Industrieel Erfgoed

2015 is benoemd tot het Europese jaar van het Industrieel Erfgoed. Aan de hand van dit themajaar vertelt Oneindig Noord-Holland de geschiedenis van het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek. De provincie Noord-Holland is hierin een belangrijke partner omdat zij het industrieel erfgoed wil behouden en de beleving hiervan door haar bewoners en bezoekers zo breed mogelijk maken.

Het Festival Industrie Cultuur

Het industrieel erfgoed van Noord-Holland wordt in de schijnwerpers gezet met het Festival Industrie Cultuur. De festivalactiviteiten vertellen het verhaal van de industrie toen en nu. Van historische windmolens aan de Zaan tot de staalindustrie in IJmuiden, iedereen is uitgenodigd industriecultuur van Noord-Holland te beleven op verschillende en verrassende manieren. Het festival concentreert zich hierbij vooral op de Zaanstreek en het Noordzeekanaalgebied, waar de industriële motor van de metropoolregio zich bevindt.

Meer informatie en alle activiteiten van het Festival Industrie Cultuur zijn te vinden op http://www.festivalindustriecultuur.nl/!

Bekijk ook de speciale thema uitgave van het e-magazine, Anno 1876.

Verhalen

5 dingen die je moet weten over de Hoogovens

De Koninklijke Nederlandse Hoogovens, Staalfabrieken NV (KNHS), Corus en Tata Steel. Verschillende namen voor dezelfde staalfabriek met een indrukwekkend verleden. Toen Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog niet langer afhankelijk wilde zijn van import, besloten ingenieurs Henri Wenckeback en Jan Ankersmit een eigen staalfabriek uit de grond te stampen. De KNHS werd in 1918 een feit en twee jaar later werd er begonnen met de bouw van twee hoogovens en een kooksbatterij in duingebied ‘De Breesaap’ bij IJmuiden. Dit groeide uit tot het enorme bedrijventerrein dat Tata Steel IJmuiden nu is. Veel is er te vertellen over dit indrukwekkende industriële erfgoed, beter bekend als ‘de Hoogovens’. Laten we beginnen met vijf interessante feiten.

3 min

De eenvoudige huisman met een revolutionaire uitvinding

Het is 1592 en de eerste tumultueuze jaren van de Nederlandse Opstand zijn voorbij als Cornelis Cornelisz. van Uitgeest, ook wel Krelis Lootjes genoemd, de houtzaagmolen uitvindt. Hij omschrijft zichzelf als ‘een schamel huysman, met wijff ende kijnderen belast’, maar zijn vindingrijkheid zorgde wellicht voor een revolutie in de industrie van de Zaanstreek. Ruim vierhonderd van de zeshonderd molens die daar rond 1750 in bedrijf waren, waren verrijkt met de uitvindingen van Cornelis Corneliszoon.

5 min

De vijf leukste routes langs industrieel erfgoed

Statige fabriekspanden met een geheel nieuwe bestemming, uitgestrekte havens en oude molens waardoor je je waant in de zeventiende eeuw. Industrieel erfgoed kent niet alleen een interessante geschiedenis, het is de moeite van het bezoeken waard! Met de volgende vijf routes ervaar je verschillende plekken rond Noord-Hollands industrieel erfgoed niet alleen in levenden lijve, ook de weetjes en verhalen waar het erfgoed om bekend staat komen ruimschoots aan bod.

4 min

Zaans bedrijf laat Nederlander ‘buitenlands’ eten

In de Zaanstreek ontwikkelt zich vanaf eind 16de eeuw een grote doopsgezinde gemeenschap. De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.

5 min

Forbo Flooring: Schotse uitvinding wordt door ‘de Lum’ geperfectioneerd

Aan het eind van de 19de eeuw loopt de vraag naar lijnolie en zeildoek sterk terug. De opmars van petroleum als brandstof en de opkomst van stoomschepen vormen een gevaar voor het voortbestaan van de rolrederij voor zeildoek en de lijnoliemolen van de familie Kaars Sijpestein. Een Schotse uitvinding betekent echter de redding voor de familieonderneming. Honderdzestien jaar later verlaten nog dagelijks enorme rollen linoleum de Forbo Flooring fabriek in Assendelft.

5 min

180 jaar verwennerij

Casparus van Houten, oprichter van het bekende cacao en chocolade merk, introduceerde in 1828 de zogenaamde ‘Hollandse methode’. Een uitvinding die het mogelijk maakte makkelijk oplosbare cacaopoeder te produceren zoals we die vandaag de dag kennen. Samen met zijn zoon Coenraad van Houten, zorgde Casparus voor een omwenteling in de chocoladewereld. Het begon bij een kleine chocolade fabriek in het Amsterdam van 1815.

4 min

7 Redenen om IJmuiden te bezoeken

IJmuiden ontstond tegelijkertijd met het Noordzeekanaal, groeide in de negentiende eeuw uit tot de belangrijkste aanvoerhaven van vis en is vandaag de dag de derde haven van Nederland. Maak een wandeling over het grote strand, voel het knisperende zand tussen je tenen en ruik de zilte zeelucht. Geef je ogen de kost in de verschillende musea die in de havenstad te vinden zijn of proef al het lekkers uit de zee in één van de vele restaurants. Lees hieronder wat je allemaal kun doen en beleven in 7 redenen om naar IJmuiden te gaan.

5 min

‘Gloeiend staal spettert en knettert’

Staalfabrikant Tata Steel (Hoogovens) is niet zo maar te bezoeken. Te heet, te gevaarlijk. Maar wie iets over het maken van staal wil weten, kan zijn hart ophalen in het Hoogovensmuseum in IJmuiden.

5 min

Een kijkje achter de schermen van het blondschuimende Heinekenbier

Meestal geven de gidsen van de Heineken Experience hun rondleidingen in het Engels. Zaterdag 4 juli vonden er in het kader van het Festival Industrie Cultuur echter (gratis) rondleidingen in het Nederlands plaats, waarbij de geschiedenis van de Amsterdamse bierbrouwerij centraal stond.

5 min

Het Hembrugterrein: Niet langer verborgen

Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie en is in de ruim honderd jaar dat het verboden voor onbevoegden is geweest, veranderd in een magische plek, rijk aan spookachtige industriële en monumentale panden omringt door groen. Het mysterie van het bosrijke terrein is geleidelijk aan het verdwijnen. Verscheidene creatieve bedrijven zijn er zich gaan vestigen en het wordt stap voor stap opengesteld voor publiek.

6 min

De Zaan als levensader voor de industrie

De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.

6 min

Bloeiende handel zorgde in Gouden Eeuw voor hausse in scheepsbouw

De Gouden Eeuw betekende zowel een hoogtepunt voor de handel als voor de scheepsbouw. Schepen die zowel in Hoorn, Edam, Zaanstreek als in Amsterdam werden gebouwd.

5 min

Zaans Museum wil verhalen aan de samenleving teruggeven

Buitenlandse toeristen iets vertellen over de geschiedenis van de Zaanstreek, arrangementen ontwikkelen voor binnenlandse bezoekers en een ‘verhalenbank’ voor de Zaankanters. Jan Hovers, de kersverse directeur van het Zaans Museum, heeft voorlopig genoeg om zijn tanden in te zetten.

5 min

7 redenen om naar de Zaanse Schans te gaan

De Zaanse Schans is niet voor niks één van de mooiste stukjes van Nederland. Waan je in de achttiende eeuw terwijl je wandelt langs fraaie historische panden, houten huizen, molens , een prachtig weidelandschap en veel industrieel erfgoed. De Zaanse Schans staat op de vierde plaats in de top 50 meest bezochte dagattracties van Nederland.* Er is genoeg te zien, proeven, ruiken en beleven om jezelf minstens een halve dag op de Schans te vermaken. Lees onze 7 redenen om de Zaanse Schans te bezoeken.

6 min

De koekjes van Verkade zijn van oudsher een begrip

Op 2 mei 1886 opende notariszoon Ericus Gerhardus Verkade aan de westzijde van de Zaan zijn Stoom-, Brood- en Beschuitfabriek ‘De Ruyter’. De naam ‘De Ruyter’ was een eerbetoon aan de eerste meelmolen van West Zaandam. Maar uiteindelijk werd het bedrijf, dat inmiddels vele jaren bestaat, bekend onder de naam Verkade.

5 min

Crown Van Gelder: van couranten naar papierspecialiteiten

Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen; 60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.

5 min

Fokker Technologies: uit de as herrezen

Anthony Fokker werd op 6 april 1890 op Java werd geboren, als zoon van een koffieplanter. Vier jaar later verhuisde hij met zijn familie naar Haarlem. Zijn schooltijd bracht hij echter in Duitsland door, waar hij in 1910 zijn eerste propellorvliegtuigje bouwde, De Spin. Op 31 augustus 1911 maakt hij er een rondje mee boven de Grote Markt van Haarlem.

5 min

Lassie tovert nog steeds met rijst

De Lassiefabriek is 123 jaar oud. In 1893 gingen de eerste palen de grond in voor wat aanvankelijk de eerste stoomgortpellerij van de Zaanstreek was. Al vrij snel werd er ook rijst gepeld en naast Lassie verrezen er meer rijstpellerijen aan de Zaan, zoals Batavia, Hollandia en Saigon. In die tijd werd de prijs van rijst op de wereldmarkt in de Zaanstreek bepaald, vertelt Robert Kop, productieleider bij Lassie. De pellerijen vestigden zich aan de Zaan, omdat ze op die manier goed door schepen bevoorraad konden worden.

5 min

‘Tata Steel is hier om te blijven’

Achter de naam Tata Steel zit het voormalige staalconcern Hoogovens, dat al bijna een eeuw in IJmuiden is gevestigd. In de loop der jaren drukte het bedrijf zijn stempel op de omgeving, maar gaf het ook wat terug aan de omwonenden: werkgelegenheid, scholing en een wereldberoemd schaaktoernooi.

6 min

De Westergasfabriek

De Westergasfabriek is een begrip in Amsterdam: het terrein is een bruisende plek voor festivals, creatieve ondernemers en andere initiatieven. De geschiedenis van het terrein is bij velen echter iets minder bekend. En wist je bijvoorbeeld dat er tegelijk met de Wester- ook een Oostergasfabriek werd gebouwd?

3 min