2 min

Kerst 1842

De jonge Elise vermaakt zich tijdens kerst 1842 samen met andere gasten rond een lange, lage tafel in de woonkamer van Kalverstraat 183 (huidige nummering). Speciaal voor zijn Duitse nichtje heeft oom Herman Nalop flink uitgepakt. Uiteraard zijn er kaarsen, natuurlijk is er snoepgoed én ook een rijk versierde kerstboom in dit Kistenmakerspand, waar later de Bonneterie zal verrijzen.

Familietafereel bij de kerstboom.

Familietafereel bij de kerstboom.

Nieuwe traditie

De anderhalf meter hoge boom is in 1842 een onalledaags gezicht voor het Amsterdamse deel van de gasten. Terwijl families in enkele Duitse staten al veel langer kerst rond de dennenboom vieren, duurt het tot halverwege de 19de eeuw voordat het gebruik in Nederland doordringt. De Amsterdamse handelaar Herman Nalop, die zijn leven tussen 1842 tot 1846 heeft vastgelegd in een schetsboekje, is om verklaarbare redenen een van de trendsetters. Hij heeft een Duitse vader en bovendien is zijn zus Anna Beata met een Duitser getrouwd. Als zij met haar dochtertje uit Duitsland overkomt, haalt hij dan ook met plezier een boom in huis.

Duitse immigranten en hun gebruiken

De entree van de kerstboom in Amsterdam hangt nauw samen met de komst van Duitse immigranten. De stad telt volgens de volkstelling van 1849 ruim 7000 Duitse immigranten, onder wie relatief veel bakkers, klerken, kleermakers en bierbrouwers. Ze gaan al snel in de massa op. Hun integratie verloopt voorspoedig. De meeste Duitse mannen trouwen met Amsterdamse vrouwen. Nederlandse gebruiken worden in ere gehouden, enkele Duitse gebruiken worden geïntroduceerd.

Opgetuigde dennenboom

Van deze Duitse gebruiken spreekt de ‘Weihnachtsbaum’ het meest tot de verbeelding, niet in de laatste plaats omdat ook koning Willem III en zijn Duitse vrouw Sophie graag kerst rond de boom vieren. Wanneer de half-Duitse families voldoende geld hebben en ruim genoeg wonen, wordt voor kerst een dennenboom opgetuigd met appels, noten, kransjes, kaarsjes en soms ook uitgeblazen eieren. Naar goed gebruik mogen de kinderen pas op kerstavond de kamer betreden, waar onder de kerstboom voor ieder gezinslid een cadeautje ligt.

Auteur: Ron van Gelderen.
 
Lees de rest van het artikel op www.onsamsterdam.nl

Publicatiedatum: 21/07/2011