Het Broersepark aan de Molenweg is het oudste park van Amstelveen. Het park is aangelegd in 1926 in de Engelse landschapsstijl: de paden, de plantvakken en waterpartijen hebben een slingerend patroon. Op deze tekening kun je dat goed terugzien. In het park bevinden zich het Indië-monument, het Bevrijdingsmonument en het Burgemeester Colijnmonument.
>
0 min
Deze molen aan de Amsterdamseweg 104 was oorspronkelijk een houtzaagmolen in de Zaanstreek, maar is in 1896 verhuisd en in Amstelveen opnieuw opgebouwd als korenmolen. Toen stond hij nog te midden van weilanden, inmiddels is hij volledig omringd door bebouwing. Dat de molen uit de Zaanstreek komt, kun je nog zien aan de gevelbekleding van groen geschilderd hout. Dergelijke gevelbekleding is zeer atypisch voor Amstelveen, maar de Zaanstreek staat er vol mee.
> 0 min
De Annakerk en de Engelbewaarderschool, Amsterdamseweg 22 en 24, maken onderdeel uit van een katholieke enclave in het oude dorp van Amstelveen. De Sint Annakerk uit 1927 (architect J. Hendriks) vormt het middelpunt van het complex, daaromheen zijn verschillende katholieke scholen, broeder- en zusterhuizen te vinden. De situatie is sinds de wederopbouwperiode nog niet ingrijpend veranderd maar de aanstaande sloop van de pastorie van de Sint Annakerk lijkt daar verandering in te gaan brengen.
> 0 min
Als gevolg van de industrialisatie vond er in de tweede helft van de 19e eeuw een enorme trek plaats van het platteland naar de steden. Al snel ontstond er een groot tekort aan woningen, waardoor veel mensen in ongekend slechte omstandigheden woonden. Omstandigheden waarbij meerdere gezinnen in dezelfde ruimte woonden, en een tekort aan licht en lucht in de woningen kwamen veelvuldig voor. De overheid stelde in 1901 de Woningwet vast, met als doel het bevorderen van de bouw van goede woningen. Het wordt algemeen beschouwd als het begin van de overheidsbemoeienis met de volkshuisvesting in Nederland. Met de Woningwet in de arm konden gemeenten zo overgaan tot onbewoonbaarverklaring, onteigening en krotopruiming.
> 1 min
Op bijgevoegde kaart kun je goed het netwerk aan sporen zien van de Haarlemmermeerspoorlijnen. Ze doorkruisen het gebied tussen Haarlem, Leiden, Amsterdam, Mijdrecht en Alphen.
Langs het Haarlemmermeerspoorlijntje tussen Amsterdam en de Haarlemmermeer stonden heel wat stationnetjes. Op historische foto’s zie je er een aantal die nog altijd in Amstelveen en omstreken staan. Duidelijk is dat door de H.E.S.M. gebruik werd gemaakt van een standaardontwerp, dat meerdere malen, soms met kleine wijzigingen, werd toegepast. De stationsgebouwen van Amstelveen, Nieuwkoop, Uithoorn en Bovenkerk lijken dan ook sterk op elkaar. Het station van Amstelveen, Stationsstraat 28-30, is gebouwd in 1915. Het wordt onder meer nog gebruikt door de museumtramlijn.
0 min
Deze marechausseekazerne uit 1921 werd gebruikt door de bereden politie, en werd later een politiebureau. Dat betekent dat er stallen nodig waren voor de paarden, maar ook dat er cellen waren. Deze lagen achter het hoofdgebouw dat aan het begin van de Ouderkerkerlaan ligt. Helaas zijn deze onlangs afgebroken. Als je naar de foto’s van deze stallen en cellen kijkt, kun je nog wel wat van de oude functie terugvinden, zoals de tralies voor de ramen van de cellen en aan de gevels, de ringen waaraan de paarden vastgemaakt werden bij het zadelen en het borstelen. Aan de gevelsteen boven de hoofdentree zie je dat het hier gaat om de koninklijke marechausee: daar getuigen de Hollandse leeuw en de Hollandse kroon van.
In het stalgebouw en het cellencomplex zat jarenlang een jeugdcentrum. De naam daarvan ‘De Bajes’ verwees naar de oude functie van het gebouw.
0 min
Op deze foto zie je het raadhuis van de gemeente Nieuwer Amstel, de voorganger van de gemeente Amstelveen, uit 1892, aan de Amsteldijk 67 in Amsterdam. Net als de pastorie van de dorpskerk en café ’t Hert in de Dorpsstraat is dit gebouw opgetrokken in een architectonische stijl die destijds erg populair was. Typisch voor deze architectonische stijl is de symmetrische vormgeving, met de entree in het midden en de ramen aan weerszijden. Vroeger was de gemeente Nieuwer Amstel veel groter dan Amstelveen nu, en liep door tot ver in het huidige Amsterdam-Zuid. De gemeente had haar raadhuis expres op de grens van haar grondgebied laten bouwen, om de gemeente Amsterdam te imponeren. Dat is helaas niet gelukt, want al twee jaar na de bouw, in 1894, werd het grondgebied geannexeerd door de gemeente Amsterdam en trok het gemeentebestuur van de gemeente Nieuwer-Amstel zich noodgedwongen terug in het oude dorp. Daar werd direct gestart met de bouw van een nieuw raadhuis aan de Dorpsstraat 75.
> 2 min
Net als de pastorie van de dorpskerk is het gebouw aan de Dorpsstraat 64 rond 1900 gebouwd in een architectonische stijl die destijds erg populair was. Typisch voor deze architectonische stijl is de symmetrische vormgeving, met de entree in het midden en de ramen aan weerszijden.
> 1 min
In 2012 heeft op het plein rond de dorpskerk een grote archeologische opgraving plaatsgevonden. Het is niet verwonderlijk dat er veel graven zijn gevonden. Hier lag namelijk vroeger een kerkhof. Wel opvallend was dat er veel skeletten van kinderen werden gevonden rond de kerk. Ook werd er veel speelgoed gevonden, zoals knikkers en poppen. Dat kwam waarschijnlijk doordat naast de dorpskerk een weeshuis heeft gestaan, ongeveer op de plaats van Dorpsstraat 28. Vooral aan de noordkant van de kerk werden veel skeletten van (wees)kinderen gevonden: dit waren namelijk de schaduwrijke en goedkope plekken op het kerkhof.
> 1 min
In 1994 is bij de buitenplaats Kostverloren aan de Amstel in Amstelveen drie maanden lang archeologisch onderzoek uitgevoerd. Archeologen waren verrast toen zij exotische schelpen vonden uit de Caraïben, Afrika en Brazilië. Dankzij tuinarcheologie komt de rijkdom van de buitenplaatsen nog meer tot leven.
> 5 min
‘Arme mensen hebben arme kinderen. Hun lot was vroeger zo mogelijk nog benarder dan dat van volwassenen. Dat gold in versterkte mate voor weeskinderen of kinderen die in de steek waren gelaten; zij misten elk houvast en bescherming. Zij werden ondergebracht in plaatselijke weeshuizen. De kosten die daaruit voortvloeiden waren als regel voor rekening van gemeentelijke armbesturen. Deze kosten rezen de pan uit, vonden Koning Willem I en zijn raadgevers omstreeks 1820. Er was daarom een slim plan uitgedacht en ook tot uitvoering gebracht.’ Voor rtvAmstelveen vertelt Peter van Schaik in zijn historische column hoe kinderen uit armlastige gezinnen gedwongen naar Veenhuizen werden getransporteerd. Velen stierven daar.
> 2 min
Søren Ludvig Movig is vrijwel elke zaterdag te vinden op buitenplaats Wester- Amstel. Hij is voorzitter van de Stichting J. Ph.J.F. Lissone en als rentmeester hoeder van zijn familie erfgoed. Voor hem is Wester- Amstel een paradijselijk landschap dat ondanks zijn lange geschiedenis in essentie hetzelfde is gebleven.
> 4 min
Op de plek waar de Amstel en het veenriviertje Oude-Waver samen stromen in het Zuidfront van de Stelling van Amsterdam, verrees tussen 1908 en 1912 het Fort bij Waver-Amstel. Het fort is uniek door een nagenoeg compleet bewaard gebleven interieur. Weliswaar in verwaarloosde toestand, maar het geeft een goed beeld van hoe het leven er op een fort aan toeging. Het lijkt alsof de tijd heeft stil gestaan in het fort. Keuken, wasruimten en toiletten zijn er nog, zelfs de elektrische installaties.
> 3 min
Aan de Handweg tussen het Oude Dorp van Amstelveen en Bovenkerk staat de Handwegkerk. Als gebouw niet zo opvallend maar wel een kerk met geschiedenis. Het is de eerste gereformeerde kerk op Amstelveense bodem. Maar de toekomst is onzeker.n nIn de negentiende eeuw scheidden zich twee grote groepen gelovigen af van de Nederlandse Hervormde kerk. Die zou op leerstellig gebied te verwaterd zijn. De eerste uittocht was de Afscheiding in 1834 onder leiding van ds. Hendrik de Cock. De tweede uittocht was de Doleantie in 1886 onder leiding van Abraham Kuyper. In 1892 verenigden Afscheiding en Doleantie zich onder de naam Gereformeerde Kerken in Nederland.
> 1 min
Rijdend over de A9 ziet men in Amstelveen een kerk met een opvallende spitse kerktoren. Dit is de rooms-katholieke Annakerk. Of eigenlijk was, want in 2011 is de kerk aan de eredienst onttrokken. Afbraak dreigt.
De Heilige Anna was de moeder van Maria, en dus de grootmoeder van Jezus. Haar verhaal staat in het Proto-Evangelie van Jacobus. Dit was een geliefd geschrift onder de Christenen in de Oudheid. Het is uiteindelijk niet opgenomen in de Bijbel. Ondanks dat heeft het verhaal een grote invloed gehad. Het verhaal vertelt dat Anna op zeer hoge leeftijd zwanger werd van Maria.
> 1 min
Over de melkvoorziening van Amsterdam kan je wel een boek schrijven, zegt Peter van Schaik. Voor rtvAmstelveen verzorgt hij historische columns over zijn gemeente. In april 2012 vertelde hij over de melk die Amstelveense boeren leverden aan Amsterdam. De concurrentie leidde op een gegeven moment tot een melkoorlog.
Van Schaik: ‘Melk was vanouds een belangrijk voedingsmiddel. De kwantiteit en kwaliteit ging iedereen aan en kon de gemoederen dus snel in beweging brengen. Ongeveer zo lang de stad bestaat leverde Amstelveense boeren melk aan de Amsterdammers. Ook Diemen, Sloten en Waterland waren belangrijke leveranciers. Het waren de gebieden die dicht bij de hoofdstad lagen. Dat kon niet anders want melk was onbewerkt een bederfelijk product. Als je een cirkel trok om Amsterdam met een middellijn van rond twintig kilometer dan had je zo ongeveer het melkvoorzieninggebied.’
> 3 min
Søren Ludvig Movig is vrijwel elke zaterdag te vinden op buitenplaats Wester- Amstel. Hij is voorzitter van de Stichting J. Ph.J.F. Lissone en als rentmeester hoeder van zijn familie erfgoed. Voor hem is Wester- Amstel een paradijselijk landschap dat ondanks zijn lange geschiedenis in essentie hetzelfde is gebleven.
> 4 min
Tegenwoordig is Wester-Amstel een plaats voor het genot van landschap, natuur en cultuur voor zo veel mogelijk mensen. Maar ooit is het gesticht voor het genot van particulieren en is het in periodes in gebruik geweest als herberg voor passanten.
Wester-Amstel is een rijksmonument, daaronder vallen het huis, de tuinkoepel, de toegangbrug met hek en de historische aanleg. De buitenplaats is eigendom van de Stichting J.Ph.J.F. Lissone. Zowel het huis als de tuin zijn toegankelijk. In het hoofdgebouw is het kantoor van Groengebied Amstelland gevestigd en er worden exposities, literaire en muzikale optredens georganiseerd.
> 3 min
Oostermeer is een van de weinige buitens, die nog ongeschonden is bewaard. Het is gelegen onder Nieuwer-Amstel nabij Ouderkerk. De naam Oostermeer is ontleend aan zijn ligging, namelijk even ten oosten van het voormalige Pancrasmeertje dat in 1843 werd gedempt.
De Amsterdamse koopman Jacob Verhaijck wordt in 1648 eigenaar van het terrein van de buitenplaats. Hij geeft het de naam Oostermeer. Josina Spruit is de volgende eigenaar. Zij koopt de buitenplaats in 1722 en laat het in 1727 na aan haar zoon Willem Bus. Het herenhuis, dat nu nog bestaat, is in opdracht van Willem gebouwd door Ignatius en Jan van Logteren. Het blokvormige bakstenen huis en de formele tuin zijn aangelegd in de Lodewijk XIV stijl. Bijna ongewijzigd zijn de indeling van het huis en de afwerking van het interieur. Ook het smeedijzeren hek met de pijlers en de toegangsbrug dateren uit de tijd van de bouw. De structuur van de tuin is nog hetzelfde als bij de aanleg in de 18eeeuw. Er is een brede hoofdas, onderbroken door een kom en eindigend bij een waterpartij. Parallel aan de hoofdas lopen lanen, paden en waterpartijen. Vanaf het huis lopen twee diagonale assen.
> 2 min
De nabijheid van Amsterdam drukt een stempel op de ontwikkeling van Amstelveen. Dat is al eeuwen zo, vertelt Peter van Schaik in zijn historische radiocolumn voor rtvAmstelveen. ‘Groei van het aantal inwoners in de grootste stad van Nederland betekende bijvoorbeeld een toename van de vraag naar allerlei agrarische producten die Nieuwer-Amstel kon leveren.’
Nieuwer-Amstel is de vroegere gemeentenaam van Amstelveen. Van Schaik: ‘In de Franse/Bataafse tijd was de groei er uit. Het was een periode van achteruitgang en verval. In Nieuwer-Amstel zien wij op veel kleinere schaal hetzelfde verschijnsel. De bevolking nam af met bijna 20%.’ Hij vertelt hoe de groei van Amsterdam in de tweede helft van de 19e eeuw doorwerkte in Amstelveen: ‘Aan de noordkant van onze gemeente nam de stedelijke bebouwing sterk toe. In het tegenwoordige Oud-Zuid ontstond een heel nieuwe stadswijk tegen Amsterdam aan.’
> 2 min