Alkmaar

Van kip tot kunst

Willem Frederik Selderbeek, geboren in 1884 te Amsterdam, was een rasondernemer. ‘Keep selling’ was niet voor niets zijn lijfspreuk. Hij begon in 1906, net als zijn vader voor hem, als poelier. Hoewel hij zijn leven lang succesvol werkzaam zou blijven in de kippenbusiness, waren wild en gevogelte zeker niet de enige producten waarin hij gehandeld heeft. Van auto’s tot piano’s, Selderbeek wist er wel raad mee. Deze handelsgeest maakte het mogelijk om op nog een ander gebied slag te slaan: de kunstmarkt.

6 min

Raadhuis Grootschermer: een huis vol verhalen

Het Raadhuis in Grootschermer is al bijna vierhonderd jaar een echte blikvanger. Het is ongetwijfeld het meest gefotografeerde gebouw in het dorp en staat midden in het dorp, tegenover het fraai gerestaureerde kerkje. Na een restauratie is het gemeentehuis weer open voor het publiek. Of er nu een blik wordt geworpen op de oude raadzaal, er met verbazing wordt gekeken naar de piepkleine burgemeesterskamer of er benauwde gevoelens zijn op de plek waar ooit de gevangenis van het dorp stond, het is wel duidelijk dat het raadhuis van Grootschermer vele verhalen herbergt.

3 min

Vergelding aan de Harddraverslaan

Een paar auto´s draaien op 17 november 1944 met hoge snelheid de Alkmaarse Harddraverslaan op. Ze stoppen bij een zijlaantje. In het donker en de kletterende regen springen Duitse politiemannen met machinegeweren uit de auto´s. Ze duwen vijf mannen naar buiten. Een is een grote, knappe man, een ander draagt een bruin jasje en een draagt een platte portierspet. Kort daarna klinken er schoten. Als de kruitdamp optrekt wordt er nog een keer geschoten. De meeste Duitsers vertrekken, drie van hen blijven achter om de plek des onheils te bewaken. Tegen middernacht haalt een platte wagen de vijf lichamen op. Het enige bewijs dat overblijft van de fusillade is de platte portierspet.

4 min

De streken van Caesar van Everdingen

Het is november 1638. Bij een herberg in Alkmaar speelt een groep jongemannen een partijtje kolf, een spel met een bal en een slaghout. Ze drinken er een biertje bij. De sfeer slaat om als er een kan stukvalt en twee kolfspelers ruziemaken. Een van de twee kemphanen, een zekere Overschie, staat met een mes in de hand tegenover zijn tegenstander die gewapend is met het slaghout. Omstanders sussen de boel. Bij zijn vertrek roept Overschie de tegenpartij nog toe dat het hem spijt dat hij ‘sijn pistool [dat] hij alle dagen bij hem droech niet bij hem hadde, want hij soude hem […] doot geschooten hebben als een hont.’ De naam van de tegenpartij: Caesar Boëtius van Everdingen, een jonge Alkmaarse kunstschilder die heel wat in zijn mars bleek te hebben.

4 min

De orgelluiken van de Alkmaarse Grote Kerk

De Alkmaarse schilder Caesar van Everdingen heeft zijn roem vooral te danken aan de belangrijke bijdrage die hij leverde aan de versiering van de Oranjezaal in het Huis ten Bosch bij Den Haag. Rond het midden van de zeventiende eeuw bracht hij daar veelgeprezen historische en allegorische voorstellingen aan. Sindsdien geldt hij als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het zogeheten Hollandse classicisme. Enkele jaren eerder had de jonge Van Everdingen al naam gemaakt door de orgelluiken van de Grote of Sint-Laurenskerk in zijn geboortestad te beschilderen met een bekend verhaal uit de bijbel.

10 min

Niemand schilderde zó verleidelijk als Caesar van Everdingen

‘Een schilder om verliefd op te worden; een schilder die verleidt en verrast.’ Na zeven jaar voorbereiding is het dan eindelijk zo ver en kan er een overzicht worden gegeven van het werk van meester-schilder Caesar van Everdingen, die vierhonderd jaar geleden in Alkmaar werd geboren.

7 min

Portret van een stad: Alkmaar

Op onderstaande afbeelding wordt de stad Alkmaar verbeeld. In 1254 verkreeg de stad haar stadsrechten van Willem II van Holland en deed het voornamelijk dienst als uitvalsbasis in de strijd tegen de Westfriezen destijds. De naam Alkmaar komt waarschijnlijk van het oud-Nederlandse woord ‘mere’ of ‘mare’ (meer) en de term ‘alk’. Over waar deze laatste voor staat, bestaan allerlei verschillende opvattingen. Zo zou het voor ‘modder’ (alke) kunnen staan. Alkmaar staat bij het grote publiek bekend als kaasstad, vandaar de grote kaas op de tekening. Van april tot september wordt wekelijks de traditionele kaasmarkt gehouden. Maar Alkmaar is meer dan alleen kaas. Weet jij waar de zeven hints in de tekening naar verwijzen?

3 min

Picasso in Noord-Holland

In de zomer van 1905 verruilt de jonge Pablo Picasso zijn atelier in Parijs voor het Noord-Hollandse platteland, waar hij de voor hem exotische kaasmarkt, molens en boerenmeisjes in schetsboeken vastlegt. In de zomer van 2016 – 111 jaar later – worden de gevierde schilderijen ‘La belle Hollandaise’ uit Australië en ‘Les trois Hollandaises’ uit Parijs herenigd in de focustentoonstelling ‘Picasso in Holland’ in het Stedelijk Museum Alkmaar. De twee imposante gouaches worden vergezeld door zelden getoond documentair materiaal en twee schetsboeken die tevens als creatieve dagboeken fungeren. Ook de op het eerste gezicht onbeduidende stoel waarop hij naar verluidt vaak zat, wordt getoond; doodgewoon en bijzonder merkwaardig.

6 min

De Eilandspolder: varen door de geschiedenis van Noord-Holland

Als je vanaf het strakke slotenpatroon van droogmakerij de Beemster oversteekt naar de Eilandspolder kom je in een heel ander landschap terecht. De rechte akkers maken plaats voor grillige eilandjes en heel veel water. Dit gebied, dat sinds 1 januari 2015 bij de gemeente Alkmaar hoort, is een oeroud veenlandschap.

3 min

Stedelijk Museum Alkmaar: van de geuzen tot Karin Bloemen

Voor de Gouden eeuw hoef je niet altijd naar het Rijksmuseum in Amsterdam. Het Stedelijk Museum Alkmaar bezit ook prachtige schilderijen en pronkzilver uit die tijd. En je steekt er ook nog wat op over de geschiedenis van Alkmaar.

5 min

Een modernist in Bergen

Kunstenaar Gerrit Willem van Bladeren (1873-1935) maakte landschappen, stillevens en reisimpressies die licht van kleur waren. Zijn werk was zeer geliefd en hij kon er destijds meer voor vragen dan Piet Mondriaan. Het Stedelijk Museum Alkmaar wijdt een overzichtstentoonstelling aan hem.

4 min

Stad omsingeld, Spanjaarden in de modder

Het beleg van Alkmaar begon in augustus 1573 en eindigde met het Alkmaars Ontzet op acht oktober dat jaar. De stad wist toen een einde te maken aan de belegering en was een van de eerste Hollandse steden die koningsgezinde troepen uit Spanje met succes wist te weerstaan. Kokend teer, brandende takkenbossen, vestingwerken van vuilnis en het doorbreken van dijken kwamen er aan te pas. Elk jaar op acht oktober wordt het ontzet gevierd.

3 min

Een top schilderij is behouden gebleven in Alkmaar

‘Vox Populi’, het monumentale schilderij, dat tot voor kort in Huize De Dieu aan de Langestraat hing, is vanaf 28 augustus 2015 te zien in de St. Laurentius aan het Verdronkenoord in Alkmaar. Op die dag overhandigde het bestuur van de Historische Vereniging Alkmaar aan het bestuur van de RK Parochie HH Matthias-Laurentius te Alkmaar het schilderij in permanente bruikleen.

1 min

Kistenmaker Jacob Jansz. brengt een kerkraam

In 1636 meert een schuit af bij de in aanbouw zijnde kerk van Schermerhorn. Aan boord is Jacob Jansz. die het kerkraam komt afleveren, dat het polderbestuur van de Schermeer heeft besteld. Jacob Jansz. is kistenmaker van beroep en heeft de kist(en) gemaakt, waarin de breekbare lading vervoerd wordt. Zoals gebruikelijk gaat het vervoer over water. De kistenmaker begeleidt het transport tot in de kerk. Na goedkeuring door de opdrachtgevers vindt de betaling van 100 gulden plaats, die met maker van het raam, de kunstenaar Pieter Holsteyn, is afgesproken. Na ontvangst van het geld kan Jacob Jansz. de terugreis aanvaarden. Het glas-in-loodraam dat Jacob Jansz. brengt, is nog steeds te bewonderen in de Grote Kerk van Schermerhorn. Aan de levering van het raam gaat een traject vooraf dat via zeventiende-eeuwse bronnen te volgen is.

5 min

Negentiende-eeuwse kunst in een notedop

Niet alle vijf de ‘kunstbroeders’ van de familie Kruseman zijn even bekend geworden, maar het werk dat momenteel van ze te zien is in het Stedelijk Museum Alkmaar biedt een mooi overzicht van de schilderkunst in de negentiende eeuw.

5 min

Archeologe in de binnenstad; een dagje veldwerk

Het werken als archeoloog in een stad is heel gevarieerd. Het is alles van kantoorwerk, onderzoeken, uitwerken, publiceren tot in de klas staan. Maar vandaag moest ik een dag onderzoek doen in een historisch grachtenpand. Het pand wordt grondig gerenoveerd, wat inhoudt dat de muren zijn gestript en de vloer eruit gaat. Dit alles gebeurt onder archeologische en bouwhistorische begeleiding.

2 min

Geuzen op de Paardenmarkt

Toen een groep Leidse studenten eind 2010 opgravingen deed op de Paardenmarkt in het centrum van Alkmaar voorafgaand aan de aanleg van een nieuwe parkeergarage kwamen zij voor een grote verrassing te staan: plots ontdekten zij een massagraf uit de Tachtigjarige Oorlog. Wie lagen hier? Wat was er met deze mensen gebeurd en waarom waren zij hier begraven?

3 min

Het Kennemerbolwerk met de Molen van Piet

De Molen van Piet uit 1769 staat op één van de hoogste bolwerken van de voormalige vestingwal van Alkmaar, in het zuidwesten van de binnenstad. De omwalling uit de tijd van het beleg (1573) is in de 19e eeuw afgegraven en omgevormd tot een stadspark. Staande op dit bolwerk krijgt men nog enigszins een idee van de hoogte van de oorspronkelijke vestingwal, met dank aan de molen die gebaat was bij de hoogte van het bolwerk in verband met de windvang. Ten tijde van het beleg was er nog weinig bebouwing buiten de hiernaast gelegen Kennemerpoort. Vanuit het open landschap lagen de wallen erbij als onneembare hoogten.

Meer lezen

0 min

Massagraf op de Paardenmarkt

Op de Alkmaarse Paardenmarkt is in het wegdek de vondst van een massagraf verbeeld dat 31 menselijke skeletten uit de tijd van het beleg (1573) bevatte. Het gaat waarschijnlijk om geuzen die zijn gesneuveld door Spaanse wapens. Naast dit graf werd nog een graf uit de ijzertijd blootgelegd. De positie van de skeletten werd bij de reconstructie van het wegdek verbeeld met donkere klinkers. Verder lezen

0 min

Topstukken uit de archeologiecollectie van Alkmaar

In de centrale hal van het Stadskantoor staat een vitrine waarin topstukken worden getoond die de afgelopen jaren in de Alkmaarse bodem zijn gevonden. Naast aardewerk en zeer fraai glaswerk zijn er leren schoenen te zien en een bronzen lavabo. Deze waterketel voor rituele handwassing, ook wel aquamanile genaamd, is wellicht Vlaams. De datering is rond 1425. De ketel is gevonden in een Alkmaarse beerput, zoals veel van de in deze vitrine getoonde vondsten. Beerputten zijn rijke vindplaatsen voor archeologisch onderzoek.

0 min