Amstelveen

Het droeve lot van weduwe Koopmanschap

Het leven zat de weduwe Koopmanschap niet mee. Over haar belevenissen, vertelt Peter van Schaik in zijn historische column voor rtvAmstelveen. De hoofdpersoon uit het verhaal is een meisje uit Ouderkerk dat trouwde met Cornelis Koopmanschap. Cornelis was veehouder in de polder de Ronde Hoep, aan de oostkant van de Amstel. Het echtpaar kreeg zeven kinderen, twee overleden helaas jong. Peter van Schaik: “Cornelis was een man van enig aanzien want hij was lid van de gemeenteraad te Ouder-Amstel. Toen het jongste kind twee jaar was, in 1823, stierf de man echter. Daarmee was het ongeluk geboren”. 

Bij liquidatie van de boerderij bleek dat er bijna geen baten waren en de weduwe kwam dan ook al gauw terecht bij het armbestuur. Daar kreeg zij twee gulden per week.’ De boerderij was verkocht en de weduwe besloot met haar gezin naar buurgemeente Nieuwer-Amstel (tegenwoordig Amstelveen) te verhuizen. Ze vond onderdak in een schamele woning aan het Rustenburgerpad, tegen Amsterdam aan. Later zou Amsterdam dat deel van Nieuwer-Amstel annexeren.

3 min

Zea

Zea begint als avontuurlijke indierockband, in eerste instantie opererend vanuit het Amstelveense Uilenstede. Vanaf 2008 is zea een eenmansformatie, bestaand uit Arnold de Boer. Zijn muziek valt op door het gebruik van samples, dance-elementen en Afrikaanse invloeden die worden verweven in speelse liedjes met een grillige structuur. De Boer is vanaf 2009 ook zanger/gitarist in The Ex.n

1 min

Kruiskerk: monumentaal gebouw voor liturgie

Wie vanuit Amsterdam via de Amsterdamseweg en de Keizer Karelweg naar het Stadshart van Amstelveen gaat, ziet links achter een vijver de Kruiskerk liggen. Deze kerk was in 1951, het jaar van oplevering, een voor protestantse begrippen opzienbarend gebouw.

In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog breidde Amstelveen flink uit en het inwonertal groeide. De Hervormde Gemeente in Amstelveen besloot daarom in het noorden van Amstelveen een nieuw kerkgebouw op te richten.

2 min

Osdorp Posse

Uitvinders, pioniers en belangrijkste exponent van de Nederhop:hiphop met Nederlandstalige raps, inclusief geheel eigen taalgebruik. Aanvankelijk geboycot door radio en media, maar nu enorm populair bij jongeren. Eén van de pijlers waarop de faam is gebouwd, zijn de live-optredens. De band is één van de beste Nederlandse live-acts.n

1 min

Amstelveen verzet zich tegen aanleg bos

Amstelveen is een stad in het groen. Dat komt onder meer omdat enkele buurten grenzen aan het Amsterdamse Bos. Je kunt het je nu niet meer voorstellen, maar aanvankelijk verzetten Amstelveners zich tegen de aanleg van dit bos. In zijn historische column voor rtvAmstelveen vertelt Peter van Schaik dat Amstelveense raadsleden hier een villawijk wilden, zeker geen bos: “Bomen betalen geen belasting, inwoners wel”.

3 min

Nes aan de Amstel is een ‘pyjamadorp’

Halverwege Ouderkerk en Uithoorn ligt Nes aan de Amstel. Een dorpje van pakweg 700 inwoners dat behoort de gemeente Amstelveen. Van verre zie je de grote Urbanuskerk van Nes. Kinderen kunnen in het dorp naar de basisschool en het dorpshuis is het middelpunt van een opgewekt verenigingsleven. In zijn historische column voor rtvAmstelveen noemt Peter van Schaik Nes een ‘pyjamadorp, want bedrijfsleven is er maar mondjesmaat. En een middenstander moet men hier ook niet zoeken. In het verleden was er een groot aantal kleine winkels maar die zijn allemaal verdwenen.’n nHet is dus, constateert Van Schaik, ‘een dorp van bescheiden omvang en het heeft ook een weinig spectaculaire geschiedenis achter zich. De bevolkingssamenstelling was vroeger ook niet erg gevarieerd. Het waren mensen met een smalle beurs: zoals veenwerkers, boerenarbeiders, scheepsjagers, vissers en soortgelijk volk. In het midden van de 19e eeuw was de rijkste man van het dorp iemand die ziek vee slachtte en vervolgens als gezond vlees in Amsterdam aan de man bracht.’

2 min

Amsterdammers bouwen buitenhuizen aan Amstel

Langs de Amstel lieten vermogende Amsterdammers aantrekkelijke buitenplaatsen bouwen. Maar te ver buiten de stad mocht het zomerverblijf bij voorkeur niet liggen. Vandaar, vertelt Peter van Schaik in een historische radiocolumn voor rtvAmstelveen, dat je vrijwel geen buitenplaatsen had ten zuiden van Ouderkerk. Van Schaik, kenner van Amstellands historie, woont zelf aan de Amstel in buurtschap De Zwarte Kat.n nHet is niet zo, aldus Van Schaik, dat je in de 17e en 18e eeuw een vrijwel aaneengesloten rij prachtige buitenplaatsen met dito tuinen aantrof  langs de Amstel tussen Amsterdam en Ouderkerk. Bovendien had je allerlei soorten buitenplaatsen, ‘ook al dragen die huizen allemaal klinkende namen. Echte pretentievolle gebouwen zoals wij nu nog langs de Vecht kunnen aantreffen, waren er hier maar enkele. De meeste buitenverblijven langs de Amstel hadden een minder luxueuze uitstraling; soms ging het om verbouwde boerderijen, waarin een gedeelte was gereserveerd voor de stadse eigenaren. Andere stedelingen bouwden een aardig optrekje naast hun boerderij. Maar er waren natuurlijk ook grotere panden.’n 

3 min

Brede sloot was haven Amstelveen

Bij Amstelveen denk je niet meteen aan fabrieken. De plaats en gemeente zijn immers al lange tijd een typische forensengemeenschap. In Amstelveen moesten de werkende mensen hun brood meestal buiten de gemeente in Amsterdam op Schiphol of in de Aalsmeerse veiling verdienen. Peter van Schaik besteedde in zijn radiocolumn voor RTV Amstelveen in oktober 2011 aandacht aan de fabrieksnijverheid die zijn gemeente heeft gekend. “Onderschat Amstelveen niet”, aldus Van Schaik, “We hadden zelfs een Fabriekssteeg!”

3 min

Mathilde Santing

Eigenzinnige cover-koningin met een aristocratische stem.n

0 min

Dirk moest dienen

Dirk uit Bovenkerk moest als vijftienjarige jongen de kost voor zijn moeder verdienen. Dat was in 1821. Zijn vader was overleden toen Dirkje zeven jaar was. In zijn historische radiocolumn voor rtvAmstelveen vertelde kenner van de lokale geschiedenis Peter van Schaik over het leven van Dirk. Van Schaik vraagt zich af waarom de jongen die immers kostwinner was toch in militaire dienst moest. Is er met de armenadministratie gesjoemeld?n nEnkele jaren geleden is het boek ‘Arm in Amstelveen’ verschenen (uitgave Vereniging Historisch Amstelveen). Peter van Schaik: ‘Het heeft ten onrechte weinig aandacht getrokken; de inhoud is interessant genoeg. Het gaat over de periode 1750-1850. Het is onvoorstelbaar hoe veel er toen geleden is door arme mensen. Bij het beschrijven dreigt echter het gevaar dat het abstract blijft. De individuele mens blijft gemakkelijk buiten schot. Het is een pluspunt van dit boek dat daarin het leven van een aantal mensen aan de hand van archiefstukken is uitgeplozen. Het is dan verbazingwekkend wat er allemaal schriftelijk is vastgelegd over mensen zonder maatschappelijk aanzien.’n n 

3 min

Bankraskerk, monument van Samen Op Weg

Ietwat verscholen in Bankras, een naoorlogse wijk van Amstelveen, staat een kleine beboste heuvel. Deze heuvel ligt precies tussen twee kerkgebouwen. Het ene gebouw is de rooms-katholieke Titus Brandsma-kerk. Het andere gebouw is de protestantse Bankraskerk. In de Bankraskerk is kerkgeschiedenis geschreven.
Het was de eerste kerk in Amstelveen waar hervormden en gereformeerden samen éénkerkgebouw deelden.
In 2004 gingen de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse kerk van Nederland op in de huidige Protestantse Kerk in Nederland. Daar is een lange geschiedenis aan vooraf gegaan.

2 min

Harry Mooten

Accordeonist Harry Mooten is bij het grote publiek bekend als de Grote Grijze Geitenbreier in de kinderserie Film van Ome Willem met Edwin Rutten. De virtuoze muzikant begeleidt daarnaast op plaat en op radio en televisie grote Nederlandse artiesten als Willy Alberti, Wim Sonneveld en Jasperina de Jong. Mooten heeft een brede smaak en speelt naast amusementsmuziek ook jazz en klassiek. Hij geeft zijn instrument aanzien met virtuoze accordeonbewerkingen van Bach-composities. Zijn album Bachatelle levert hem in 1974 een Edison op.

1 min

Kadavers dreven in de Amstel

Dode honden en varkens dreven in de Amstel. Het kon er afgrijselijk stinken. Amsterdam haalde liever drinkwater uit de Vecht dan uit de Amstel. Peter van Schaik vertelde voor rtvAmstelveen hoe onze voorouders flora en fauna vaak beschouwden ‘als een onuitputtelijke bron waaruit men naar believen kon putten’. Milieuzorg bestond niet.

En als er al een maatregel van kracht werd dan was het effect vaak uiterst mager. Peter van Schaik: ‘Zo lees ik dat het bestuur van het Heemraadschap van Nieuwer-Amstel het in 1624 is opgevallen dat er in de Amstel en andere wateren zo veel dode dieren ronddreven: honden, katten, kalveren, varkens en zelfs dode koeien en paarden. Niet alleen werd het water er door verontreinigd, maar het veroorzaakte ook grote stankoverlast. De maatregel bleef echter een slag in de lucht want er was geen sterke arm die op de naleving van het verbod toezag.’ Van alles gaat overboord Peter van Schaik: ‘Overal kwamen huisriolen op de Amstel uit en anders wel op de poldersloten achter de huizen. En wat er door het scheepsvolk overboord werd gegooid zullen wij nooit weten. Bij Amsterdam lekte er regelmatig zout en brak water in de Amstel. Kortom, het is een illusie te denken dat er water van hoge kwaliteit door Amstelland stroomde.’

3 min

De Amstel ligt boven het maaiveld

‘Met de Amstelveense geschiedenis kun je alle kanten uit. De onderwerpen liggen voor het oprapen. Laten we maar beginnen met de rivier de Amstel, want dat is het oudste landschapselement van deze omgeving.’ Zo begint Peter van Schaik zijn eerste column voor rtvAmstelveen. Peter verhaalt boeiend van de geschiedenis van Amstelland. Hij heeft verschillende boeken geschreven over de historie van Amstelveen en Ouderkerk. Peter woont aan de Amstel, in buurtschap De Zwarte Kat – halverwege tussen Ouderkerk en Nes aan de Amstel.   De gemeente waarin Peter van Schaik woont heet niet voor niets Amstelveen. Ook Amsterdam heeft zijn naam die rivier aan te danken. Peter van Schaik vertelt in zijn radiocolumn: ‘Wanneer is de Amstel ontstaan? We weten het niet, althans ik weet het niet. Misschien was het een afstroom van water uit de aangrenzende veenmoerassen, maar er is ook wel verondersteld dat het een zijtak van de Rijn was. Als je pakweg 5000 jaar geleden met een helikopter boven de Amstel zou kunnen vliegen en hangen zou de loop in grote trekken herkenbaar zijn.’

3 min

Festivals op oude noodlandingsbaan in Amsterdamse Bos

Boer Van Wees in Bovenkerk zal verbaasd hebben opgekeken. Een vliegtuig op zijn land! Bij het plotse neerkomen kon de piloot niet voorkomen dat zijn kist gedeeltelijk in een sloot belandde. Het Amstelveensch Weekblad berichtte eind augustus 1935 dat aan boord van deze NLS-PHFKB een instructeur zat met zijn leerling. Beiden kwamen er goed van af. Het gebeurde wel vaker dat bij onverwachte mist of motorstoring een vliegmachine op een weilandje in de buurt van Schiphol een noodlanding maakte.

3 min

The Dutch

Intelligente en muzikaal onderlegde popgroep uit Amstelveen die zich vanaf 1979 manifesteert en begin jaren tachtig kortstondig aan de hitparade mag proeven.   Zanger Hans Croon, afkomstig uit de instrumentale groep Special Thanks, is verantwoordelijk voor de veelal geëngageerde teksten. Uit invloeden van Magazine, XTC, Joe Jackson en Peter Hammill ontstaat gaandeweg een eigen geluid. Met de single This Is Welfare krijgt The Dutch in 1983 landelijke aandacht. In 1987, wanneer The Dutch uiteenvalt, gaan Hans Croon en consorten, aangevuld met zangeres Petra Lugtenburg, verder als Siobhan.   Lees verder… http://www.muziekencyclopedie.nl/action/entry/The+Dutch

0 min

Wester-Amstel ademt de Gouden Eeuw

Rijke families die in de zomer de stinkende stad wilden ontvluchten, kochten een buitenplaats. Liefst aan het water, zodat je er makkelijk kon komen. In de Gouden Eeuw zag je in het voorjaar menige trekschuit over de Amstel varen met de inboedel van gezinnen op weg naar hun zomerverblijf. Nicolaas Pancras kocht in 1662 twee boerderijen aan de Amstel. Hij sloopte ze en bouwde er een fraaie hofstede: Wester-Amstel. Je kan er nu, eeuwen later, nog een kijkje komen nemen.

3 min

Limburgse vrienden bouwen mooiste kerk van Amstelland

Zonder de Limburgse vrienden, pastoor Jan Willem Brouwers en architect Pierre Cuypers, had Bovenkerk nooit zo’n fraaie kerk gehad. De Sint Urbanuskerk ligt op een schilderachtige plek aan de oever van de Amstelveense Poel. In 1875 namen de parochianen het eerste deel van hun Urbanuskerk in gebruik.

3 min

Hollands Arcadia

Rijke Amsterdamse families hadden in de achttiende eeuw een landhuis aan de Amstel. Zulke zomerverblijven werden lustplaatsen genoemd. Ze waren indrukwekkend genoeg om er in 1730 een boek van te maken: ‘Hollands Arcadia, of de vermaarde rivier Den Amstel, zig uitstrekkende van Amsterdam af door Ouderkerk, Abcoude, Baambrug tot Loendersloot.’ Op elke van de 100 pagina’s wordt een huis geportretteerd, in de vorm van een tekening met een dichterlijke beschrijving van het pand.

1 min

Amstelveen kent verscholen bunkertje

Je wandelt er langs zonder dat je het ziet. Midden in de rustige woonbuurt Elsrijk in Amstelveen ligt half verscholen in het struikgewas het restant van een kleine bunker uit de Tweede Wereldoorlog. In de directe omgeving verbleven in die tijd veel Duitse militairen. Twee bunkers dienden als hun schuilplaats bij geallieerde luchtaanvallen.

3 min