In de Grote Pop Atlas staan alle verhalen van bands en artiesten uit Noord-Holland. In de Grote Pop Atlas worden artiesten, genres en muziekgebeurtenissen via de geo-locaties van Google Maps gekoppeld aan een (geboorte-) plek of -plaats. Van elke artiest of groep is informatie terug te vinden over geboorteplek (soms zelfs op straatniveau), jaartal van geboorte, discografische informatie, interessante locaties (oefenruimte, platenstudio etc.) en gerelateerde personen (bandleden, platenproducer, etc.) die ook weer gelinkt worden aan een locatie. De Grote Pop Atlas is een initiatief van Beeld en Geluid, ontwikkeld in samenwerking met Oneindig NoordHolland. De presentatie van de Grote Pop Atlas door ‘popprofessor’ Leo Blokhuis was op 22 december 2011 in het Top 2000 Café bij Beeld en Geluid.
Colofon
Concept & realisatie: Machgiel Bakker, Beeld en Geluid
Research: Tom Blomberg
Redactie: Maarten Oosterveld, Eva van Dijk, Beeld en Geluid
Met dank aan: Muziek Centrum Nederland, Koppop.nl, Zaansepophistorie.nl, Nederbeat.info, Goois Poparchief en Nederbeat.nl
Vanaf de straat is er niets wat verwijst naar de aanwezigheid van de gewijde ruimte op de zolder van het Amsterdamse grachtenpand. Als je niet weet dat die er zit, dan heb je hem waarschijnlijk nog nooit gezien. Het is de schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder.
>
5 min
Peter Stuyvesant: wie kent hem niet? De beroemde bestuurder van de kolonie Nieuw-Nederland in de huidige Verenigde Staten vertrok in 1639 richting Curaçao, om daar als commissaris van de West-Indische Compagnie te werken. Het was een gevaarlijke tocht. De Fries was nog geen dertig jaar oud, maar wist niet zeker of hij de reis zou overleven. Om zijn bezittingen veilig te stellen, liet Stuyvesant een testament opmaken bij de Amsterdamse notaris H. Schaeff
> 2 min
Wanneer het in de zuidelijke provincies meters bier begint te regenen en verschillende plaatsen alternatieve naamborden als Oeteldonk en Bollemeppersgat onder het stof vandaan halen, weet je dat het jaarlijkse carnaval begonnen is. Het idee dat het feest alleen in provincies als Noord-Brabant en Limburg wordt gevierd, is wijdverspreid in onze samenleving. Maar klopt dit wel? Zitten de calvinistische landgenoten van boven de rivieren echt star en sober voor de TV als het bourgondische verkleedfeest in het zuiden losbarst?
> 2 min
Voorzichtige schippers houden geregeld een oogje in het zeil en zeevaarder en luitenant-admiraal Maarten Harpertszoon Tromp zou een bezem aan de mast hebben gebonden na een overwinning op de Engelsen in 1652. Veel spreekwoorden en gezegden vinden hun oorsprong in de Nederlandse zeegeschiedenis. Het is dan ook geen wonder dat de zeventiende-eeuwse schrijver Carolus Tuinman in zijn boek over de oorsprong van spreekwoorden een groot hoofdstuk besteed aan enkel de gezegdes die te maken hebben met schepen, zeeslagen, piraten, zeilen en masten. Ooit gehoord van de uitdrukking ‘een bezem in de mast voeren’? En weet jij waar ‘een oogje in het zeil houden’ vandaan komt?
> 3 min
Dit bronzen beeld op een vierkante zuil in het Oranjepark is van de schilder en beeldhouwster Charlotte Dorothée barones van Pallandt (1898-1997). Het is een verkleinde bronzen versie van het stenen origineel in Rotterdam. De opdracht in 1966 luidde Wilhelmina Helena Paulina Maria van Oranje-Nassau uit te beelden als de koningin van het verzet: wilskrachtig en onverzettelijk. Van Pallandt wordt beschouwd als één van de belangrijkste Nederlandse beeldhouwsters van de twintigste eeuw.
> 2 min
Dit bronzen beeld uit 1967 waarin menselijke figuren centraal staan, is van Gerardus Cornelis (Sjra) Schoffelen (geboren 1937). Het toont een grote mate van expressiviteit, ritme, beweging en groei, zoals veel van zijn werk uit die tijd. Het beeld bestaat uit drie delen die een confrontatie aangaan. De twee buitenste delen omsluiten als het ware het derde deel dat de kern vormt. Deze kern probeert boven de twee andere delen uit te stijgen. In dit groeiproces zijn de verschillende delen onmisbaar voor elkaar.
> 1 min
In dit bronzen beeld op een hardstenen sokkel zijn een vrouwenfiguur en een dolfijn (of andere grote vis) te herkennen. Het is gesigneerd ‘Nic Jonk 1976’. De sculpturen van deze beeldhouwer zijn duidelijk herkenbaar door hun ‘aaibare’ ronde vormen.
> 1 min
Als je een museum opricht ter nagedachtenis aan je kat, dan moet je wel veel van het beestje hebben gehouden. Maar dat was niet de enige reden dat Bob Meijer (zakenman, bankier, mecenas) in 1990 aan de Amsterdamse Herengracht het Kattenkabinet opende, alwaar de betreurde rode kater John Pierpont Morgan (1966-1983) een eigen kamertje heeft gekregen.
> 5 min
Dat het met het sanitair in de woning vroeger anders gesteld was dan nu is bekend. Maar om te beseffen hoe anders het nog in de jaren vijftig in veel gemeenten toeging op dat gebied moet je ervaringsdeskundige zijn. Oud-Heldenaar Hans van Rossum (1949) haalt private herinneringen op.
> 4 min
Al eeuwenlang worden er gedichten geschreven en verschijnen er inspirerende, experimentele komische en filosofische teksten in de meest uiteenlopende dichtvormen en rijmschema’s. Kinderen schrijven rijmpjes voor hun ouders op Vader- of Moederdag, creatievelingen hangen hun haiku’s en sonnetten op aan de muur en boekenwinkels en bibliotheken liggen vol met dichtenbundels variërend van Joost van den Vondel tot Annie M. G. Schmidt. Hieronder negen bekende Noord-Hollandse dichters in willekeurige volgorde. Wie is jouw favoriet?
> 8 min
Noord-Holland kent vele ‘huisjes’ in allerlei unieke bouwstijlen. De markante gevels van steden als Haarlem en Amsterdam, de kenmerkende houten huisjes uit Zaandam en de typisch Noord-Hollandse stolpboerderijen geven het landschap al eeuwenlang kleur. Er hebben zich door de geschiedenis heen vele levensverhalen in afgespeeld. Elk huis heeft zijn verhaal en elk huis kent zijn lijden; overal mankeert wel iets. Oftewel, ieder huisje heeft zijn kruisje.
> 3 min
Echt bekend is de Haarlemse kunstenaar Hans Wiesman nooit geworden, want hij maakte vooral monumentale kunstwerken voor gebouwen. Een deel daarvan is inmiddels afgebroken. Het is aan zijn nicht Hanneke te danken dat er nu maar liefst drie tentoonstellingen tegelijkertijd, twee in Haarlem, één in Zandvoort, aan deze ‘grote onbekende meester’ worden gewijd.
> 5 min
Op een wandeling over de Gooise heidevelden kun je her en der zwerfstenen tegenkomen. Die stenen zijn hier gearriveerd tijdens de voorlaatste ijstijd en meegelift met het landijs uit Scandinavië dat toen ongeveer de helft van ons land bedekte. Ze verschillen nogal in grootte; een van de bekendste is de Hilversumse Kei die in 1921 met de harmonie voorop naar het centrum van Hilversum is gesleept. Deze zwerver lag oorspronkelijk op de nabije Aardjesberg, waar ook een ander fors exemplaar te vinden is, en weegt zo’n tienduizend kilo. Nog groter is een merkwaardige steen in het Bikbergerbos. Maar die is niet met een gletsjer uit het Noorden komen afzakken; hij is ter plekke in de Gooise bodem ontstaan.
> 4 min
Een verborgen ingang achter een boekenkast, je verstoppen voor de vijand en overdag doodstil zijn: het leest als een spannend verhaal. Voor de wereldberoemde joodse Anne Frank en haar familie was het een nachtmerrie die werkelijkheid werd, met een tragische afloop. Op Prinsengracht 263, hun onderduikadres tijdens de Tweede Wereldoorlog, is nu het Anne Frank Huis gevestigd.
> 4 min
De waarheid is anders dan gedacht. ‘Miljoenenjuffouw‘ Jaantje Struik, een van de beroemdste oplichtsters uit de Nederlandse geschiedenis, viel door de mand na een conflict met een juwelier. Ze wist vele miljoenen af te troggelen, maar eindigde als bedelaarster. Als iemand ‘door de mand valt’, betekend dat hij of zij is ontmaskerd als leugenaar, bedrieger, dief, domoor etc. Diegene blijkt dan als het ware ‘van lager niveau’ te zijn dan de buitenwereld tot dan toe had verwacht. Maar waar komt deze uitdrukking vandaan? En wat heeft die mand ermee te maken?
> 2 min
Welke stad kan er prat op gaan een immens beeld van een omstreden figuur in het hart te hebben gesloten? Op de Haarlemse Grote Markt staat al 160 jaar lang het beeld van Lourens Jansz. Coster, de vermeende uitvinder van de boekdrukkunst. Maar wie heeft het eigenlijk gemaakt?
> 4 min
‘De plank misslaan’, ‘paal en perk stellen’ en ‘een kolfje naar zijn hand’ zijn slechts drie van de vele gezegdes die voortkomen uit het ‘kolven’. Een authentiek Hollands spel en voorganger van het modernere golf. Bij het kolven wordt een kolf- of sajetbal met een kliek (slaghout) naar genummerde vlakken achter in het speelveld gespeeld om punten te verdienen. Dit gebeurt na de bal tegen schuinstaande palen aan de uiteinden van het speelveld te slaan. Momenteel zijn er in Noord-Holland veertien officiële kolfbanen. Dit zijn tevens, op twee kolfbanen in Utrecht en één in Friesland na, alle kolfbanen in heel Nederland. Eind achttiende eeuw waren er in Amsterdam alleen al ruim tweehonderd kolfbanen. Waarom is de sport nu nauwelijks meer bekend? En wanneer zijn we eigenlijk voor het eerst gaan kolven?
> 5 min
De temperaturen dalen tot onder het nulpunt, de straten zijn glad en de sloten vriezen dicht. Bij menig liefhebber begint het te kriebelen: mogen de ijzers al uit het vet? Ondanks enkele koude nachten staat Moeder Natuur lang niet elke winter toe dat we op onze ijzers de Noord-Hollandse wateren betreden. Als het wel zover komt zijn er genoeg prachtige plekjes om te genieten van natuurijs, maar ook als de winter zacht blijft zijn er manieren om te glibberen en glijden. Wij zetten vijf prachtige schaatsplekken voor je op een rij.
> 2 min
Speelse voorstellingen in felle kleuren met ogenschijnlijk simpele vormen en dikke lijnen. Wie kent de expressieve werken van Karel Appel niet? Appels unieke beeldtaal en zogenaamde ‘volwassen kinderlijke stijl’, maakte hem een van de bekendste Nederlandse kunstenaars van zijn tijd; vooral na het oprichten van de Cobragroep. In 1997 werd zijn vermogen op bijna dertig miljoen geschat en in 2006 stond hij in Elsevier vierde op de lijst van meest succesvolle kunstenaars. Voor de vele duizenden werken die Appel heeft nagelaten, worden nog steeds tonnen betaald. Hij stierf als een rijke kunstenaar, maar was dat niet altijd geweest. Aanvankelijk kon hij zijn verf nauwelijks betalen en stuitte zijn kunst op veel ophef en kritiek. Dit hield hem echter niet tegen te blijven vernieuwen.
> 5 min
“Als over Hooren blies de faem haer gulden horen, hoe Schouten d’aerden-kloot op nieus was omgegaen, niet als meer and’re, door de Straet van Magellaen, Maer d’engte van le Maire, zoo niemand dee te voren”, schreef Joost van Vondel in zijn klinkdicht (sonnet) over ‘de wonderlyke reyse vanden Hoornschen Meyr-man’ Willem Cornelisz. Schouten. Deze Hoornse zeeman heeft aan het begin van de zeventiende eeuw meerdere reizen naar Zuidoost-Azië gemaakt en ontdekte, samen met Jacob Le Maire, zoon van de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, de Straat Le Maire en Kaap Hoorn in de zoektocht naar een nieuwe westelijke route naar Indië; een enerverende reis. Maar wie mag met de eer strijken? Le Maire of Schouten?
> 6 min