne tijd. In april 2013 was de kerk helemaal gereed en in november van dit jaar werd hij feestelijk heropend tijdens het Chocoladefestival.

> Book 2 min

Het Chocoladekerkje, een gehoorzaal én kerk in Weesp

De Van Houtenkerk in Weesp – een kerk en stadsgehoorzaal ineen – is zodanig gerestaureerd dat hij voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt. De afdeling verhuur bijzondere locaties en Weesp krijgen er een prachtige zaal bij. Maar ook de kerkgemeenschap zal haar eigen ruimte behouden. Na restauratie ziet dit rijksmonument er eigenlijk nog hetzelfde uit als toen Stadsherstel het kocht. Alleen nu wordt er geventileerd, zit er een goede verwarming in, zijn er extra ramen geplaatst om de kou te weren, is het gewelf geïsoleerd en het interieur straalt een nieuwe elan uit.nHet gebouw uit 1906 – ontworpen door architect B.J Ouëndag – is een kerk, maar door de ruimtelijke werking en de verbluffende akoestiek is het meer een zaal, een gehoorzaal. “Het is een prachtige ruimte”, zegt projectleider Paul Morel, “ruimtelijk vormgegeven in architectonische zin en de mooie lichtinval door het glas-in-lood ramen versterkt dat effect.”

> Book 5 min

Weesp werd groot door genot

Sodom, Gomorra, Weesp? Nou nee, maar het stadje is wel degelijk op genot gebouwd. Het zijn immers genotmiddelen die Weesp groot hebben gemaakt, middelen die ook beeldbepalend zijn geweest voor het stadje op een steenworp afstand van Amsterdam. Bier, jenever, sigaren, brandewijn en chocolade; onder hun invloed heeft deze parel aan de Vecht haar glans gevonden. Eeuwenlang zorgen ze voor economische groei. Deze nijverheid maakt de gemeente tot ver buiten Nederland bekend.

> Book 7 min

Joods trouwen en feesten in Weesp

Ook buiten Amsterdam woonden joden. Koosjere boter en kaas werd veelal ingevoerd vanuit de ‘mediene’ – de benaming voor alle plaatsen buiten Amsterdam waar een joodse gemeenschap bestond. Op reis kon men eten en slapen in koosjere kosthuizen en pensions. De buurgemeenten van Amsterdam waren in trek voor een uitstapje, en vanwege de goedkopere tarieven trouwden joodse Amsterdammers soms in Zaandam of Weesp.

> Book 1 min

Gemaal van de Nieuwe Keverdijkse polder in Weesp

Het gemaalcomplex is gebouwd in 1876 als stoomgemaal met vijzel ten behoeve van de Nieuwe Keverdijksche polder. Tegenwoordig is het in gebruik als electrogemaal met centrifugaalpomp. Het complex bestaat uit een machinegebouw, aangekapte machinistenwoning en een voorboezem, achterwaterloop en uitwateringsduiker. De schoorsteen is verdwenen.

> Book 2 min

Het Gemaal Aetsveldsche Polder in Weesp

Het gemaalcomplex is gebouwd in 1873 als stoomgemaal met scheprad ten behoeve van de Aetsveldsche Polder. Sinds 1927 is het in gebruik als elektrogemaal met centrifugaalpomp. Het complex bestaat uit een machinegebouw, voor- en achterwaterlopen en een machinistenwoning die in 1988 door nieuwbouw werd vervangen. Dit heeft de gaafheid van het complex echter niet verstoord. De schoorsteen en kolenloods zijn verdwenen.

> Book 2 min

Fort Uitermeer: fort ruïne heeft nog veel om te ontdekken

Fort Uitermeer riep bijna honderd jaar geleden poëtische roerselen op bij de bekende natuurbeschermer en schrijver Jac. P. Thijsse. Roeiend met zijn bootje over de Vecht kwam hij in 1915 langs het fort en werd geraakt door de schoonheid van deze plek. Het Fort verrees als een wit kasteel uit de rivier in het Zuidoostfront van de Stelling, de wallen mooi beplant met populieren. De vergelijking met een wit kasteel heeft na bijna een eeuw aan kracht ingeboet, maar het karakteristieke ronde bouwwerk maakt gezien vanaf de Vecht nog steeds een monumentale indruk. Midden jaren vijftig heeft men geprobeerd het fort op te blazen en zijn de meeste oude remises gesloopt voor een nieuw complex van munitiemagazijnen. De vele kieren, gaten en nissen in de ruïne zijn nu vooral een geliefde plek voor zeldzame vleermuizen, amfibieën, insecten en muurvarens.

> Book 4 min

Fort aan de Ossenmarkt in Weesp

Weesp heeft van oudsher een belangrijke rol gespeeld in de verdediging van Amsterdam als onderdeel van de beroemde Hollandse Waterlinie. In 1861 werd besloten de bestaande vesting te versterken met een bakstenen torenfort op de Ossenmarkt. Voor die tijd was het een modern fort dat alle militaire functies verenigde in één gebouw. In 1892 werd het fort toegevoegd aan het Zuidoostfront van de Stelling van Amsterdam waarvan de bouw inmiddels in volle gang was. In zijn 150 jarig bestaan is het fort slechts twee keer vol in gebruik geweest. De rest van de tijd bleef het fort zo goed als onbezet en leeg van binnen. Nu kent het een vredig hergebruik als huisvesting voor maatschappelijke en culturele organisaties voor de gemeenschap in Weesp.

> Book 3 min

De Vesting Weesp en de waterlinie

Weesp behoorde tot zowel de Oude als de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar werd in 1901 aan de Stelling van Amsterdam toegevoegd. De middeleeuwse stadsmuren waren vanaf 1672 vervangen door heuse vestingwerken. En ook een drie kilometer zuidoostelijk gelegen schans werd toen gemoderniseerd tot het Fort Uitermeer. De ontwikkeling van het geschut maakte dat zowel op Fort Uitermeer (1845) als in de Vesting Weesp (1861, Fort aan de Ossenmarkt) een torenfort werd gebouwd om het geschut veilig  te kunnen opstellen.

> Book 2 min