De Beemster

De droogmaking van de Beemster tussen 1608 en 1612 was destijds een spectaculair project. Voor het eerst kwam een landschap tot stand dat door mensen volledig naar hun hand was gezet. Hoewel landwinning in Noord-Holland niet nieuw was, waren de schaal en de manier waarop de Beemster werd ingericht, dat wel. Het verkavelingspatroon van de Beemster is gebaseerd op de principes van de ideale stad uit de klassieke oudheid en de Renaissance. Dit ideaal bestond uit een raster van vierkanten dat een harmonieuze en symmetrische omgeving opleverde.

Verantwoordelijk voor de droogmaking van het Beemstermeer was een collectief van voornamelijk Amsterdamse kooplieden en regenten. In samenspraak met landmeters en waterbouwkundigen ontwierpen zij een landschap waarbij nut, duurzaamheid en schoonheid samengingen. Naar de toenmalige maatstaven had de mens met de Beemster een perfect landschap geschapen.

Wie een bezoek brengt aan Droogmakerij de Beemster beleeft het originele zeventiende-eeuwse cultuurlandschap. Het oorspronkelijke verkavelingspatroon is na vier eeuwen nog altijd intact. Vanwege de uitzonderlijke gaafheid staat dit schoolvoorbeeld van de Hollandse landwinning sinds 1999 op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Verhalen

15 maart 1945: een zwarte dag voor Enkhuizen

Half maart 1945 was het einde van de oorlog al in zicht. Enkhuizen had het geluk dat Ortskommandant Preusz een betrekkelijk redelijke man was en kwam tot dan toe relatief goed door de oorlog. De stad was wel drie keer gebombardeerd, maar de schade viel mee. Er was ‘maar’ één dode te betreuren. Toch was de dreiging van een bombardement nooit ver weg. Met zijn belangrijke haven vormde Enkhuizen een strategisch doel voor de geallieerden. Zo bleek ook in deze nadagen van de oorlog.

3 min

Wetenschappelijke herinneringen: Nicolaes Tulp

Ofschoon de onthullende ontleedkunde van Nicolaes Tulp de wetenschap opzienbarende diensten heeft bewezen of niet, Rembrandts Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp heeft de zeventiende-eeuwse medicus voor altijd op de kaart gezet als een Europese vermaardheid. Tulp heeft echter wel meer gedaan dan het demonstreren van de buigspieren van de vingers van een geëxecuteerde dief in de Waag in Amsterdam. Hij bundelde zijn inzichten, observaties en opgedane kennis van de geneeskunde samen in zijn Observationes Medicae (1641), maar heeft ook als politicus zijn invloed uitgeoefend. En wel als burgemeester van Amsterdam! Wie was Nicolaes Tulp en hoe zag zijn leven als geneesheer en magistraat eruit?

5 min

De pareltjes van het Vondelpark

Wat Hyde Park voor Londen en Central Park voor New York is, is het Vondelpark voor Amsterdam. Het groene hart van Amsterdam is niet alleen een bruisend en monumentaal park, het herbergt ook meerdere leuke en waardevolle elementen. Hier volgen de zes pareltjes van dit prachtige stadspark.

3 min

Manke Nelis

Manke Nelis is een Amsterdamse zanger van het levenslied. Hij treedt op met onder meer Tante Leen, Johnny Jordaan en André Hazes en speelt 41 jaar lang samen met zijn zwager, de accordeonist Johnny Meijer. Zijn grootste successen zijn Kleine Jodeljongen, Laat De Boel Maar Waaien en Tante Saar. Manke Nelis wordt in 1990 benoemd tot ereburger van Amsterdam.

2 min

Johnny & Rijk

Amsterdammer Johnny Kraaijkamp en Utrechter Rijk de Gooyer zijn als Johnny & Rijk een succesvol komisch duo met een eigen show op de Nederlandse televisie. Ze brengen ook platen uit en hebben in 1957 hun eerste hits met de singles Ik Ben Zo Blij en De Ouwe Sopraan Uit De Jordaan. Hun grootste hit hebben Johnny & Rijk in 1967 met De Bostellla.

2 min

Het Koninklijk Concertgebouw

Elke grote stad heeft een concertzaal, maar slechts weinige zijn zo beroemd als het Concertgebouw in Amsterdam. Het pand van architect Van Gendt staat bekend om zijn neoclassicistische uiterlijk en veelgeprezen akoestiek. Voordat in 1888 voor de eerste keer muziek door de Grote Zaal van het gebouw klonk, was er een lange weg met obstakels afgelegd.

2 min

Oer-IJ Academie van start met serie lezingen

De Stichting Oer-IJ, opgericht om meer bekendheid te geven aan de bijzondere kwaliteiten van het landschap tussen Zaanstad, Velsen en Alkmaar, heeft het initiatief genomen voor een eigen Oer-IJ Academie. Eerste activiteit is een serie van vier publiekslezingen in Huis van Hilde te Castricum. Verschillende deskundigen komen daar meer vertellen over de boeiende geschiedenis van dit kwetsbare gebied.nDe Oer-IJ Academie wordt gecoördineerd door professor Hans van Weenen, die zich in zijn wetenschappelijk werk vooral heeft beziggehouden met milieuproblematiek. Hij deed veel onderzoek, publiceerde daarover en was betrokken bij de organisatie van internationaal overleg op het gebied duurzame productontwikkeling.

2 min

Sandra van Nieuwland

De Haarlemse zangeres Sandra van Nieuwland neemt in 2012 deel aan het derde seizoen van de talentenjacht The Voice Of Holland bij RTL4. Hoewel ze de finale niet haalt betekent het wel haar doorbraak naar het grote publiek. Voor haar debuutalbum And More ontvangt ze in 2013 een platina plaat.

1 min

Dijkgat 17 april 1945

Op 17 april 1945, achttien dagen voor het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, blies de Duitse bezetter de IJsselmeerdijk van de Wieringermeer op met explosieven. Er ontstonden twee gaten waar het water doorheen kolkte. Behalve water kwam er ook één miljoen kubieke meter zand mee. Het meeste daarvan werd achter het Dijkgat afgezet. Na het weer droogleggen van de polder werd besloten dit zand niet te verwijderen, maar op deze plek een bos aan te leggen, het Dijkgatbos.

0 min

De ringwalburg van Den Burg

Den Burg is ontstaan als een ringwalburg in de vroege middeleeuwen. Deze versterking was waarschijnlijk de basis van een Friese koning of in ieder geval een krijgsheer. De archeoloog P. Woltering trok deze conclusie op basis van archeologische onderzoeksgegevens en eigen archeologisch onderzoek in Den Burg. Het ging volgens hem om een nederzetting met een wal en grachten die dateerden uit de tweede helft van de zevende eeuw en de eerste helft van de achtste eeuw. Naast een brede gracht zijn er nog twee smalle grachten gevonden. In 1346 werd rond het terrein van de ringwalburg, waar zich nog steeds de oude kerk van Den Burg bevindt, een gracht gegraven waarvan het beloop te herkennen is tussen de twee concentrische straten rond het centrum.

2 min

Weegeswaal op Texel

De Waal en Burgerdijk ten noorden van Den Burg is in het verleden op diverse plaatsen doorgebroken. Bij de doorbraken ontstond door het kolkende water telkens een wiel of weel. De grootste is de Weegeswaal. Oorspronkelijk heette deze Wiggerswaal, genoemd naar het Wiggersland, een stuk van de polder Burger Nieuwland. In de loop der tijd is deze naam verbasterd tot Weegeswaal.

0 min

De sarcofaag van Oosterend

In 1970 werd een zeldzame kalkstenen sarcofaag opgegraven bij de kerk van Oosterend op Texel. Het deksel ontbrak en hij lag op grote diepte aan de buitenkant van de tufstenen koormuur. Sarcofagen van dit type komen ten noorden van Utrecht verder nergens voor. Zij werden in de vroege middeleeuwen (tussen circa 700 en 1050) gebruikt voor het begraven van mensen van hoge geboorte, hoge kerkelijke leiders en rijke kooplieden. Het is niet bekend wie in de sarcofaag van Oosterend begraven is. Aan het hoofdeind is (van boven naar beneden) een inscriptie: “Bavo me fecit” (Bavo heeft mij gemaakt).

0 min

Grachten Verhalen

De Cromhouthuizen, Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en Museum Willet-Holthuysen presenteren Grachten Verhalen, een wandelgids met waar gebeurde verhalen over markante grachtenbewoners. Aan de hand van persoonlijke verhalen van bewoners krijgt u een quick tour langs en door deze vier bijzondere huizen aan de gracht. In ieder huis staat een andere eeuw en een ander personage centraal. Onderstaand verhaal biedt een voorproefje op de wandelgids Grachten Verhalen.

3 min

Soldaten in de Beemster

Vier dagen na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, op 1 augustus 1914, kondigde de Nederlandse regering de mobilisatie af. Binnen een paar dagen werden 200.000 man onder de wapenen gebracht. De Stelling van Amsterdam kreeg een bezetting van zo’n 10.000 man. De soldaten die de forten gingen bemannen, werden voor een groot deel ingekwartierd bij particulieren. Zo ook in de Beemster, met als gevolg dat er spoedig voedseltekorten ontstonden. Met name de boerenfamilies die dichtbij de forten woonden, werden onevenredig zwaar belast.

4 min

Van en naar de Beemster

Buitenlandse reizigers die in de zeventiende en achttiende eeuw de Republiek bezochten roemden bijna unaniem de fantastische verbindingsmogelijkheden die de trekschuit bood. De Beemsterringvaart hoorde bij het traject van de belangrijke vijfstedentrekvaart, de “A7 van de Gouden Eeuw”. De meeste Beemsterlingen kwamen echter pas uit hun isolement toen vanaf 1895 de stoomtram ging rijden.

4 min

De verdwenen buitenplaatsen van de Beemster

De Amsterdamse kooplieden beschouwden grondbezit in de Beemster als meer dan alleen een goede investering. Zij zagen de nieuwe droogmakerij ook als een rustoord voor in de zomermaanden. Op begaanbare afstand van de stad bouwden de welgestelde elite voor hun eigen vertier een reeks grotere en kleinere buitenplaatsen. Deze buitens verdwenen één voor één in de achttiende en negentiende eeuw, vrijwel zonder een spoor achter te laten.

3 min

Beemster: Land van kaas

Kaas is een van de belangrijkste producten van de Beemster. De traditie van het kaasmaken gaat terug tot de droogmaking. Al halverwege de ‘gouden’ zeventiende eeuw produceerden de boeren in de polder thuis op de boerderij tienduizenden kilo’s kaas per jaar. Met de komst van nieuwe productiemethoden en fabriekskaas is het ambacht van kaasmaken steeds meer een wetenschap geworden. De Beemster landbouwpionier Wouter Sluis gaf daar aan het eind van de 19de eeuw de aanzet voor.

4 min

Land van vee

Het boerenbedrijf in de nieuwe droogmakerij de Beemster was een groot succes. Dit kwam door de sterk toenemende vraag naar landbouwproducten in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Door de snelle groei van de steden, met name van Amsterdam, en de succesvolle internationale handel liep de export van zuivelproducten en vlees voortvarend. De kaas uit de Beemster werd naar heel Europa verscheept. De VOC was de grootste afnemer van gepekeld vlees.

4 min

De Inrichting van de Beemster: Hollands polderparadijs

Er was door de bestuurders van de Beemster heel zorgvuldig over de ruimtelijke ordening van de droogmaking nagedacht. Zij waren zich er goed van bewust dat de welvaart van de polder voor een belangrijk deel afhing van een geschikte inrichting van het nieuwe land. In samenspraak met enkele landmeters ontwierpen zij een ‘masterplan’ waarin weinig aan het toeval werd overgelaten.

3 min

De Beemster: de droogmaking en wat er aan vooraf ging

In het verzoekschrift dat de initiatiefnemers voor de droogmaking van het Beemstermeer indiende bij de Staten van Holland, werd vooral op het algemene belang van het project gehamerd: extra werkgelegenheid, nieuwe landbouwgrond en veel meer veiligheid tegen het water. Op 21 mei 1607, minder dan twee weken na de aanvraag, kreeg de Beemster Compagnie het octrooi toegewezen. Maar aan de ingebruikname van het nieuwe land ging heel wat vooraf.

4 min