Bakens in het Landschap

De uitbarsting van naoorlogse volkswoede

Het mag dan vrede zijn in mei 1945, vredig is de situatie zeker niet. Nederland verkeert in totale chaos. Een uitbarsting van volkswoede richt zich op iedereen die maar van collaboratie wordt verdacht. Alle verdachten moeten worden opgepakt, met gezin en al. Als eind juni 1945 het eerste naoorlogse kabinet aantreedt, zijn al meer dan 100.000 mensen geïnterneerd. Ze worden hard aangepakt en de situatie in de ‘kampen’ waarin ze terecht komen is tergend. Een historicus schrijft later: ‘Het lijkt erop alsof de bewakers de methodes van de voormalige bezetters willen evenaren.’

3 min

De wandelende huisjes van Andijk

Water, overal water. In de nacht van 13 op 14 januari 1916 raasde er een grote storm over Nederland waardoor verschillende delen van Noord-Holland blank kwamen te staan en veel schade aanrichtte. Eén van de plaatsen waar de woeste golven van de Zuiderzee erg dichtbij kwam, was het liefelijke dorpje Andijk. De dijk hield het hier wonder boven wonder door het werk van dijkwachten en dorpsbewoners, maar daar was dan ook alles mee gezegd. Er waren grote herstelwerkzaamheden en verbeteringen nodig om te voorkomen dat dit nog eens zou gebeuren. Maar hoe pak je dat aan? Hoe houd je iedereen veilig voor het onbetrouwbare water? Nou, gewoon, door het hele dorp 200 meter te verplaatsen.

4 min

Portret van een stad: Alkmaar

Op onderstaande afbeelding wordt de stad Alkmaar verbeeld. In 1254 verkreeg de stad haar stadsrechten van Willem II van Holland en deed het voornamelijk dienst als uitvalsbasis in de strijd tegen de Westfriezen destijds. De naam Alkmaar komt waarschijnlijk van het oud-Nederlandse woord ‘mere’ of ‘mare’ (meer) en de term ‘alk’. Over waar deze laatste voor staat, bestaan allerlei verschillende opvattingen. Zo zou het voor ‘modder’ (alke) kunnen staan. Alkmaar staat bij het grote publiek bekend als kaasstad, vandaar de grote kaas op de tekening. Van april tot september wordt wekelijks de traditionele kaasmarkt gehouden. Maar Alkmaar is meer dan alleen kaas. Weet jij waar de zeven hints in de tekening naar verwijzen?

3 min

Door de Straat Le Maire en langs Kaap Hoorn

“Als over Hooren blies de faem haer gulden horen, hoe Schouten d’aerden-kloot op nieus was omgegaen, niet als meer and’re, door de Straet van Magellaen, Maer d’engte van le Maire, zoo niemand dee te voren”, schreef Joost van Vondel in zijn klinkdicht (sonnet) over ‘de wonderlyke reyse vanden Hoornschen Meyr-man’ Willem Cornelisz. Schouten. Deze Hoornse zeeman heeft aan het begin van de zeventiende eeuw meerdere reizen naar Zuidoost-Azië gemaakt en ontdekte, samen met Jacob Le Maire, zoon van de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, de Straat Le Maire en Kaap Hoorn in de zoektocht naar een nieuwe westelijke route naar Indië; een enerverende reis. Maar wie mag met de eer strijken? Le Maire of Schouten?

6 min

Van oliekoek tot oliebol

Sinterklaas is nog niet in het land of ze verschijnen al, de feestelijk verlichte ‘Hollandse gebak- en oliebollenkramen’, omringd door een zoete vette geur. De typisch Nederlandse lekkernij wordt traditioneel op oudejaarsavond gegeten, maar al ruim voor de jaarwisseling staan mensen, al dan niet verkleumd van de kou, bij de dichtstbijzijnde oliebollenkraam klaar om hun jas onder de poedersuiker en hun vingers onder het vet te krijgen. Naast de bekende oliebollen al dan niet met krenten is er keuze uit kersen-, gember- en Berlinerbollen, appelflappen en beignets. Over de herkomst van de oliebol bestaan allerlei theorieën. Wat waarheid is, weten we niet. Wel staat vast dat de warme versnapering niet altijd even rond is geweest.

3 min

Vijf feiten over het Noordzeekanaal

Al bijna 140 jaar geleden werd ‘Holland op z’n Smalst’ doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.

4 min

De vijf leukste routes langs industrieel erfgoed

Statige fabriekspanden met een geheel nieuwe bestemming, uitgestrekte havens en oude molens waardoor je je waant in de zeventiende eeuw. Industrieel erfgoed kent niet alleen een interessante geschiedenis, het is de moeite van het bezoeken waard! Met de volgende vijf routes ervaar je verschillende plekken rond Noord-Hollands industrieel erfgoed niet alleen in levenden lijve, ook de weetjes en verhalen waar het erfgoed om bekend staat komen ruimschoots aan bod.

4 min

Forbo Flooring: Schotse uitvinding wordt door ‘de Lum’ geperfectioneerd

Aan het eind van de 19de eeuw loopt de vraag naar lijnolie en zeildoek sterk terug. De opmars van petroleum als brandstof en de opkomst van stoomschepen vormen een gevaar voor het voortbestaan van de rolrederij voor zeildoek en de lijnoliemolen van de familie Kaars Sijpestein. Een Schotse uitvinding betekent echter de redding voor de familieonderneming. Honderdzestien jaar later verlaten nog dagelijks enorme rollen linoleum de Forbo Flooring fabriek in Assendelft.

5 min

Stad omsingeld, Spanjaarden in de modder

Het beleg van Alkmaar begon in augustus 1573 en eindigde met het Alkmaars Ontzet op acht oktober dat jaar. De stad wist toen een einde te maken aan de belegering en was een van de eerste Hollandse steden die koningsgezinde troepen uit Spanje met succes wist te weerstaan. Kokend teer, brandende takkenbossen, vestingwerken van vuilnis en het doorbreken van dijken kwamen er aan te pas. Elk jaar op acht oktober wordt het ontzet gevierd.

3 min

Amusant, kundig en al vier eeuwen oud

Druipkaarsen? Scharensliep? Kaarsen druipen niet als ze voor het aansteken een tijdje in zout water hebben gelegen en bot geworden scharen worden weer scherp door een paar keer knippen in fijn schuurpapier. Wie last heeft van naar vis ruikende handen, kan ze het beste even wassen met tandpasta en misschien is het goed om te weten dat het drinken van een glas melk helpt tegen uienlucht. Als je de Enkhuizer Almanak openslaat vind je al snel deze en andere ‘deskundige raadgevingen en wetenswaardigheden die het leven gemakkelijk maken’. Handig! Zo’n klein oranje boekje van ruim vier eeuwen oud.

4 min

Echtparen vereeuwigd

Ze zijn jong, ze zijn rijk, ze zijn pas getrouwd. Maerten Soolmans en Oopjen Coppit zijn in 1634 geschilderd door Rembrandt. In het najaar van 2015 werden de bijzondere huwelijksportretten door Nederland en Frankrijk gekocht. Sinds begin maart 2016 hangen ze in het Louvre in Parijs. En vanaf 2 juli 2016 zijn de portretten drie maanden lang op een ereplaats naast de Nachtwacht in het Rijksmuseum te bezichten. Daarna gaan ze naar het museumatelier voor restauratie.

4 min

De verdwenen Heilig Bloedkapel

De hosties die in 1421 in Zanegeest, een buurtschap ten oosten van Bergen, in een kelk aanspoelden tijdens de Sint-Elizabethsvloed, waren afkomstig uit de kerk van Petten. Nadat het zeewater waarmee de hosties waren doordrenkt in de parochiekerk van Bergen in een bloedachtige stof waren getransformeerd, werd dit als een wonder gekenmerkt en werd Bergen een bedevaartsoord.

Lees meer

0 min

Rijnierse BV, ruim twee eeuwen een familiebedrijf

Rijnierse BV is trots op haar predikaat ‘hofleverancier’ dat in 1993 is verleend door Hare Majesteit Koningin Beatrix. We gaan even terug in de tijd en halen een paar feiten naar voren. In januari 1793 nam een zekere Simon Reinierse, inwoner van Haarlem, het woonhuis met winkel over van de timmermansbaas Willebrodus van Horstok, wonende te Tetterode (Overveen). Hij verzocht daarbij aan de Edele Groot Ambachtsheren zich als timmermansbaas te mogen vestigen, in plaats van gemelde Horstok. Hierop werd welwillend beschikt.

2 min

Westertoren: het bekendste baken in Amsterdam

Aan de voet van die mooie Wester Heb ik vaak in gedachten gestaan ‘k Heb er dikwijls staan te dromen Van die mooie, die fijne Jordaan (fragment ‘Aan de voet van de Oude Wester’ – Willy Alberti)    De Westertoren is misschien wel het bekendste baken in Amsterdam. Als symbool voor de Jordaan is de kerk veel bezongen, geprezen en geschilderd. Ook vormde het een belangrijk meetpunt voor plaats en tijd.

3 min

De Muiderkerk: modern gebouw met negentiende eeuwse klokkentoren

Tegenover het Oosterpark, aan de Linnaeusstraat staat een ietwat vreemd gebouw. Een negentiende eeuwse toren leunt tegen een modern gebouw aan. Het levert een bijzonder straatbeeld op. De oorzaak: een brand in 1989.

3 min

Sint Nicolaaskerk: een boegbeeld van Amsterdam

Schuin tegenover het Centraal Station staat de Sint Nicolaaskerk als een prachtig boegbeeld van de stad. Al sinds de negentiende eeuw domineert deze katholieke kerk de skyline van Amsterdam.

2 min

De Zuiderkerk levert mooie plaatjes op

De Groenburgwal is voor velen één van de mooiste grachten van Amsterdam. En als je op het houten ophaalbruggetje gaat staan met je gezicht gericht naar het noorden snap je ook waarom. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht over de gracht en de Zuiderkerk. Veel toeristen maken hier foto’s, maar vroeger moet het ook al een mooie plek zijn geweest. Niemand minder dan de Franse impressionistische schilder Claude Monet schilderde dit stukje Amsterdam. Op zijn schilderij is de toren van de Zuiderkerk prominent in beeld.

2 min

Taibah moskee: de witte parel van de Bijlmer

Ook Amsterdam Zuid-Oost, bekend om zijn vele hoogbouw, heeft er sinds 1985 een bijzonder baken in het stedelijk landschap bij: de Djame Masdjied Taibah moskee. De witte moskee, met grote koepels en grote minaretten staat in contrast met de omgeving. Het gebouw wordt omgeven door ietwat grijzige flatgebouwen en een metrolijn die pal naast de moskee ligt.

2 min

Ronde Lutherse Kerk of de Lutherse Dikzak

De Lutherse dikzak, zoals de Ronde Lutherse Kerk aan het Singel ook wel wordt genoemd, heeft in haar geschiedenis verschillende keren een hevige brand meegemaakt. Dankzij restauraties en verbouwingen is deze bijzondere koepelkerk nog steeds zichtbaar aan de Amsterdamse Singel. Het gebouw is tot op heden het oudste monumentale kerkgebouw van de lutheranen in Nederland.

3 min

Petruskerk: dorpse kerk in een grote stad

Een bijna idyllisch gezicht: het voormalige dorp Sloterdijk, tegenwoordig onderdeel van Amsterdam-West. Het ligt pal naast ringweg A10 en is aan alle kanten ingesloten door kantoorgebouwen, spoorwegen en industrieterreinen. Ondanks dat is het nog steeds een oase van rust en is de Petruskerk een herkenbaar baken in de omgeving.

3 min