200 jaar Koninkrijk der Nederlanden

Nederland viert het 200-jarig bestaan van het koninkrijk. Op 30 november 1813 landt Willem Frederik in Scheveningen en op 2 december van datzelfde jaar aanvaardt hij de soevereiniteit. Anno 1813 was het Koninkrijk der Nederlanden een feit.

Van Prins naar Koning
Op 30 november 1813 landt Willem Frederik op het strand van Scheveningen. Op 2 december wordt de Prins van Oranje, de latere Koning Willem I, begeleid door een escorte van Russische Kozakken, naar het feestelijke onthaal van de Amsterdamse bevolking. Doordat hij op die dag in Amsterdam door het provisionele stadsbestuur tot eerste Soeverein Vorst van het Vrije Nederland is geproclameerd, wordt de weg vrijgemaakt voor een moderne, constitutionele monarchie.

Twee jaar later wordt Willem I in Amsterdam op basis van de nieuwe Grondwet van 1815 ingehuldigd tot Koning van de Verenigde Nederlanden.Koning Willem-Alexander is op dezelfde wijze ingehuldigd als Koning Willem I.

Proclamatie van de Prins van Oranje bij zijn aankomst in Scheveningen, 1813
Bron: Rijksmuseum Amsterdam.

Verhalen

Koningin Wilhelmina bezoekt door watersnood getroffen Purmerend

In de nacht van 13 op 14 januari 1916 beukte een zware storm op de kusten van de Zuiderzee. In combinatie met een extreem hoge waterstand zorgde dit voor hoge golven die de kwetsbare Waterlandse Zeedijk teisterden. Op een aantal plekken braken de dijken door met als gevolg dat heel Waterland en de oostkant van de Zaanstreek onder water kwamen te staan. Ook Purmerend stond blank. Op 17 februari bracht koningin Wilhelmina een bezoek aan de marktstad. Na de watersnoodramp besloot de regering werkelijk vaart te zetten achter de ambitieuze Zuiderzeewerken. In 1932 reed de eerste auto over de Afsluitdijk. De woeste Zuiderzee was eindelijk getemd tot IJsselmeer.

4 min

Sint Bavokerk: borstbeeld van de koning-koopman

De stad Haarlem was koning Willem I bijzonder dankbaar voor zijn inzet voor de tentoonstelling van Nationale Nijverheid in 1825. Een tentoonstelling die belangrijk was voor de ontwikkeling van de Nederlandse industrie. Een marmeren portret van de koning maakte deel uit van de tentoonstelling en werd later geplaatst in een van de kapellen van de Sint Bavokerk.

4 min

Paviljoen Welgelegen: zetel van kunst, koninklijke macht en provinciaal bestuur

Het imposante Paviljoen Welgelegen kent een bijzondere geschiedenis. Nu zetelt er het provinciebestuur. Maar voordat het de functie van provinciehuis kreeg, was het een buitenverblijf, paleis en waren er meerdere musea in het gebouw gevestigd. Koning Lodewijk Napoleon en de moeder van koning Willem I, prinses Wilhelmina van Pruisen, hebben hier gewoond. Menigmaal zocht de koning zijn moeder hier op.

4 min

Grote Markt: Oranjegezinden en patriotten op het “mooiste plein van het Koninkrijk”

“Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima, ik heet u van harte welkom in Haarlem, op het mooiste plein van uw koninkrijk”. Met deze woorden verwelkomde burgemeester Schneiders het koningspaar tijdens hun kennismakingsbezoek aan de provincie Noord-Holland op 14 juni 2013. Samen met de commissaris van de Koning en het koningspaar stond hij op het bordes van het gemeentehuis aan de Grote Markt. Het paar werd feestelijk onthaald door de Haarlemse bevolking; geen wanklank was te horen. Dat is echter wel eens anders geweest. Aan het eind van de 18^de eeuw, aan de vooravond van het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden, triomfeerden op dit plein de tegenstanders van de Oranje stadhouder, de patriotten. Hun glorietijd zou maar kort duren, ondanks dat zij op steun van het machtige Franse Leger konden rekenen. De breed gedragen onvrede over de Franse bezetting en de rol van de patriotten, zou in 1813 de weg plaveien voor een terugkomst van een Oranje vorst en daarmee de oprichting van een nieuw Koninkrijk der Nederlanden.

4 min

De Oude Kerk van Heemstede: dominee Nicolaas Beets, predikant van de Oranjes

In 1840 werd Nicolaas Beets (1814-1903) dominee van de Nederlandse Hervormde Kerk in Heemstede. Op het naamplaatje van de pastorie liet hij schilderen ‘Nicolaas Beets, herder’. De dominee werd regelmatig uitgenodigd om aan het Hof te preken en werd door koningin Wilhelmina beschouwd als een oude vriend. Nicolaas Beets was niet alleen dominee maar ook schrijver en dichter. Hij schreef talrijke gedichten en boeken maar zijn beroemdste boek is toch wel Camera Obscura.

3 min

Amsterdam Centraal Station en Koninklijke Wachtkamer

Het Centraal Station van Amsterdam heeft een ‘Koninklijke Wachtkamer’, een ruimte die uitsluitend bestemd is voor leden van de koninklijke familie en hun gasten. Stations die dichtbij koninklijke paleizen zijn gelegen beschikken meestal over een dergelijke ruimte, zoals de stations Den Haag Holland Spoor, Baarn en Apeldoorn. Als nationaal gebouw in de hoofdstad symboliseerde het Centraal Station het belang van de spoorwegen voor de economische en maatschappelijke bloei van Nederland. Het destijds grootste station van het land werd tussen 1881 en 1889 gebouwd naar ontwerp van architect P.J.H. Cuypers als een ‘dubbel kopstation’ en een ‘langs-station’ waar diverse lijnen uit verschillende richtingen samenkomen.

5 min

De Blauwbrug: Koninginnedag 1980 ontaardt in ongekende stadsoorlog

Koninginnedag 1980, de dag waarop prinses Beatrix ingehuldigd werd als de nieuwe koningin, staat te boek als de meest roemruchtige uit de Nederlandse geschiedenis. Wat een feestelijke dag had moeten worden, mondde uit in een niet eerder vertoonde explosie van geweld en ordeverstoringen. De Amsterdamse kraakbeweging had in de aanloop naar de troonopvolging de messen geslepen en opgeroepen om die dag te demonstreren tegen het regeringsbeleid en de geldverslindende inhuldiging. Zowel de krakers als het gezag stonden die dag op scherp maar konden niet vermoeden dat het zo uit de hand zou lopen.

4 min

Willem I sluizen: Kanalen-Koning bouwt nieuwe levensader door Noord-Holland

Net over het IJ in Amsterdam-Noord, tegenover het Centraal Station, begint bij de Willem I sluis het Noordhollands Kanaal. Via Purmerend en Alkmaar loop dit kanaal tot aan Den Helder. De sluis is naar de opdrachtgever van het kanaal genoemd, koning Willem I. In 1819 begon men met de aanleg. Vijf jaar later, op 15 december 1824, voer oorlogschip Bellona van Amsterdam naar Alkmaar voor de officiële openstelling. Een dag later werd de Bellona feestelijk onthaald in Den Helder. De sluizen zijn in de periode 2012-2013 gerenoveerd. Opdrachtgever van deze ingrijpende renovatie is de Provincie Noord-Holland.

3 min

De Willemspoort: een vorstelijke toegang voor Amsterdam

Tot halverwege de 19^de eeuw waren de meeste steden in Nederland omgeven door stadsmuren. Het goederen- en personenverkeer verkreeg zich via stadspoorten toegang tot de stad. Bij de stadspoorten hief het lokale bestuur accijns en belastingen. In Amsterdam beschermde de oude Haarlemmerpoort van Hendrick de Keyser uit 1615 de westkant van de stad. In 1837 was dit poortgebouw zo vervallen dat deze werd afgebroken en vervangen voor de huidige poort. Het nieuwe gebouw was niet geschikt voor verdediging, maar was zo ontworpen dat er snel belastingen geïnd konden worden. In 1840 werd de poort feestelijk geopend tijdens de inhulding van koning Willem II. Sindsdien werd de laatste stadspoort van Amsterdam vernoemd naar de nieuwe Oranjevorst.

3 min

De Nieuwe Kerk: inhuldiging van het staatshoofd in “de stad Amsterdam als hoofdstad”

Niet alleen ‘Naatje’ maakte de Dam tot het nationale plein van Nederland. Ook de aan het plein gelegen Nieuwe Kerk droeg bij aan de symbolische betekenis van deze plek voor het Koninkrijk der Nederlanden. Willem I, de eerste koning van het land, legde hier de eed af. Hij zwoer plechtig trouw aan de grondwet. Na hem zouden alle nieuwe koningen en koninginnen in de Nieuwe Kerk worden ingehuldigd als staatshoofd. Meestal gingen deze momenten gepaard met grote volksfeesten. Een enkele keer moest ternauwernood een aanslag verijdeld worden of braken er heftige rellen uit.

3 min

Naatje op de Dam: het eerste nationaal monument van Nederland

De Dam is al ruim anderhalve eeuw het nationale plein van Nederland. Op deze plek hebben door de jaren heen belangrijke gebouwen en monumenten gestaan die hebben bijgedragen aan de collectieve beleving van onze natie. ‘Naatje van de Dam’, een standbeeld dat werd opgericht om de Tiendaagse Veldtocht tegen de Belgen te herdenken, geldt als het eerste nationale monument. Het beeld heette officieel “Monument ter herinnering aan den Hollandse Volkswil 1830-1831” en verscheen pas 25 jaar na de Belgische Opstand. Tegen die tijd wilde men dit hoofdstuk uit de vaderlandse geschiedenis liever vergeten. Niet verwonderlijk dat het beeld nooit in de harten van de Amsterdammers is gesloten. Nog geen zestig jaar heeft Naatje op de Dam gestaan om vervolgens het veld te moeten ruimen voor de elektrische tram.

3 min