Vroeger en nu was het thema van de negende editie van de Kinderkunstlijn.

Beeld: Rob Bossink

Vroeger en nu was het thema van de negende editie van de Kinderkunstlijn.

En kerken, die toch maar de hele week leegstaan, worden een McDrive, met bovenin de toren, waar normaal een kruis prijkt, het bekende logo van de hamburgerketen. Maar dan wèl een McDrive voor ‘aerodynamische auto’s’, want dat is beter voor het milieu.

En ja, als we dan toch bezig zijn, als Zandvoort bij Haarlem wordt getrokken, zoals sommige grote mensen willen met hun Amsterdam Beach-dromen, dan komt dat raadhuis toch leeg te staan en kunnen we er maar beter een Primark van maken. Ja, hoe verzin je het, maar daar kun je dus op wachten als je kinderen van 10-12 jaar aanmoedigt om hun fantasie los te laten op oude gebouwen.

Kunstenares Marianne Rebel, drijfveer achter de Kinderkunstlijn, kwam dertig jaar geleden in Zandvoort wonen. Ze vindt het een ‘topdorp’, ondanks alle sociale controle die bij een dorp hoort, en ze wil er voor geen goud meer weg. “Als ik Zandvoort binnenrijd en ik zie die watertoren, heerlijk! Ik moet die zee horen en ruiken.”

Marianne Rebel met één van de 170 door kinderen gemaakte kunstwerken.

Beeld: Arnoud van Soest

Marianne Rebel met één van de 170 door kinderen gemaakte kunstwerken.

Kunst op school

De kinderkunstwerken, die ze samen met kinderen van de zes basisscholen in Zandvoort heeft gemaakt, zijn vanaf 1 april te zien in de etalages van winkels in een zestal winkelstraten. Het begon er ooit mee dat Rebel samen met haar ‘kunstvriendin’ Hilly Jansen (inmiddels directeur van het Zandvoorts Museum, met wie ze samen ‘Beeldende Kunstenaars Zandvoort’ heeft opgezet), werd benaderd door de directeur van de Oranje Nassauschool. Hij wilde eens wat anders dan het beplakken van gummetjes en voelde er wel wat voor om kinderen “in hun hart te laten kijken en dat met hun handen te laten vertalen in kunstwerken,” zoals Rebel haar missie formuleert.

Dat was het begin van de Kinderkunstlijn, die dit keer voor de negende keer plaatsvindt. Zo’n 170 kinderen van groep 8 doen er aan mee. “Niet alleen Hilly en ik, maar ook de gemeente Zandvoort is er van overtuigd dat het maatschappelijk nut van kunst op school van groot belang is voor de vorming van elk kind.”

Eerst komt Marianne op school wat over kunst vertellen. Natuurlijk zitten kinderen daar niet op te wachten, en spelen ze liever met hun Ipad of gameboy. Maar dat er een èchte kunstenaar op bezoek komt, vinden ze wel spannend. Een kunstenaar die vertelt dat Rembrandt weinig ramen in zijn atelier had, want hoe méér ramen, hoe méér belasting je in die tijd moest betalen. Ze vertelt over Van Gogh (“Hè nee jongens, niet weer dat ellendige oor”), ze vertelt wat over Cobra en ze vertelt over de materialen die een kunstenaar gebruikt.

Station Zandvoort anno 1930.

Beeld: Genootschap Oud Zandvoort

Station Zandvoort anno 1930.

Oud Zandvoort

Vervolgens mogen de kinderen zelf een schets maken, die later weer in een schilderij wordt omgezet. Dit jaar was ‘Oud Zandvoort’ het thema, omdat het blad De Klink, dat schrijft over de geschiedenis van de badplaats, 25 jaar bestaat. Een blad dus voor ‘scharrekoppen’, zoals geboren en getogen Zandvoorters worden genoemd. “Zandvoort heeft een rijk verenigingsleven. Je hebt het Genootschap Oud Zandvoort, je hebt de Wurf (folkore) en je hebt de Bomschuit Bouwclub, die oude vissersboten in miniatuur nabouwt.”

Zo kwam ze op het idee om kinderen te vertellen over oude gebouwen, die je nog steeds kunt bekijken. Als voorbeeld noemt ze het fraaie, uit 1920 daterende pand van het Kruidvat aan het Raadhuisplein, waar makelaarsfamilie Cense ooit heeft gewoond. “Het is een prachtig pand, met mooie torenkamertjes, erkertjes en sierlijke raampjes. Na de oorlog is het een badhuis geweest, waar je met zeep en een handdoek naar toe ging. Wie het zich kon permitteren, kon voor vijf centen in bad, en wie minder geld had, kon voor een paar centen poedelen in het water van zijn voorganger. Dat spreekt kinderen aan.”

Kinderen maken kunst.

Beeld: Rob Bossink

Kinderen maken kunst.

Kerk als discotheek

De kinderen kregen de vraag voorgelegd wat ze met de oude gebouwen van Zandvoort zouden doen als ze architect waren: laten zoals het is, of een andere bestemming geven. “Het badhuis moest blijven zoals het was, daar was geen enkele discussie over, maar de twee kerken van Zandvoort moesten maar een McDonalds worden, of een discotheek. Ze vonden het belachelijk dat ze de hele week leeg staan en alleen ’s zondags werden gebruikt, ondanks het feit dat Marianne uitlegde dat vissersvrouwen er vroeger naar toe trokken om te bidden voor de behouden vaart van hun mannen, en dat vissers de kerktorens als belangrijk herkenningspunt gebruikten als ze op zee zaten.

Het raadhuis, één van de mooiste gebouwen van Zandvoort, met een fontein voor de deur, kwam uiteraard ook ter sprake. “Daar zat vroeger een gevangenis in, die ze met school mochten bezoeken. Vinden ze geweldig. Maar ze vinden het wel zonde dat de bomen, die je op een foto uit 1930 foto nog kunt zien, verdwenen zijn, omdat daar een nieuwe aanbouw voor in de plaats is gekomen.”

De Kerkstraat, anno 1905.

Beeld: Genootschap Oud Zandvoort

De Kerkstraat, anno 1905.

Schelpenpad

Dat geldt misschien nog wel meer voor de Kerkstraat, dè winkelstraat van Zandvoort, die op een foto uit begin vorige eeuw nog vol staat met prachtige, oude bomen. “Als het aan de kinderen ligt, komen al die bomen weer terug. Vroeger had je in die straat allerlei koffie- en taartwinkeltjes en kon je zo naar zee kuieren, maar als je nu zo’n oude foto met al die overhangende bomen laat zien, zeggen ze: ‘Gatverdamme, wat is het nu saai geworden!’. En in plaats van die tegels hebben ze liever weer een schelpenpad. Kortom, ze missen het groen van toen, maar dat geldt eigenlijk voor het hele dorp.”

Alle kunstwerken die kinderen hebben gemaakt zijn vanaf 1 april in de etalages te zien van de winkels in het centrum van Zandvoort. Zelfs de wethouders van de badplaats stellen hun raam in het raadhuis ter beschikking. “Ja, wat wil je, zo’n prominent gebouw, daar wil je als jonge kunstenaar toch je werk kunnen tonen.”

En ja, soms zijn er zelfs toeristen die een werk, dat ze in de etalage zien, willen aanschaffen. Dan is Marianne niet te beroerd om de jonge kunstenaar op school op te zoeken. “Dan gaan we even de gang op. Dat doen we natuurlijk discreet, als kunstenaars onder elkaar. En dan vertel ik dat iemand er tien euro voor heeft geboden. Soms reageert een kind heel bedremmeld: ‘Mag ik dat eerst even aan mijn moeder vragen?’ En dan doen ze het soms toch maar niet, omdat hun ouders het kunstwerk zelf willen kopen.”

De kunstroute wordt 1 april om twee uur geopend in Theater De Krocht. Zie ook www.kinderkunstlijnzandvoort.nl.

Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 29/03/2016