2 min

De Wit

Het gemaal werd gebouwd op een molenplaats van één van de twee windmolens die de polder bemaalden. Het gemaal was ontworpen door ingenieursbureau W.C. & K. de Wit. In het pand is de ‘De Wit-stijl’ goed te zien aan de logische indeling van het interieur (ketel, machine en vijzel in één bouwlichaam), een bepaalde lengte-breedte verhouding, een strakke en evenwichtige geleding van de gevels die in hoofdvorm paarsgewijs identiek zijn, een flauwe dakhelling en bepaalde details zoals het roosvenster in de top van de puntgevels.

Het gemaal bij Oudendijk

Bron: Provincie Noord-Holland

Het gemaal bij Oudendijk

Interieur

Bij de ontstoming in 1916 werden vijzel- en machineruimte tot één vertrek gemaakt. Het ketelhuis werd voor de dieselolietank verbouwd. De machine (met Cornwallketel) en de vijzel werden vervangen door een ruwolie bronsmotor en een Stork-centrifugaalpomp. Omdat het gemaal tot reservegemaal is gemaakt is de installatie gaaf en goed bewaard gebleven. Het behoort hiermee tot de zeldzame voorbeelden van vroeg twintigste-eeuwse bemalingstechniek van Nederlands fabrikaat.
 
In de rechtertravee van het gebouw is een natuurstenen gedenksteen ingemetseld met de tekst: ‘Beetskoog / dit stoomgemaal is gesticht / in het jaar 1877 / het college van dagelijks bestuur / JB. Spaanders voorzitter / K. Stolp, J. Worp, PB. Hoek Spaans, WM. Bark, PR. Peereboom, PB. Bloem, leden / JB. Spaander, secr. penningm. / volgens het plan en onder leiding van de ingenieurs W.C. en K. de Wit / cc/ en W. Blankenvoort, bouwmeester/ J. Meyers, opzichter.’

Waarde

Het complex is van architectuurhistorische betekenis als goed en vrijwel gaaf voorbeeld van een poldergemaal uitgevoerd naar onwerp van de ingenieurs W.C. & K. de Wit. Het heeft een goede hoofdvorm, gevelindeling en materiaalgebruik.
Cultuurhistorisch is de combinatie van gemaal en machinistenwoning van belang als voorbeeld van een gaaf en zeldzaam geworden element uit de geschiedenis van de waterhuishouding in Noord-Holland, in het bijzonder als voorbeeld van het functioneren van stoombemaling, zoals deze vooral na 1870 tot ontwikkeling kwam. De combinatie van gemaal, machinstenwoning, loopbrug en ringvaart is door situering in het open polderlandschap van grote (en zeldzame) ruimtelijk-landschappelijke waarde.
Van het interieur komen uit historisch-civiel-technisch oogpunt met name de zeer zeldzaam geworden en uiterst gave BRONS-ruwoliemotot en STORK-centrifugaalpomp met riemoverbrenging en hulpapparaten voor bescherming in aanmerking.

Monumentale status

Provinciale monumenten vertellen het verhaal van de geschiedenis van Noord-Holland en zijn bepalend voor de identiteit van de diverse regio’s. Provinciale monumenten zijn beschermd op basis van de provinciale monumentenverordening. De provincie Noord-Holland wil dit erfgoed behouden en de beleving hiervan door haar bewoners en bezoekers zo breed mogelijk maken. De provinciale monumentenlijst bevat onder meer stolpboerderijen, kerken, waterstaatkundige werken, villa’s en industrieel erfgoed.
 
Adres: Beetskoogkade 2-3, Oudendijk

Publicatiedatum: 07/03/2012