2 min

Zieken

Het Alkmaarse kerkbestuur had mij speciaal gebouwd om zijn liefdadigheidsactiviteiten in uit te voeren. In 1385 gaf ik de eerste arme zieken onderdak in mijn ziekenzaal. Ze lagen in bedden die langs de muren waren opgesteld. Als het een beetje druk was werden er ook bedden in het looppad gezet, maar wel altijd zo dat de zieken richting de kapel konden kijken. De bouwmeesters waren zo slim het altaargedeelte aan de ziekenzaal vast te maken. Zo konden zelfs de meest ernstig zieken een mis bijwonen vanuit hun bed!

Reconstructie van het ‘Heylighe Geesthuys’ omstreeks 1560.

Het ronde gedeelte (het koor genoemd) waar zich de kapel bevond is tijdens de verbouwing in 1582 afgebroken. Beeld: collectie Regionaal Archief Alkmaar, tekening van R. Bankert 1960.

Reconstructie van het ‘Heylighe Geesthuys’ omstreeks 1560.

Andere gasten

Ook mensen die niet opgenomen hoefden te worden maar wel een besmettelijke ziekte hadden ontving ik graag. Bij alle andere kerken werden ze geweigerd uit veiligheidsoverwegingen. Ik was de enige plek waar ze nog terecht konden. Hier was iedereen toch al ziek. In een andere ruimte ontving ik arme reizigers. Zij waren te arm om fatsoenlijk te kunnen overnachten. Maximaal drie nachten mochten ze in de verblijfsruimte (de baaierd genoemd) blijven. Maar voor hun eten moesten ze zelf zorgen, ik was natuurlijk geen hotel.

Administratie voor feestdagen

En wat een drukte als er een feestdag aankwam! De huismeesters regelden uit naam van het kerkbestuur hier hun voedseluitdelingen. Ze moesten elk jaar op de avonden voor Pasen, Pinksteren, Hemelvaart, Allerheiligen en Kerstmis 72 armen wat geld en brood geven. Natuurlijk kwamen er elke keer andere armen in aanmerking. Dit vereiste een goede administratie en dat gebeurde onder mijn dak. Maar na het Beleg van Alkmaar in 1573 werd alles anders.

Plattegrond met het Heilige Geesthuis (de huidige Waag).

Te zien is de Mient, het water langs de Voordam en het water richting de Bierkade. Kaart uit ca. 1558. Beeld: collectie Regionaal Archief Alkmaar.

Plattegrond met het Heilige Geesthuis (de huidige Waag).

Na het Beleg van Alkmaar

Ik kwam in handen van de protestanten, waardoor mijn katholieke functie als kapel verviel. De inboedel van de ziekenzaal werd verdeeld over andere gasthuizen. Als blijk van waardering voor de dapperheid tijdens het Beleg schonken Willem van Oranje en de Staten van Holland Alkmaar in 1581 een Waag. En ik mocht als, als inmiddels leegstaand pand, die rol gaan vervullen. Tijdens de verbouwing verdween het ronde kapelgedeelte en aan de waterkant verrees een prachtige voorgevel. Vanaf die tijd droeg ik luxe en status uit. Het was het tegenovergestelde van waar ik ooit voor was gebouwd. Maar als je goed kijkt kun je nog altijd iets van mijn religieuze achtergrond zien… 
 
Auteur: Emmie Snijders.

Dit is een routepunt van de Religieus Erfgoed route Alkmaar.

Publicatiedatum: 02/06/2011