De droogmaking van de Beemster tussen 1608 en 1612 was destijds een spectaculair project. Voor het eerst kwam een landschap tot stand dat door mensen volledig naar hun hand was gezet. Hoewel landwinning in Noord-Holland niet nieuw was, waren de schaal en de manier waarop de Beemster werd ingericht, dat wel. Het verkavelingspatroon van de Beemster is gebaseerd op de principes van de ideale stad uit de klassieke oudheid en de Renaissance. Dit ideaal bestond uit een raster van vierkanten dat een harmonieuze en symmetrische omgeving opleverde.
Verantwoordelijk voor de droogmaking van het Beemstermeer was een collectief van voornamelijk Amsterdamse kooplieden en regenten. In samenspraak met landmeters en waterbouwkundigen ontwierpen zij een landschap waarbij nut, duurzaamheid en schoonheid samengingen. Naar de toenmalige maatstaven had de mens met de Beemster een perfect landschap geschapen.
Wie een bezoek brengt aan Droogmakerij de Beemster beleeft het originele zeventiende-eeuwse cultuurlandschap. Het oorspronkelijke verkavelingspatroon is na vier eeuwen nog altijd intact. Vanwege de uitzonderlijke gaafheid staat dit schoolvoorbeeld van de Hollandse landwinning sinds 1999 op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
In honderd jaar wadvisserij is er veel veranderd. Van kleine sloepen en aken tot grote kotters. Van gemengde vangst tot specialisatie in één soort. Grootschaligheid werd de norm. Een kleine groep vissers grijpt terug op een beproefd recept: kleinschalig en flexibel vissen, met respect voor de natuur. Drie voorbeelden van vissers die het anders gingen doen.
>
3 min
Het waddengebied is uniek. Een fantastisch getijdensysteem dat zich al eeuwenlang volgens natuurwetten ontwikkelt. Het ontstaan van het zeegat Marsdiep is daar een goed voorbeeld van.
> 2 min
Molens zijn werktuigen. Zij stellen eisen aan hun omgeving om in een goede conditie te blijven. Een molen die stilstaat, raakt in verval. De Vereniging de Hollandsche Molen heeft zich ingespannen om voor de molens in Nederland regels voor de omgeving op te stellen tot behoud van de molens: de molenbiotoop. Wat gebeurt er als er een nieuwe wijk in de nabije omgeving van een molen wordt gepland?
> 2 min
Bij terpen denk je vast aan Friesland en Groningen, maar ook in Noord-Holland komen ze voor. Terpen zijn opgehoogde stukken land die in eerste instantie dienden als vluchtheuvels tegen hoogwater, maar waar mensen later hoog en droog gingen wonen. Terp is eigenlijk het Friese woord voor dit verschijnsel, in Noord-Holland worden ze officieel werf genoemd. Dat woord komt terug in bijvoorbeeld de scheepswerven van Amsterdam of het oude Hoorn. Twee opgegraven terpjes in Wognum blijken uit de 12e eeuw te dateren.
> 5 min
Aan het Westeinde in Oosthuizen, vlakbij de Grote Kerk, staat een oud kaaspakhuis. De achterkant van het perceel grenst aan de Beemsterringvaart. Uit de Beemster kwam in de loop van de zeventiende eeuw een overvloed aan agrarische producten. Het dorp Oosthuizen profiteerde hiervan, onder meer door zich te gaan richten op de kaasverwerking. De kaas uit Oosthuizen, van het type Edammer kaas, werd een geliefd product in binnen- en buitenland.
> 3 min
Aan de Zuiderweg in de Beemster is het bont en lijkt het klimaat milder. Een mediterraan windje waait door beloverde fruitbomen. Hier heerst een aangenaam ontspannen sfeer. Zo anders dan in het jachtige elders.
> 4 min
Portret van de kaasmaker bij Beemster-kaas.
> 0 min
In de zuidelijke ringdijk van de Beemster bevindt zich een bijzonder ‘watermonument’ van de Stelling van Amsterdam. Met deze inundatiesluis kon bij een dreigende aanval een deel van de Beemster onder water gezet kon worden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is dit twee keer gebeurd.
> 4 min
Precies honderd jaar na de bouw van het Noordfront begint Fort aan de Nekkerweg aan een nieuw leven als hotel en wellness resort. De slaapvertrekken waar een eeuw geleden de britsen van de soldaten stonden, zijn getransformeerd tot luxueuze hotelkamers. Het contrast met de historie kan haast niet groter: in 1918 werden in dezelfde vertrekken principiële dienstweigeraars vastgehouden. En vlak na de Tweede Wereldoorlog zijn hier NSB-ers en andere collaborateurs onder erbarmelijke omstandigheden gevangen gezet. Na een ingrijpende renovatie leeft het fort als nooit tevoren. Waar in de geschutskoepel vroeger kanonnen en mitrailleurs stonden, kunnen de hotelgasten zich nu laten onderdompelen in de “experience douche-straat”. Maar ondanks deze radicale functieverandering is op veel plekken de historie nog zichtbaar. Door behoud van alle oorspronkelijke materialen en details waant men zich nog steeds in een robuust militair verdedigingswerk.
> 4 min
De zuidoosthoek van de droogmakerij Beemster was vanwege zijn vruchtbare grond en bereikbaarheid (via trekvaart) vanuit Amsterdam bijzonder aantrekkelijk voor de stichting van buitenplaatsen. Vooral de Volgerweg was al snel ‘vol’ met buitenhuizen. De buitenplaatsen zoals gesticht in de zeventiende eeuw zijn inmiddels verdwenen, zo ook de grootste en indrukwekkendste daarvan: Vredenburg aan de Zuiderweg. Waar nu kassen en een fruitboomgaard liggen, stond de vanaf 1647 de meest Palladiaanse villa van Nederland. Op de brug naar het naastgelegen Zuiderweg 68 staan hekpijlers met het opschrift Vredenburgh. Wat is er gebeurd?
> 3 min
Deze inundatiesluis behoort tot de Stelling van Amsterdam en maakt onderdeel uit van de QR route Stelling van Amsterdam die vanaf het voorjaar van 2012 gelanceerd wordt.
Klik hier om het verhaal lezen over de inundatiesluis.
> 0 min
Voor 1612 stroomde er water door de Beemster. De kleine rivier de Bamestra groeide in de Middeleeuwen uit tot een ware binnenzee die in verbinding lag met de toenmalige Zuiderzee. Aan het begin van de Gouden Eeuw vatte de rijke koopman Dirk van Os, samen met zijn broer Hendrik, het plan op om de Beemster droog te leggen, om deze vruchtbare grond te bebouwen. Hiervoor was toestemming nodig van een aantal burgemeesters en kooplieden. In 1607 gaven de Staten van Holland en West-Friesland groen ligt voor de inpoldering. Ook een aantal rijke kooplieden waren hierbij betrokken, waaronder Jacob Poppen. In totaal bestond de groep uit vijftien man uit Amsterdam en Den Haag.
> 7 min
Deze stolpboerderij is van het Westfriese type en is genaamd ‘Tijdverblijf’. Een steen in de tympaan in de voorgevel meldt het jaartal 1667.
> 1 min
Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.
> 6 min
Agatha, dochter van de puissant rijke regent Jonkheer Nanning van Foreest – één van de machtigst mannen in West-Friesland, wordt in 1733 geboren in het stadspaleis van de familie aan het Grote Oost. Zij krijgt een eerste klas opleiding, leest, maakt muziek en geeft, zoals het hoort als mooie 19 jarige bruid het ja-woord aan haar neef Joan van Foreest. Het is een gearrangeerd huwelijk, zoals gebruikelijk in regentenkringen, bedoeld om de rijkdom in de familie te houden. Agatha is een voorbeeldige echtgenote. Ze baart in 14 jaar tijd maar liefst negen kinderen. Niets bijzonders, alles volgens het boekje.
> 2 min
In 1612 viel de Beemster droog. Dat feit wordt in 2012 uitgebreid herdacht met een heel scala activiteiten. Er verschijnen ondermeer twee nieuwe boeken over de geschiedenis van de polder. De Beemster verdient deze aandacht volop, want dankzij de heel bijzonder landschapsarchitectuur staat de polder sinds 1999 op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het eerste eeuwfeest in 1712 werd destijds natuurlijk ook gevierd. Het polderbestuur liet toen een schitterende zilveren gedenkpenning slaan als blijvende herinnering.
> 3 min
Van de straat naar het platteland waar ben ik beland, Geen mensen, maar koeien op het weiland.
We zijn hier in de Middenbeemster En de boerin is een echte onderneemster
Ik zie een landschap vol gras, Ja de Beemster was eerst een grote plas
Met molens werd het water weggepompt. Dijken er om heen zodat het water niet meer weg kon. In de Beemster hadden ze maar een visboer Er was geen scooters, geen auto’s als vervoer
Het leven als boerin is niks voor mij Ik kan niet leven in de Middenbeemster of op een boerderij
LOW HOLLAND, LOW HOLLAND
Het gebeurde in 1916. Veel wind en water We zullen het nooit meer echt zien.
Doorbraak van de dijk, het is bij ons bekend. Hoog water, Laag land, we zijn het gewend.
Eten kwam te kort, te weinig op je bord, Mensen waren kapot, alles was aan gort.
LOW HOLLAND, LOW HOLLAND
We zijn weer in een ander dorp beland, Hobrede, gelukkig was hier minder stank.
We zitten met z’n allen op een veengebied, We hebben iets te zeggen, daarom rappen we op deze beat.
Dit is Hobrede een vruchtbaar gebied, Waar je het veen onder water niet ziet.
In Hobrede is er weinig land of zand Het zakt weg van het platteland
Hobrede zakt weg, dat is dikke pech. Het water komt omhoog, dat is wat ik zeg!
Het is hier heel uitgestrekt, je kunt wel zien Dat het niet is gemaakt door een architect.
Ben in de buitenlucht maar voel me hier niet thuis, Liever in mijn eigen buurt dan in dit dorpshuis.
LOW HOLLAND, LOW HOLLAND
Uitgevoerd tijdens de afluitende bijeenkomst 10 november 2011
> 1 min
We hadden een paard, De Oude Zwart. En er was een bakwagen om naar de markt te gaan, een driewielder kar om de mest naar de markt te rijden en een brik voor hoogtijden. Dat was iets bijzonders, want de meeste boeren hadden een jachtwagen. (..) Een keer per jaar gingen we met de Brik een dagje naar zee. Met vader en moeder en de kinderen van Sieswerda, een bevriende arts uit de Rijp. Eerst moesten de koeien gemolken worden en Sies moest ook nog tijd hebben. Maar als het geluk er was, dan reden we met de hele familie naar de zee. Dat was enig. Dan gingen we op de foto. Dat was een grote dag. Gerrit Köhne (geboren 1914)
> 4 min
Dit olieverfschilderij op paneel dateert uit 1583 en toont Dirck van Oss. Hij is een stamvader van de geroemde en verguisde VOC-mentaliteit. Zijn grootste faam dankt hij aan de droogmaking van de Beemster in de jaren 1607-1612. In 2012 werd het 400-jarig bestaan van de Beemster uitgebreid herdacht. Wie was Van Oss precies?
> 4 min