2 min

Geschiedenis

De droogmakerij van de Schermer (voltooid in 1635) was de aanleiding tot het bouwen van de Schermersluis bij Nauerna. Handhaving van een veilige boezempeil van de Schermerboezem kon daardoor alleen garandeerd worden door de aanleg van een nieuwe zuidelijke afwatering. Het resultaat was de Nauernasche Vaart (1632) die werd gegraven op de plaats van het doodlopende stroompje het Twiske in de polder Westzaan. De Vaart verbond ht Alkmaardermeer met het IJ.De Schermersluis werd ontworpen door de bekende sluizenbouwer Willem Janz. Benningh. Het ontwerp was zo gemaakt dat alleen kleine schepen onden passeren. Deze voorwaarde was gesteld door een aantal steden, waaronder Amsterdam, die vreesden dat de stad Alkmaar een gemakkelijke verbinding zou krijgen met het IJ dat de handel van Amsterdan nadelig zou beïnvloeden. De huidige sluis dateert in hoofdvorm uit 1800. Opvallende kenmerken zijn de ebdeuren van het binnensluishoofd. Deze ebdeuen werden bij alle uitwaterende sluizen van de Schermerboezem in de zeventiende eeuw ingevoerd.
De sluis is na 1800 een aantal malen verbouwd en gerepareerd. In 1867 werd het buitensluishoofd gerepareerd. In 1959 werd de huidige ophaalbrug gebouwd.
 
In de oostelijke kolkwand zijn twee rechthoekige, hardstenen gedenkstenen aangebracht. De linker steen vermeldt: ‘Bouwmeester deeser hernieuwde sluys/ Aris Blauw en Pieter Kuyper/ metselbaazen / Muus Kuyt en Pieter Haanraad/ steenhouwersbaas/ Casper Botteman/ 1800/ vernieuwd1940’. Op de rechter steen staat ingebeiteld: ‘Deeze sluis/ door ouderdom bouwvalig geworden/ is voor het grootste gedeelte hernieuwd door het/ dykbestuur van der Schermeer/ Dykrighter/ mr. Lukas Dyl/ heemraden/ Joh. Van der Horst/ Jan Kleeft/ wegens Alkmaar/ Shr. Smurmag Bucarus/ Corn. De Boer/ mr. Jb. C. van de Blocquery Wederho…/ Arien de Geus/ Huybert Janz. De Jong/ secretaris/ Willem Bolten/ MDCCC/ vernieuwd1940’.
 
De ophaalbrug dateert uit 1959 en heeft geen monumentale waarde. Dit geldt ook voor het bedieningshuisje op de buitensluishoofd en het wachthuisje.

Waarde

De sluis is van architecturhistorische betekenis als voorbeeld van een grote enkelkerende schutsluis uit de zeventiende eeuw met voormalige zeekerende en uitwaterende functie en met in aanleg door de Schermerboezem kenmerkende eb-deuren aan het binnensluishoofd. Ook de goede hoofdvorm, het materiaalgebruik en de detaillering (de gedenkstenen) dragen bij aan die waarde.
Cultuurhistorisch is de sluis van waarde als zeer belangrijk element uit de geschiedenis van de waterhuishouding in Noord-Holland in het algemeen en de Schermerboezem in het bijzonder. Als schut- en uitwateringssluis met voormalige zeewerende functie aan het zuidelijk einde van de Nauernasche Vaart is het ook van groot ruimtelijk-historisch belang.

Monumentale status

Provinciale monumenten vertellen het verhaal van de geschiedenis van Noord-Holland en zijn bepalend voor de identiteit van de diverse regio’s. Provinciale monumenten zijn beschermd op basis van de provinciale monumentenverordening. De provincie Noord-Holland wil dit erfgoed behouden en de beleving hiervan door haar bewoners en bezoekers zo breed mogelijk maken. De provinciale monumentenlijst bevat onder meer stolpboerderijen, kerken, waterstaatkundige werken, villa’s en industrieel erfgoed.
 
Adres: Nauerna, Nauerna

Publicatiedatum: 09/03/2012