Watersnood 1916

Boerderij van Wuis aan de v. Ewijcksvaartweg in Anna Paulowna. Inventarisnummer: NL-HlmNHA_559_000871_01. Beeld: Noord-Hollands Archief, collectie Provinciale Atlas Noord-Hollands Archief, collectie Provinciale Atlas

Watersnood 1916

Op de bon: voedselschaarste

De overstromingen hadden het land geen goed gedaan. Door het zoute water viel er van moestuinen en akkers nauwelijks meer te oogsten. Daarnaast woedde de Eerste Wereldoorlog in Europa, die in toenemende mate voor voedseltekorten zorgde. Nederland was neutraal in de strijd, maar ook hier werden aardappelen, brood, vis en vlees steeds duurder en ontstond voedselschaarste.

Om de voedingsmiddelen eerlijker over de bevolking te verdelen werd daarom de Distributiewet ingevoerd. Daarnaast waren er al maatregelen om zwarte handel en hamsteren tegen te gaan. Steeds meer producten gingen op de bon. Naast voedingsmiddelen als brood, vis en vlees, konden mensen ook artikelen als zeep, schoenen en petroleum via een systeem van voedselbonnen krijgen. In menig krant werd er geschreven over deze broodkaarten en regeringsmelk.

Watersnood in Waterland

Have en goed wordt aan land gebracht. Beeld: Martin Monnickendam (1874-1943), Stadsarchief Amsterdam

Watersnood in Waterland

Van watersnood tot waternood

Vele gemeenten en regio’s die het zwaarst werden getroffen door de stormvloed, hadden nog geen waterleidingen. De bewoners waren daardoor aangewezen op putten en regenbakken, maar deze waren door de overstroming volgelopen met vervuild, zout water en beschadigd. Grachten, sloten, reservoirs, nergens was schoon water te vinden. Het enige water waar de bevolking over kon beschikken, was in kleine tonnen opgeslagen en werd gerantsoeneerd.

Gemeentepils tegen de dorst

Ook nadat de dijken waren gedicht en de grote hoeveelheden overstromingswater van de ondergelopen gebieden werden weggepompt, werd er naar drinkwater gesmacht. Om het rampgebied te ondersteunen, vaarden dagelijks schuiten met zuiver water uit Amsterdam naar het overstroomde Waterland. Amsterdam had namelijk wel een eigen duinwaterleiding, al meer dan vijftig jaar. De gratis ‘gemeentepils’ – een schertsende benaming voor leidingwater – werd in melkbussen naar de ondergelopen buurten en wijken gebracht.

Vluchtelingen uit Oostzaan

Bij de Zuidervaldeursluis, tijdens de watersnood van 1916. Inventarisnummer: NL-HlmNHA_162_2650_1528. Beeld: Noord-Hollands Archief, collectie Provinciale Atlas

Vluchtelingen uit Oostzaan

Waterleiding in aantocht?

Je zou denken dat er na de watersnoodramp van 1916 al snel waterleidingen werden aangelegd, maar dit gebeurde niet met stoom en kokend water. De aanleg van een waterleiding was een kostbare zaak. In Purmerend, Monnickendam en Edam duurde het nog tot 1921 en 1923 voor er drinkwater uit de kraan kwam. Een van de zwaarst getroffen plekken, Marken, kreeg pas in 1931 waterleiding.

In 1932 kwam de Afsluitdijk gereed en werd de Zuiderzee het IJsselmeer. De veiligheid leek teruggekeerd. Een ramp als in 1916 zou hopelijk niet meer gebeuren.Auteur: Liza Koppenrade

Honderd jaar Watersnood 1916

In 2016 is het honderd jaar geleden dat Noord-Holland werd getroffen door een grote watersnoodramp. In de nacht van 13 op 14 januari 1916 loeide een zware storm over de provincie die zorgde voor vele dijkdoorbraken met rampzalige gevolgen. Dit jaar vieren we honderd jaar droge voeten, vergroten we historische kennis over de ramp en bevorderen we bewustzijn op het gebied van waterbeheersing. Ook is er aandacht voor innovatieve ontwikkelingen op het gebied van waterbeheersing en ecologie. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor het project WaterKustLand van Stichting Een Dijk van een Kust. Oneindig Noord-Holland bewaart de verhalen, boeken, bronnen en foto’s over de watersnoodramp en het herdenkingsjaar voor de toekomst. Dit verhaal is onderdeel van deze campagne. Klik hier voor het overzicht van alle verhalen.

Bronnen

Waterkustland, Nieuws van toen, http://www.waterkustland.nl/categorie/weetjes/

Publicatiedatum: 08/11/2016