Amsterdam

‘Dat Palinkje zal een staartje hebben!’

Rond 1885 beleefde de Amsterdamse Jordaan een aantal roerige jaren. Tussen 1885 en 1887 moest de politie maar liefst 15 keer de hulp van het leger inschakelen. Eén van die keren was in juli 1886, toen een verboden volksvermaak uitmondde in een tweedaagse strijd tussen het volk en de politie. Tijdens deze ware veldslag, die de geschiedenis inging als het Palingoproer, raakten 130 mensen gewond en kwamen er ongeveer 25 mensen om het leven. Zo’n grote uitbarsting van geweld kon niet alleen over een verboden spelletje gaan. Er was meer aan de hand.

7 min

Grachten Verhalen

De Cromhouthuizen, Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en Museum Willet-Holthuysen presenteren Grachten Verhalen, een wandelgids met waar gebeurde verhalen over markante grachtenbewoners. Aan de hand van persoonlijke verhalen van bewoners krijgt u een quick tour langs en door deze vier bijzondere huizen aan de gracht. In ieder huis staat een andere eeuw en een ander personage centraal. Onderstaand verhaal biedt een voorproefje op de wandelgids Grachten Verhalen.

3 min

Stelling van Amsterdam

“In ’t begin heb ik het dwaas gevonden, toen de lui zeiden en schreven: dat niets doen veel moeilijker is dan vechten; maar nu begin ik het te begrijpen.”
[Theo Thijssen over zijn tijd op het Fort bij Uithoorn tijdens de mobilisatie van 1914]

Tussen 1880 en 1920 werd rondom Amsterdam een indrukwekkend verdedigingssysteem aangelegd: de Stelling van Amsterdam. Deze militaire linie bestaat uit 42 forten en 4 batterijen en een grote hoeveelheid dijken en sluizen. De Stelling beschermde de Nederlandse hoofdstad bij een buitenlandse aanval door het te omringen met een ondoordringbare laag water. Als alle andere linies waren gevallen, konden leger en regering zich achter deze ‘muur van water’ verschansen.

2 min

Grachtengordel Amsterdam

“Ik weet zeker dat wie dit niet gezien heeft, niet zou kunnen geloven van welk een pracht en schoonheid zowel de architectuur van huizen en bruggen is als de aanleg van de grachten”
[Willem Lodewijk van Nassau, Stadhouder van Friesland, na een boottochtje door de grachten in 1617]

Vanaf het begin van de aanleg wordt de grachtengordel alom geprezen om haar schoonheid. Buitenlandse bezoekers zijn verrukt over het harmonieuze stadsbeeld van lange rechte grachten waaraan huizen met fraaie gevels staan. In tegenstelling tot veel andere steden in Europa bestaat Amsterdam niet alleen uit straten en pleinen, maar bepalen water, kades en bruggen evenzeer het uiterlijk. Amsterdam is een echte waterstad maar wel een hele groene. Doordat de nieuwe grachten zijn beplant met iepen, lijken de grachten meer op plezierige wandelpaden dan op stadstraten, als men de 17de eeuwse beschrijvingen mag geloven.

2 min

Herengracht 472

De remonstrantse koopman Dirck Mels en zijn vrouw Martha van der Vult lieten in 1673 op twee kavels een dubbel huis bouwen. Het pand is door de jaren heen meermaals verbouwd, maar het geeft tegenwoordig nog steeds een bijzonder kijkje in een oud grachtenhuis.

2 min

Herengracht 500

Herengracht 500 werd in 1667 in de Strakke Stijl gebouwd voor de regent Joan Reynst, heer van Drakenstein en de Vuursche. Rond het midden van de 18de eeuw volgde een verbouwing in opdracht van Gerrit Hooft die in de periode 1752–1767 zeven maal burgemeester was.

2 min

Herengracht 572

Herengracht 572 werd oorspronkelijk gebouwd in 1666, oorspronkelijke bebouwing in de Vierde Uitleg van 1663. Het had toen een halsgevel met klauwstukken met honden. De sobere gevel verklapt niet wat er binnen allemaal te zien is.

2 min

Herengracht 114, De Zon/De Wildeman

Dit vrij smalle Amsterdamse grachtenhuis is slechts twee raamassen breed, maar de tuin loopt achter het tuinloze buurpand op nummer 112 door. De 17de-eeuwse bouwheer was Jan Gerritsz Verlorenarbeyt. In de 18de eeuw werd het 17de-eeuwse grachtenhuis ingrijpend verbouwd en verhoogd, in opdracht van de toenmalige eigenaar en bewoner Floris Kroll.

2 min

Herengracht 619

De bouwheer van Herengracht 619 was Jan Six, de burgemeester en beschermheer van verschillende kunstenaars, onder wie Rembrandt en Joost van den Vondel. Het huis werd ontwerpen door Adriaan Dortsman.

2 min

Herengracht 150

Oorspronkelijk vormden 150 en 152 samen met Herengracht 154 een trapgevel-drieling uit 1617, de oorspronkelijke bebouwing op deze plaats na de stadsuitleg van 1613. Herengracht 152 is nog het meest intact: de voorgevel doet ondanks de latere verbouwingen nog steeds denken aan de renaissance-trapgevel uit 1617. De gevelsteen met de stralende zon laat de huisnaam zien: ‘De Son’.

1 min

Herengracht 48, De Drie Heuvelen

Herengracht 48 werd in 1614 gebouwd in opdracht van de doopsgezinde koopman Jan Jansz Munter. Het stond toen bekend als ‘De Drie Putgens’. In 1638 werd de eigenaar Nicolaas van der Heuvel, die het huis omdoopte tot ‘De Drie Heuvelen’.

1 min

Herengracht 196-200, Het Blauwe Huis

De kern van Herengracht 196–200 bestaat uit een zes ramen breed woonhuis uit de 17de eeuw. Het is gebouwd in opdracht van Hans Rombouts, een rijke Amsterdamse koopman.

1 min

Herengracht 132

Herengracht 132 heeft een rijke geschiedenis. Zo werd het pand meermaals verbouwd, vond er in de 18e eeuw een familievete plaats, en in 2008 brandde het het jammer genoeg af.

2 min

Herengracht 361, De Sonnenberg

Herengracht 361 en 363 zijn twee 17de-eeuwse huisjes. Dit is al te zien aan de geringe hoogte van de panden en aan de houten onderpuien met puibalk. Het huis van Jan Gerritsz Sonnenbergh heeft boven de puibalk de gevelsteen Sonnenberg met een zon boven een berg.

1 min

Herengracht 402

In 1665 werden vijf woonhuizen naast elkaar gebouwd met dezelfde halsgevels in de stijl van het Hollands classicisme, van links naar rechts de nummers 408, 406, 404, 402 en 400. Het ontwerp wordt toegeschreven aan Justus Vingboons, de broer van de bekendere Philips Vingboons.

1 min

Herengracht 481

In dit huis woonde ooit de omstreden Mr. Gillis van den Bempden (1697–1748), burgemeester in 1738, 1741 en 1747. Het plafond verwijst misschien nog altijd naar de politiek!

3 min

Prinsengracht 562

Prinsengracht 562 is herbouwd door ‘de monumentenredder van de jaren zestig en zeventig’, Geurt Brinkgreve. Ondanks zijn lovende bijnaam was niet iedereen het eens met de restauratie.

2 min

Herengracht 446

Dit dubbelhuis is met zijn 16,25 m breedte één van de breedste dubbele huizen aan de Amsterdamse grachten. Het is het enige dubbele huis met een breedte van zeven raamassen. Het werd in 1669/72 gebouwd in opdracht van Andries de Graeff (1611–1678) die zeven maal burgemeester van Amsterdam is geweest.

2 min

Prinsengracht 841–849

De gevel van Prinsengracht 849 is het best bewaarde exemplaar van de vijfling Prinsengracht 841 t/m 849, oorspronkelijk een rijtje van vijf identieke halsgevels uit 1701.

1 min

Prinsengracht 299, ’t Casteel van Beveren

Dit grachtenhuis is onderdeel van de fraaie, goed bewaard gebleven gevelrij Prinsengracht 299 t/m 307.

1 min