De houten pandjes met een Zaanse oorsprong zijn vandaag de dag te bewonderen op de Zaanse Schans

Beeld: Victor via Flickr

De houten pandjes met een Zaanse oorsprong zijn vandaag de dag te bewonderen op de Zaanse Schans

Eenheid en verscheidenheid aan pandjes uit de Zaanstreek

Wie de Zaanse Schans bezoekt valt direct de verscheidenheid aan houten pandjes met een ‘Zaans’ groene kleur op. Van origine kennen veel van de panden een andere plaats van bestemming binnen de Zaanstreek, variërend van Wormerveer tot Zaandam Zuid en van Westzaan tot Zaandijk. Met de Zaanse Pandjes fietsroute van 24 kilometer ervaar je hoe de panden en hun omgeving er in authentieke staat uitzagen, voor zij met hun eenheid in kleur en verscheidenheid aan vormen en maten de Zaanse Schans zouden sieren.

De Oostzijde in Zaandam rond 1910

Beeld: Gemeentearchief Zaanstad

De Oostzijde in Zaandam rond 1910

Stille getuigen van de industrie

Niet alleen molens en groene panden sieren de Zaanstreek, het gebied staat ook bekend om de industriëlen die zich hier vestigden met diverse fabrieken. In de Oostzijde in Zaandam waren veel van deze fabrieken te vinden, variërend van de oudste fabriek van Albert Heijn tot gortpellerij Zwaardemaker en puddingfabriek Onrust & Hoorn. Door de nabijgelegen arbeiderswoningen van de Rosmolenbuurt raakten wonen en werk sterk met elkaar vervlochten. De twee kilometer lange East Side Story wandelroute neemt je mee langs de kleine huisjes en oude fabriekspanden met een nieuwe bestemming. Het zijn de stille getuigen van vervlogen tijden.

De kranen in het Amsterdamse westelijk havengebied

Beeld: Johan Wieland via Flickr

De kranen in het Amsterdamse westelijk havengebied

Oud en nieuw in de Amsterdamse haven

Amsterdam is al sinds de veertiende eeuw een havenstad en onlosmakelijk verbonden met water. Door de aanleg van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876 verplaatsten de activiteiten rond de import en export van goederen zich naar het westelijke gedeelte van de stad. De haven van Amsterdam mag dan misschien niet meer de grootste van Nederland zijn, er is veel bedrijvigheid en volop ontwikkeling. De Stadhaven fietsroute van vijf kilometer brengt je langs spectaculaire uitzichtpunten, bijzondere schepen en oude scheepswerven waar nieuwe bedrijven zorgen voor een fris elan.

Kaart van het ingepolderde gebied rond het Noordzeekanaal, omstreeks 1910

Beeld: Wikimedia Commons

Kaart van het ingepolderde gebied rond het Noordzeekanaal, omstreeks 1910

Polders en kanalen rond het Noordzeekanaal

Het graven van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876 kende grote gevolgen voor de omgeving. Vanaf nu doorkruiste het 21 kilometer lange kanaal het landschap tussen Amsterdam en IJmuiden. Ook kwam er 5.500 hectare land bij door de inpoldering van de IJpolders, werden er negen zijkanalen gegraven voor de afwatering van diverse rivieren en werden er sluizen geplaatst om één waterpeil te handhaven. Tijdens de fietsroute Amsterdamse Havens en Zaanse Zeedijken van zo’n 34 kilometer langs onder andere de haven van Amsterdam, verschillende zeedijken en polders is de impact van de aanleg van het kanaal goed te zien.

De hoogovens en sluizen in IJmuiden

Beeld: Johan Wieland via Flickr

De hoogovens en sluizen in IJmuiden

Industriecultuur rond de IJmond

Niet alleen in de regio Amsterdam en de Zaanstreek is veel industriecultuur te vinden, ook aan het andere uiteinde van het Noordzeekanaal stikt het ervan. Zo vind je er naast de uitmonding van dit kanaal het grote sluizencomplex dat van belang is voor de scheepvaart, en dat nog steeds groeit. Ook de staalindustrie van de hoogovens, geworteld in het duinlandschap ‘de Breesaap’, mag zeker niet ontbreken op een lijstje van bezoeken aan industrieel erfgoed. Met de IJmond Haven en Sluizen fietsroute van ruim 34 kilometer door het havengebied van de IJmond pak je ze allemaal mee.

Industrieel Erfgoed

2015 is het Europese jaar van het Industrieel Erfgoed. Oneindig Noord-Holland vertelt aan de hand van dit themajaar de geschiedenis van het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek. De provincie Noord-Holland is hierin een belangrijke partner omdat zij het industrieel erfgoed wil behouden en de beleving hiervan door haar bewoners en bezoekers zo breed mogelijk maken. Dit verhaal is onderdeel van deze campagne. Klik hier voor het overzicht van alle verhalen.

Industriecultuur

Het industrieel erfgoed van Noord-Holland wordt in de schijnwerpers gezet met het Festival Industrie Cultuur. De festivalactiviteiten vertellen het verhaal van de industrie toen en nu. Van historische windmolens aan de Zaan tot de staalindustrie in IJmuiden, iedereen is uitgenodigd industriecultuur van Noord-Holland te beleven op verschillende en verrassende manieren. Het festival concentreert zich hierbij vooral op de Zaanstreek en het Noordzeekanaalgebied, waar de industriële motor van de metropoolregio zich bevindt.

Auteur: Eva Bleeker

Publicatiedatum: 13/10/2015