Bekijk hier de campagnepagina met de verhalen per regio! >
Zeggen, schrijven, geloven wat, gaan en staan waar je maar wil: het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch hoeven we niet ver in het verleden te graven om te voelen dat vrijheid helemaal niet zo logisch is. Vaders, moeders, opa’s, oma’s, zonen en dochters gaven er hun leven voor. Ieder jaar gedenken we oorlogsslachtoffers en staan we stil bij het grote geluk om in vrijheid te kunnen leven. In 2017 is de Nationale Viering van de Bevrijding in Noord-Holland. Oneindig Noord-Holland en de provincie Noord-Holland maken de verhalen en plaatsen van betekenis in tijden van oorlog en vrede, vrijheid en onvrijheid zichtbaar en tastbaar.
Tankmuur met doorgang nabij Groenendaal bij de intocht van de Canadezen.
Beeld: Willem Jan van Borselen, Noord-Hollands Archief
De kracht van het persoonlijke verhaal
Van de executie van een verzetsman in de duinen tot de angst van onderduikers om verraden te worden: oorlogsverhalen raken veel mensen en brengen de essentie van het leven heel dichtbij. Door persoonlijke verhalen te vertellen over oorlog en vrede worden nummers namen en beseffen we hoe het is om in vrijheid te leven. Maar de verhalen staan nooit op zichzelf. Ze worden overschaduwd door wereldgeschiedenis. Daarom moeten we de verhalen over vrijheid en onvrijheid blijven vertellen en delen met nieuwe generaties. Hierom loopt het thema ‘De kracht van het persoonlijke verhaal’ als een rode draad door alle activiteiten rond 4 en 5 mei 2017.
Sporen in het landschap
Oorlogen hebben niet alleen herinneringen nagelaten die in de geheugens van de ooggetuigen gegrift staan. Ze hebben ook het landschap mede bepaald. Of het nu gaat om de militaire fortificaties van de Stelling van Amsterdam of de Atlantikwall, wijken voor vluchtelingen en de wederopbouw of de kraters en lege plekken die bommen hebben achtergelaten.
Ken jij een krachtig persoonlijk verhaal over oorlog , vrijheid of oorlogssporen in het landschap, en wil je dit delen op Oneindig Noord-Holland? Neem contact met ons op via redactie@onh.nl of onze Facebookpagina.
Urnbijzetting in het tijdelijke Nationale monument op de Dam, Amsterdam.
Beeld: fotocollectie Anefo
De verhalen over vrijheid en onvrijheid in Noord-Holland vertellen, kan alleen dankzij drie belangrijke opdrachtverstrekkers en partners. De Provincie Noord-Holland is dit jaar het epicentrum van de Nationale Viering van de Bevrijding. Samen met zoveel mogelijk Noord-Hollanders wil de provincie vrijheid en het belang hiervan zichtbaar maken. Ook het Nationaal Comité 4 en 5 Mei is een belangrijke partner. Richting geven aan de zingeving van de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag, en het levend houden van herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog zijn de belangrijkste taken. Een andere rol is weggelegd voor het eerste bevrijdingsfestival van Nederland: Bevrijdingspop Haarlem. Op een speelse manier, met behulp van verschillende creatieve disciplines en het jaarthema brengt Bevrijdingspop de viering van vrijheid onder de aandacht.
Uithoorn, maart 1937. De joodse Mozes Aldewereld loopt fluitend langs de Amstel op weg naar huis aan Amsteldijk-Noord in Uithoorn. Een blonde vrouw op de fiets komt hem tegemoet. Mozes vervlecht in zijn liedje een bewonderend bouwvakkersfluitje. De vrouw moet lachen en roept: “Hallo Mozes, leg dat fluitje eens een nachtje in de olie, dan klinkt-ie beter”. Mozes lacht en steekt zijn hand op: “groeten aan je vader”.
>
5 min
Een keurig gekleed bruidspaar verliet op 18 juli 1940 het stadhuis van Hoorn. Het historische gebouw was omgeven door zandzakken om het te beschermen tegen het oorlogsgeweld. Ze werden begeleid door een bescheiden gezelschap. Nog bescheidener was hun feestkleding. De bruid trouwde in een simpele zwarte japon, zonder bruidsboeket. Een corsage van orchideeën fleurde het geheel nog wat op. Een koffiebuffet en een diner zorgden voor een feestelijke sfeer maar de meisjesdroom van de bruid om te trouwen in een prachtige witte japon met sluier, was niet uitgekomen. En dit was pas het begin van de zware oorlogsjaren die het stel moest doorstaan.
> 4 min
Op 14 november 1957 werd Bussum door een vliegramp getroffen. Een Amerikaanse straaljager van de vliegbasis Soesterberg stortte vroeg in de middag neer op de Kolonel Palmkazerne aan de zuidoostkant van het dorp. Bij het ongeluk vielen vijf doden en zestien gewonden, de materiële schade was enorm. Maar als het vliegtuig een kwartier later was neergekomen, zou het aantal slachtoffers nog veel groter zijn geweest.
> 9 min
Op het geschoren gazon van Landgoed Eikenrode in Nieuw-Loosdrecht bevindt zich nabij de ingang een met struikgewas begroeid heuveltje. Het markeert de plaats waar van 1952 tot 1964 een merkwaardige hoge toren van beton heeft gestaan. Het bouwwerk diende in de tijd van de Koude Oorlog als uitkijkpost van de Luchtwacht om te waarschuwen voor vijandelijke vliegtuigen uit het oosten.
> 7 min
Op zaterdag 11 juni opent wethouder Judith de Jong van Kunst en Cultuur het geheel vernieuwde Bezoekerscentrum Varend Erfgoed. Zij doet dat samen met twee vrijwilligers van de Halve Maen en Stichting Varend Erfgoed Hoorn. Op zondag 12 juni kan iedereen komen kijken hoe het is geworden en zijn er allerlei leuke activiteiten.
> 2 min
Op 4 mei valt elk jaar om acht uur ’s avonds een korte stilte over Nederland. Alle slachtoffers van tijdens en na de Tweede Wereldoorlog worden herdacht. Tegelijk met plechtigheden door het hele land wordt op de Dam in Amsterdam de nationale herdenking gehouden. Dit zijn enkele bijzondere beelden van de Dodenherdenking op de Dam.
> 4 min
Plaquettes, standbeelden en andere gedenktekens sieren het herinneringslandschap van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Toch zijn er ook genoeg plekken waar op 4 mei niet wordt stilgestaan bij de verzetsdaden die er werden gepleegd, de onderduikers die verborgen zaten of de dood die mensen er in de ogen hebben gekeken. De littekens uit het verleden zijn onzichtbaar of zelfs uitgewist. Nu de oorlog steeds verder bij ons vandaan komt te staan, zou het kunnen dat deze steeds meer uit het zicht verdwijnt. Gelukkig zijn een aantal herinneringen en verhalen van de stille getuigen uit de periode 1940-1945 bewaard gebleven, bijvoorbeeld deze vijf locaties in de Zaanstreek.
> 4 min
Bert de Vries (54) is nog maar één maand directeur van het Amsterdamse Stadsarchief, maar we vragen hem toch maar even of hij al gewend is aan het imposante gebouw, dat architect Karel de Bazel tussen 1919 en 1926 bouwde in opdracht van de Nederlandsche Handel Maatschappij.
> 5 min
Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie en is in de ruim honderd jaar dat het verboden voor onbevoegden is geweest, veranderd in een magische plek, rijk aan spookachtige industriële en monumentale panden omringt door groen. Het mysterie van het bosrijke terrein is geleidelijk aan het verdwijnen. Verscheidene creatieve bedrijven zijn er zich gaan vestigen en het wordt stap voor stap opengesteld voor publiek.
> 6 min
Isaac, of Isaak, Ouwater was een beroemde Nederlandse kunstschilder die vooral bekend staat om zijn achttiende-eeuwse stadsgezichten. Hoewel hij ook veel Haarlemse gezichten en scènes uit Den Haag, Utrecht, Edam en Delft heeft geschilderd, woonde en werkte hij voor het grootste deel van zijn leven in Amsterdam.
> 2 min
‘Kan het niet zo, heren?’ opperde kanalenkoning Willem I in 1816 bij zijn ministers tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok hij zijn beroemde streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. ‘Onbegonnen werk en veel te duur’, stelden zijn ministers en Rijkswaterstaat. Het zou nog zeker 49 jaar en vele hoofdbrekens kosten voor er daadwerkelijk werd begonnen met het graven van het kanaal zoals Willem I het voor ogen had.
> 4 min
Aan de Handelskade waren vroeger de handelshuizen gevestigd, dichtbij de veiling van de Noordermarktbond waar de handelaren hun producten kochten (meer hierover bij het volgende punt). Aan het begin en einde van de straat waren twee betaalkantoortjes gevestigd. Deze waren onmisbaar voor het goed afhandelen van de gekochte producten op de veiling. De handelaar verplichtte zich om op tijd af te rekenen zodat de tuinder op tijd zijn geld kreeg. Het geld voor de tuinder werd met de veilingbonnen eens per week door de bode van het betaalkantoor contant aan huis afgeleverd. Voor de handelaar gold dat hij elke dag zijn rekening op het kantoor moest voldoen. Via het betaalkantoor werden ook andere zaken geregeld die voor de veiling van belang waren, zoals de afdracht van het veilinggeld en de fusthuur.
> 0 min
Aan de sluispolderweg te Zaandam ligt de voormalige stoommeelfabriek ‘Vrede’, zo genoemd omdat het werd opgeleverd toen de Eerste Wereldoorlog net ten einde was gekomen. Het zicht op het enigszins sinister overkomende staatsmonument wordt tegenwoordig echter versperd door het, bij het complex gevestigde ‘Containers Terminal Vrede’.
> 3 min
Architect Willem Marinus Dudok (1884-1974) heeft een belangrijke rol gespeeld in de naoorlogse wederopbouw van de gemeente Velsen. Twee grote opdrachten in deze periode waren het hoofdkantoor van de Hoogovens in IJmuiden en het raadhuis van Velsen.
> 3 min
Wie dacht dat de grootste kunstwerken van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog in de musea bleven hangen zit er volledig naast. Deze lagen veilig opgeslagen in verschillende bunkers in de duinen. Het eerste idee hiervoor ontstond naar aanleiding van een reis naar Spanje door Jonkheer Willem Sandberg, destijds conservator van het Stedelijk Museum Amsterdam. Hij begon in 1939 met de aanleg van een bomvrije bunker in de Castricumse duinen die het nationaal kunstbezit moest beschermen tegen de gruwelen van de oorlog.
> 3 min
Ruim dertig jaar geleden heb ik mij als fotograaf in Nederland gevestigd. Als geboren Schot kwam ik uit een streek in Schotland waar de Vikingen ooit hadden gewoond.
> 1 min
Leona Philippo is een Canadese zangeres met Jamaicaanse roots die in 1985 naar Nederland emigreert en tegenwoordig woonachtig is in Haarlem. Ze begint als sessiemuzikant en is te horen op platen van onder anderen Henk Hofstede (Nits), Berget Lewis, Danny Vera en Beef. In 2012 wint zij de populaire talentenjacht The Voice Of Holland.
> 2 min
Terwijl de bloem van de Belgische, Franse, Engelse en Duitse natie de dood vond in de loopgraven, wist Nederland zijn neutraliteit te behouden. Zo zijn honderdduizenden slachtoffers en een mogelijke annexatie van Nederland voorkomen. Wel is Nederland als enige niet-oorlogvoerende land gedurende de hele oorlog gemobiliseerd gebleven. Deze zware, en ook dure taak werd niet zomaar volgehouden: hoewel Nederland in het Europa van de Eerste Wereldoorlog gold als een baken van rust, was deze neutraliteit lang niet zo vanzelfsprekend.
> 4 min
Dat Edam en kaas onlosmakelijk verbonden zijn, weet u. De Edammer kaas is om zijn kogelvorm wereldberoemd. Per jaar wordt ruim 92 miljoen kilo Edammerkaas geëxporteerd. Cono uit Westbeemster is de vijfde in de Europese ranglijst van marktspelers met een volume van 28.000 ton. Kaas: fascinerend, inspirerend en alledaags … een kwestie van kiezen, proeven en dichten.
> 3 min
Toen Edam in 1357 stadsrechten kreeg van graaf Willem V mocht de nieuwe stad een directe en tolvrije uitgang naar de Zuiderzee graven. Vanuit economisch oogpunt was dit een zeer gunstige ontwikkeling voor de kleine handelsnederzetting. Maar het maakte de waterbeheersing voor het Hoogheemraadschap er niet eenvoudiger op. In het begin van de achttiende eeuw kocht het Hoogheemraadschap drie naast elkaar gelegen scheepswerven aan de Schepenmakersdijk en ging kantoor houden in het voorste deel van een houten timmerloods, die daartoe tot stenen kamer werd verbouwd. In de loop van de achttiende eeuw veranderde de oude werf in een bestuurlijk centrum van het Hoogheemraadschap, beter bekend als het Gemeenlandshuis.
> 5 min