Buitenplaatsen

Bloemenheuvel

Bloemenheuvel lijkt een mooie herbestemming van een negentiende-eeuwse buitenplaats tot gemeentehuis. Dit gebouw dateert echter uit 1966 en is gebouwd op de plek van, en in de vorm van de oorspronkelijke buitenplaats. Dit jaar wordt de volgende stap in de bouwgeschiedenis gezet door een grote renovatie en uitbreiding van het gemeentehuis.

Het gemeentehuis is geen beschermd monument. Het rietgedekte tuinmanshuisje dat bij het historische Bloemenheuvel en het gemeentehuiscomplex hoort is rijksmonument, maar wordt in het monumentenregister per abuis als horend bij landgoed Lindenheuvel beschreven.

Bij het gemeentehuis bevinden zich nog twee natuurstenen schamppalen uit omstreeks 1600 en de achttiende eeuw, en een fragment van een laat-gotische natuurstenen borstwering. Deze stukken zijn rijksmonument maar hebben geen historische relatie met de buitenplaats.   Het gemeentehuis en het terrein zijn publiek toegankelijk.

2 min

Boekesteyn

Op buitenplaats Boekesteyn staat de zeventiende-eeuwse boerderij Brambergen. Dit type boerderijen – met een opkamer of herenkamer als verblijf voor landeigenaar – is het vroegste soort bebouwing op de nieuwe ’s-Gravelandse polder. De grote statige herenhuizen zouden pas later verrijzen. In de boerderij is nu het bezoekerscentrum van de Gooi- en Vechtstreek van de Vereniging Natuurmonumenten gevestigd. Iets noordelijker staat het achttiende-eeuwse landhuis Boekesteyn. Op de buitenplaats ligt zowel een landschappelijk ingericht parkbos, als een meer open weidelandschap.   Boekesteyn is een publiek toegankelijk wandelgebied met een bezoekerscentrum van Natuurmonumenten. In het herenhuis is het hoofdkantoor van de Nederlandse Postcode Loterij gevestigd. De buitenplaats is een rijksmonument. Daarbij horen het huis, de aanleg, de boerderij Brambergen, het blok dienstwoningen aan Noordereinde 271, de tuinmanswoning aan Noordereinde 281 en het daarnaast gelegen koetshuis met koetsierswoning.

2 min

Duinvliet

Duinvliet: ooit een buitenplaats en nu resten alleen nog de Duinvlietsweg, een rijksmonumentaal toegangshek en enkele bijgebouwen. Duinvliet is een van de buitenplaatsen die de tand des tijds niet heeft doorstaan.

1 min

Paviljoen Welgelegen

Het huidige rijksmonumentale provinciehuis van Noord-Holland ligt ingebouwd tussen kantoorgebouwen en woningen, met aan de achterzijde stadspark de Haarlemmer Hout. Eens heette dit Paviljoen Welgelegen (en lag dat ook) en was gebouwd in opdracht van de bankier Henry Hope.

2 min

Bijenlust

Waar ooit de buitenplaats Zuiderwijk lag, staat nu een laat-negentiende eeuws witgepleisterd herenhuis, genaamd Beyerlust.

De naam refereert aan de verdwenen buitenplaats Bijenlust in Heemskerk. Het huis aan de Velserweg in Beverwijk is gebouwd als nieuw woonhuis voor de eigenaar van Bijenlust, waarna de buitenplaats in Heemskerk in 1876 wordt gesloopt.

Beyerlust in Beverwijk is een rijksmonument. Het bijgebouw aan de achterzijde is een gemeentelijk monument. Beide zijn in gebruik als kantoor en niet toegankelijk voor publiek.

2 min

Bosch en landzicht

Aan de Zandvoorterweg, staan drie zeer verschillende gebouwen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben: een oude villa, een lage arbeiderswoning en een boerderij. Toch hebben ze een gezamenlijke geschiedenis en vormden ze ooit onderdelen van buitenplaats Bosch en landzicht. Achter de negentiende-eeuwse pleisterlaag van het huis, gaat de zeventiende eeuw schuil.

De lage arbeiderswoning en de boerderij zijn rijksmonument. De villa is een provinciaal monument, maar zal vermoedelijk te zijner tijd van de provinciale lijst worden gehaald omdat het niet meer past in het huidige beschermingsbeleid. Wellicht krijgt het daarna de status van gemeentelijk monument.

Het huis wordt particulier bewoond en is niet toegankelijk.

2 min

Beeckestijn, verzameling van tuinkunst

Buitenplaats Beeckestijn is een bonte verzameling van de Nederlandse tuinkunst. Beeckestijn staat op de fundamenten van een voormalig versterkt huis uit de zestiende eeuw.  De hofstede wordt in 1648 gekocht door Nicolas Corver. Jan Trip de Oude, eigenaar tussen 1687 en 1716, heeft waarschijnlijk de eerste formele tuin laten aanleggen met vier grote tuinvakken achter het huis.

2 min

Berkenrode

In een oorkonde uit 1284 komt al een gebouw voor op Berkenrode. De vroegste archeologische sporen van een gebouw mét slotgracht, dateren van eind vijftiende eeuw. De huidige buitenplaats laat vooral achttiende en negentiende-eeuwse structuren zien.

2 min

Bosbeek

De voormalige buitenplaats Bosbeek laat nog restanten zien van een negentiende-eeuwse landschapstuin en een neo-formele tuin van voor 1913. Hoewel het oude buitenhuis met zijn tuin en restanten van de landschapstuin nog aanwezig zijn, wordt het terrein gedomineerd door grootschalige nieuwbouw voor ouderenzorg.

2 min

De Beek

Op het terrein van De Beek is al in 1636 een blekerij gevestigd. Twee doopsgezinde zwagers (Lucas van Beeck en Lucas deClercq) breiden in dit jaar vervolgens het terrein uit. In deze tijd wordt op een deel van het terrein al een eenvoudige buitenplaats ingericht die de naam Clercq en Beeck krijgt. Die naam is waarschijnlijk tussen 1690 en 1705 verandert in De Beek.

De Beek ontleent zijn charme met name aan het park van tuinarchitect Springer uit de late negentiende eeuw.

2 min

Duinlust

Duinlust heeft niet alleen een statige villa en een mooi laat-negentiende-eeuwse landschapspark. De verschillende woongebouwen van het personeel geven ook een idee van de hoeveelheid werknemers die een statige buitenplaats draaiende moest houden.

2 min

Elswout

Elswout laat de ontwikkeling zien van een zeventiende-eeuwse buitenplaats via een achttiende-eeuwse landschapstuin naar een negentiende-eeuwse villatuin van formaat. De beboste duinterreinen nodigen uit tot een spannende wandeling.

3 min

Elswoutshoek

De naam zegt het al: historisch gezien is Elswoutshoek het een uithoek van landgoed Elswout. Het is gelegen aan de overgang van de binnenduinrand naar een vlakke strook land tussen Overveen en de oude stadskern van Haarlem. Onder Elswoutshoek wordt vooral het huis en zijn directe omgeving verstaan. Het overgrote deel van het huidige landgoed met de hoger gelegen terreinen maakte tot het midden van de twintigste eeuw deel uit van Elswout.

2 min

Groenendaal

Wandelbos Groenendaal zal op de wandelaar overkomen als een natuurgebied met prachtige bossen. Maar ook hier hebben we te maken met een voormalig buitenplaatsterrein.

Het huidige wandelbos Groenendaal heeft zijn naam te danken aan de vroegere buitenplaats Groendaal. Het omvat echter sinds 1948 ook delen van Meer en Berg. Tot in de eerste decennia van de achttiende eeuw is het terrein min of meer kaal duinlandschap, dat vervolgens stukje bij beetje beplant is.

2 min

Huis te Manpad

Huis te Manpad is een charmante, nog vrijwel complete buitenplaats zonder storende nieuwbouw. Het voorplein met de monumentale bijgebouwen ademt nog de sfeer van de vroege achttiende eeuw. Al in de zestiende eeuw is in akten een huis bij het Mannepad te vinden. Het huidige huis met de oprijlaan vanaf de Herenweg heeft zijn oorsprong in een aanleg uit 1634-’40.

2 min

Huis te Vogelenzang

Hier is nog illegaal hout gekapt in de Tweede Wereldoorlog en bovendien stond er een een V1-lanceringstation. Maar Huis te Vogelenzang en Teylingerbosch zijn van oorsprong middeleeuws en daarmee een van de oudste van de Noord-Hollandse buitenplaatsen. Huis en terrein van Huis te Vogelenzang en Teylingerbosch zijn in particulier bezit en niet toegankelijk Het Huis te […]

2 min

Ipenrode

Ipenrode is één van de weinige landgoederen die is ontsnapt aan de bebouwing met appartementen of zorginstellingen. De buitenplaats tussen Herenweg en Leidse Vaart is een mooi voorbeeld van een van de kleinere buitens in Noord-Holland. 

2 min

Marquette

Marquette en de weilanden daaromheen vormen een rustpunt in de oprukkende bebouwing van Heemskerk. Het gesloten kasteel uit de middeleeuwen verandert in de loop der tijden stukje bij beetje in een aantrekkelijke buitenplaats.

Marquette is in gebruik als feest- en vergaderlocatie en niet publiek toegankelijk; het landgoed is dat wel. Huis Marquette, tuinaanleg en tuinsieraden zijn Rijksmonumenten.

2 min

Meer en Berg

Meer en Berg is cultuurhistorisch gezien het meest interessante gedeelte van het huidige wandelbos Groenendaal. In de achttiende eeuw weten de eigenaren van de buitenplaats de beste Nederlandse tuinontwerpers van hun tijd in te huren: Daniel Marot en Jan David Zocher sr.

2 min

Meervliet

Slechts een boerderij, een tuinmuur en een toegangshek herinneren nu nog aan een ooit zeer fraaie buitenplaats.Tussen de grootse buitenplaatsen Velserbeek en Waterland vallen de restanten van het voormalige buitenplaatsje Meervliet niet echt op.

2 min