Strijd in Noord-Holland
Oorlog en geweld zijn een onlosmakelijk onderdeel van de geschiedenis. Ook in de doorgaans zo vreedzame ‘Lage Landen bij de Zee’. Vooral de Tweede Wereldoorlog heeft diepe en nog altijd voelbare wonden achtergelaten in de Noord-Hollandse samenleving.
Vervolging joden
Half september 2010 zijn er in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam nieuwe on line podia gepresenteerd die toegang geven tot het joodse verleden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Hollandsche Schouwburg de plek waar joden zich moesten verzamelen voor deportatie. Nu is het een monument voor hun nagedachtenis. Het eerste podium is het Community Joods Monument, een social network rond de Sjoa. Het tweede betreft het Shoah Visual History Archive, een videoarchief van 2000 joodse levensverhalen. Het derde podium, de ikPod, is een ipod die de familienamen op de namenwand in de Hollandsche Schouwburg koppelt aan persoonlijke verhalen, foto’s en documenten op www.joodsmonument.nl. Daarop staan alle joden in Nederland die tijdens de Tweede Wereldoorlog slachtoffer werden van de Holocaust. Het overgrote deel van hen kwam uit Amsterdam. In totaal zou de Tweede Wereldoorlog aan meer dan honderdduizend Nederlandse joden het leven kostten.
De Hollandse Schouwburg
Sporen Tweede Wereldoorlog
Behalve de joodse slachtoffers vielen ook talloze verzetshelden, militairen, dwangarbeiders en gewone burgers te betreuren. De koude hongerwinter van 1944-1945 eiste bijvoorbeeld duizenden doden. Ook plaatsen en landschappen ondergingen de gevolgen van de Duitse bezetting. Bombardementen en beschietingen richtten onherstelbare schade aan. Door de aanleg van de Atlantikwall langs de Noord-Hollandse kust, veranderden plaatsen als IJmuiden en Zandvoort voorgoed van aangezicht. Als gevolg van het gebrek aan brandstof werden aan het eind van de oorlog talloze bomen gekapt en opgestookt. Zo verdween in een paar dagen tijd het Zaanenbos in Haarlem. Ook verlaten huizen werden gesloopt in de zoektocht naar brandbare spullen. Door de hele provincie heen zijn nog altijd de sporen van de Tweede Wereldoorlog zichtbaar en herdenken monumenten de gebeurtenissen van die tijd.
Georgisch verzet
Op de erebegraafplaats Loladze bij de Hoge Berg op Texel liggen zo’n 500 Georgiërs begraven. De Duitsers hadden daar Georgische krijgsgevangenen ingezet als bezettingstroepen. In de nacht van 5 op 6 april kwamen deze in opstand. Met messen en bajonetten doodden ze honderden Duitsers in hun slaap. Wekenlang vochten de nazi’s tegen de Georgiërs, het laatst rond de vuurtoren bij De Cocksdorp. Aan beide kanten en ook onder de Texelaars vielen vele doden. Uiteindelijk wisten de Duitsers de opstand neer te slaan. Veel Georgiërs doken onder bij de Texelse bevolking. Terwijl het Duitse opperbevel zich al op 5 mei had overgegeven, duurde de oorlog voor Texel nog tot 20 mei. Toen landden de Canadezen op het eiland en bevrijdden ze ‘Europa’s laatste slagveld’. Lees meer op de website van het Luchtvaart en Oorlogsmuseum Texel.
Hannie Schaft
In het Haarlemse Kenaupark staat een monument voor ‘Het meisje met het rode haar’. Hannie Schaft (1920-1945) is een van de beroemdste verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog. Zij sloot zich in 1943 aan bij de Haarlemse afdeling van de linkse Raad van Verzet. Ze pleegde sabotageacties tegen treinen en militaire inrichtingen en aanslagen op ‘foute’ rechercheurs en verklikkers. Aan het eind van de oorlog werd ze opgepakt. In april 1945 werd ze gefusilleerd bij Overveen.
Strijd in Noord-Holland door de eeuwen heen
Ook in andere tijden heeft het Noorden van Holland zwaar te lijden gehad: van de oorlogszuchtige Hollandse graven in de middeleeuwen, de Tachtigjarige Oorlog in de zestiende en zeventiende eeuw, de Frans-Russische invasie in 1799 (de ‘vergeten oorlog’) tot en met de Tweede Wereldoorlog. En daarnaast kraaide regelmatig het oproer. Want behalve de oorlogen, werden er nog tal van andere conflicten uitgevochten. Denk aan de felle stakingen in de klassenstrijd die vooral in de negentiende eeuw zou ontbranden. En de hardhandige bezettingen en ontruimingen in de krakerswereld in Amsterdam in de jaren zeventig en tachtig.
0 min