Dit is het Czaar Peterhuisje. Het oudste houten huis van de Zaanstreek. In de zomer van 1697 verbleef Czaar Peter de Grote hier. In oktober 1811 bezocht Napoleon het Czaar Peterhuisje. Napoleon bewonderde de Czaar enorm.
>
0 min
In de loop van de 16e eeuw verschenen er op verschillende plaatsen langs de Zaan mosterdmolens waarin men met behulp van de windkracht op molenstenen het mosterdzaad fijnwreef. Enkele van die molens werken nog altijd.
> 1 min
De oude fabriek van chocolade- en koekjesfabrikant Verkade in Zaandam ziet er van buiten nog uit als een oude fabriek, maar herbergt nu onder andere een café-restaurant en het hoofdkantoor van spelletjesmaker Jumbo. De herbestemming toont het veranderde karakter van de Zaanstreek. De fabrieksnijverheid is grotendeels verdwenen en daarmee ook de ooit zo krachtige arbeidersbeweging.
> 3 min
Zodra ik de trein uitstap dringt de zoete, zalige lucht in golven mijn neus binnen. De geur die ik herken uit duizenden. De geur van chocolade. Ik ben in Zaandam, de stad die nog altijd gehuld is in een wolk van cacaolucht, verspreid door de grote Verkadefabriek. Zo was het honderd jaar geleden en zo is het nog steeds. En of het nu hierdoor komt of door de aanblik van de typische oude Zaanse huisjes, mijn gedachten dwalen in deze oer-Noord-Hollandse stad altijd snel af naar vroeger. Naar hoe het geweest moet zijn.
> 8 min
De Zaan stroomt van West-Knollendam in het noorden naar het Noordzeekanaal in het zuiden. Onder invloed van vele rampzalige stormvloeden (bijvoorbeeld de Allerheiligenvloed van 1170 en de Sint Elisabethsvloed van 1421) veranderde het Flevomeer geleidelijk aan tot Zuiderzee en ontstonden er getijdenstromen vanaf en naar de (nog niet ingepolderde) Hollandse meren die met het zeewater in verbinding stonden. Eén daarvan is de Zaan, als in- en uitwatering van de Hollandse meren. Na aanleg van het Noordzeekanaal nam vanaf 1876 het belang van de Zaan als waterweg voor scheepvaart, scheepsbouw, handel en industrie toe. Daardoor moest ook de sluis in de Dam te Zaandam worden vergroot tot de Wilhelminasluis in 1901, die in 1964 nog verder in omvang toenam.
> 0 min
Een reusachtige vaas met een afbeelding van het Zaandamse Czaar Peterhuisje. Een Russisch pronkstuk dat als relatiegeschenk in 1843 in Amsterdam belandde en via een lange omweg in 2005 terechtkwam in de collectie van het Zaans Museum. Het kan raar lopen met cadeautjes.
> 4 min
Ver van huis en haard maakte de Zaandammer Cornelis Gerritszoon, bijgenaamd Jonge Kees, in het jaar 1668 een angstaanjagend avontuur mee op het poolijs met een uiterst onvriendelijke beer.
> 4 min
De Westzijderkerk in Zaandam, in de volksmond beter bekend als de Bullekerk, dankt zijn naam aan een gruwelijk drama dat in 1647 plaats vond. Een schilderij in de kerk herinnert nog altijd aan die gebeurtenis waarbij een woedende stier een man op de horens neemt en waarbij een vrouw hoog in de lucht zweeft.
> 4 min
Beschikbare ruimte, transportmogelijkheden over water en nabijheid van grondstoffen waren de drie belangrijkste factoren voor de ontwikkeling vanaf eind 16e eeuw van de Zaanstreek, als één van de oudste ‘industriegebieden’ van Europa, gebaseerd op windmolens. In 1596 verscheen de eerste zaagmolen, in 1601 de eerste oliemolen, en in 1607 de eerste hennepklopper. Op het hoogtepunt van de molenindustrie omstreeks 1725 waren er circa 600 windmolens in bedrijf. Voor dergelijke bedrijvigheid was in het nabij gelegen Amsterdam geen ruimte. Bovendien was er de korte verbinding via de Zaan en het IJ naar de (koloniale) grondstoffen die op de Amsterdamse stapelmarkt werden aangeboden. Tegelijkertijd leverde het agrarische achterland de benodigde ‘boter, kaas en eieren’, als pijler voor de latere voeding- en genotmiddelenindustrie.
> 3 min
In 1574 werd onder bevel van de gouverneur van het Noorderkwartier Diederik Sonoy (1529-1597) aan de Zaanoever de Zaanse Schans opgeworpen, iets ten zuiden van de huidige Zaanse Schans, als bolwerk tegen de Spaanse troepen. Het was een roerige periode sinds het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog in 1568. Ook nadat vele steden zich achter Willem van Oranje (1533-1584) schaarden, duurde het nog tot februari 1578 tot het nabijgelegen en Spaansgezinde Amsterdam zich overgaf en onder invloed van de hervormde Oranjegezinden kwam te staan.
> 3 min
Voetbalplaatjes, dierenplaatjes, gogo’s, flippo’s en noem maar op. Allemaal verzamelacties die klanten moeten bewegen bij die ene supermarkt dat ene merk chips te kopen. Al vanaf begin twintigste eeuw hebben Zaanse ondernemingen verzamelalbums uitgebracht om klanten aan zich te binden. De onderwerpen varieerden van het Nederlands landschap en de vaderlandse geschiedenis, tot de watersnoodramp van 1916 en een verzameling cactussen en vetplantjes. Het was koek- en chocoladefabrikant Verkade, die ooit begon met deze bijzondere manier van reclamemaken.
> 4 min
De Zaanse Schans wordt gekenmerkt door de typische groene houten huizen, molens en oude industriële panden. Dit historische openluchtmuseum biedt een bijzonder overzicht van de karakteristieke Zaanse architectuur in vele tinten Zaans groen. In de jaren 2011 en 2012 werd de Zaanse Schans dankzij een flinke Europese subsidie opgeknapt en uitgebreid. Aanvankelijk zou de Schans een woonbuurt worden, maar al snel ontwikkelde het zich tot een toeristische trekpleister.
> 3 min