Het leven van rijke stedelingen van 1600 tot 1900 was intrigerend. In die periode trokken zij zich graag terug in weelderige zomerverblijven. Wat ging er schuil achter deze muren van rijkdom? Werd er genoten van kunst, muziek en natuur? Of leefden de ‘nette’ mensen toch niet zo fatsoenlijk als je zou denken? Tijdens de zomermaanden van 2012 onthullen de mooiste buitenplaatsen hun geheimen. Pssstt… vanaf 1 juni 2012 vind je verrassende verhalen, bijzondere evenementen en wandel- en fietsroutes op www.binneninbuitenplaatsen.nl
Mede wegens het schitterende uitzicht werd begin twintigste eeuw op Mariënheuvel een nieuw herenhuis voor ‘Meer en Berg’ gebouwd. Huis en terrein hebben vanaf 1946 door een aantal nieuwe gebouwen veel van hun schoonheid verloren. Wat resteert van huis en park is echter nog steeds indrukwekkend.
>
2 min
Lindenheuvel is een mooi voorbeeld van duinbeplanting vanaf de late achttiende eeuw. De huidige kleinschalige nieuwbouw doet niets af aan de natuurwaarde van het terrein.
> 3 min
De voormalige buitenplaats Het Klooster in Heemstede valt nu vooral op door het enorme kloostergebouw met koepel uit de jaren 1920. Van de oude buitenplaats is weinig meer over. Op het terrein zijn nu een appartementencomplex en een school gevestigd en is daarom officieel niet openbaar toegankelijk.
> 3 min
Van de oude buitenplaats/villaterrein Dennenheuvel zijn enkel nog het koetshuis met koetsierswoning en het oude boombestandover. Wat nu een gewilde woonomgeving is was twee keer in de geschiedenis de plek voor bijzondere tuinvormgeving.
> 2 min
Ten oosten van de Bloemendaalseweg, tussen Overbeek en Bloemenheuvel, ligt de villa Buytentwist. Verder naar achteren ligt het gelijknamige volkstuincomplex. Ze zijn met elkaar verbonden door de geschiedenis van het terrein als blekerij en buitenplaats. De geschiedenis ervan gaat terug tot de vroege zeventiende eeuw.
> 3 min
Onderaan de Hoge Berg tussen Den Burg en Oudeschild ligt Brakestein: de ‘enige buitenplaats van Texel’. Het is ook een markante blikvanger waarvan de geschiedenis teruggaat tot de zeventiende eeuw. Het huidige laat negentiende-eeuwse huis bevat een wandbetimmering uit 1787. Naast het huis ligt een bosrijke maar vervallen tuin, waarin de sporen van de zeventiende- en achttiende-eeuwse aanleg nog aanwezig zijn.
> 4 min
De buitenplaats Uit den Bosch ligt vlakbij de buitenplaats Eindenhout. De oorspronkelijke tuin is veranderd in weilanden achter het huis. Naast het huis liggen nieuwe tennisbanen. Uit den Bosch heeft geen monumentale status.
> 2 min
De rijksmonumentale buitenplaats Berghuis in Naarden ligt vrij in een landschapspark. Tegen het park aan liggen een tuindersbedrijf, een overslagplaats, een villawijk en niet ver de A1. Het landhuis uit 1913 staat op de plek waar al in de zeventiende eeuw een buitenhuis was gebouwd.
> 3 min
Berg en Vaart is een van de kleinere buitenplaatsen in de provincie. Dit rijksmonumentale complex van huis met tuin, bijgebouw en interieur is bijna onveranderd sinds de bouw van het huis. Ook al wordt de omgeving tegenwoordig gedomineerd door kleinere huizen en nieuwe buitens, de uitstraling van Berg en Vaart naar de Cannenburgerweg is onveranderd.
> 2 min
De Wagenweg waarlangs buitenplaats Zomerlust is gelegen was de doorgaande straatweg van Haarlem naar Leiden. Langs deze weg waren diverse herbergen en tapperijen gelegen. Zomerlust, een afsplitsting van de buitenplaats Bos en Vaart, is gelegen op het terrein van zo’n voormalige herberg.
> 1 min
Vinkenduin is tot 1919 een onderdeel geweest van de buitenplaats Leyduin. De nieuwe eigenaresse laat op de voormalige vinkenbaan een nieuw hoofdhuis met bijgebouwen bouwen door architect A. de Maaker. Het huis vormt samen met de bijgebouwen een goed voorbeeld van een vroeg twintigste-eeuwse buitenplaats.
> 3 min
Het landgoed Ter Coulster midden in Heiloo kent een lange geschiedenis die zeker teruggaat tot de 14e eeuw. In 1404 wordt het Huis ter Coulster voor het eerst genoemd. Het is dan in het bezit van een zekere Willem van der Coulster. Een eeuw later laat Gerrit van Zuylen van Nijevelt een nieuw en luisterrijk huis bouwen nadat het oude is verbrand. In de 18e eeuw raakt het kasteel in verval en in 1788 wordt het gesloopt. In 1808 laat een nieuwe eigenaar op de grond van Ter Coulster een landhuis bouwen maar ook dit bestaat niet meer, het wordt halverwege de 19e eeuw afgebroken. Landgoed Ter Coulster is nu een landschappelijk parkbos met twee boerderijen. In het voorjaar geven de bloeiende stinsenplanten het bos een kleurig aanzien.
> 3 min
Diep verscholen in het hout tussen boompartijen en rododendrons ligt aan het eind van een lange oprijlaan met beuken het huis van de buitenplaats Spanderswoud. Het landgoed, dat sinds 1957 het eigendom is van Natuurmonumenten, is vooral bekend vanwege het wandelbos met waterpartijen en kronkelende paden.
> 3 min
Buitenplaats Ananas is, samen met Het Wildrijk één van de twee laatste buitenplaatsen in de Zijpe. Eens was het zomerverblijf van de bekende familie Van Strijen. Nu is het een natuurbos en is er een zuivelboerderij en minicamping gevestigd.
> 1 min
Één van Nederlands mooiste en best bewaarde buitenplaatsen is Elswout, tegenwoordig beheerd door Staatsbosbeheer. Op deze 400 jaar oude buitenplaats zijn overal sporen uit het verleden te zien. De verschillende landschapsstijlen zijn tekenend voor afzonderlijke periodes en stijlopvattingen en de gebouwen herinneren aan de vele eigenaren die Elswout heeft gekend. De statige oude bomen geven onderdak aan verschillende holenbroeders zoals de specht, boomklever en bosuil. Op de velden en onder de bomen bloeien in het voorjaar veel stinsenplanten. In de oude ijskelder huizen vleermuizen en op het landgoed groeien bijzonder veel paddenstoelen, waaronder zeer grote tonderzwammen.
> 5 min
Langs de Amstel lieten vermogende Amsterdammers aantrekkelijke buitenplaatsen bouwen. Maar te ver buiten de stad mocht het zomerverblijf bij voorkeur niet liggen. Vandaar, vertelt Peter van Schaik in een historische radiocolumn voor rtvAmstelveen, dat je vrijwel geen buitenplaatsen had ten zuiden van Ouderkerk. Van Schaik, kenner van Amstellands historie, woont zelf aan de Amstel in buurtschap De Zwarte Kat.n nHet is niet zo, aldus Van Schaik, dat je in de 17e en 18e eeuw een vrijwel aaneengesloten rij prachtige buitenplaatsen met dito tuinen aantrof langs de Amstel tussen Amsterdam en Ouderkerk. Bovendien had je allerlei soorten buitenplaatsen, ‘ook al dragen die huizen allemaal klinkende namen. Echte pretentievolle gebouwen zoals wij nu nog langs de Vecht kunnen aantreffen, waren er hier maar enkele. De meeste buitenverblijven langs de Amstel hadden een minder luxueuze uitstraling; soms ging het om verbouwde boerderijen, waarin een gedeelte was gereserveerd voor de stadse eigenaren. Andere stedelingen bouwden een aardig optrekje naast hun boerderij. Maar er waren natuurlijk ook grotere panden.’n
> 3 min
Wie weleens door de lommerrijke lanen en paden van het Bergerbos wandelt, zal vast eens langs het landhuis ’t Oude Hof komen. Omzoomd door loof liggen drie eilanden omgeven door grachten. Op het middelste eiland, toegankelijk via een gemetselde brug (oorspronkelijk een ophaalbrug), staat een statig wit gestuukt landhuis. De geschiedenis van deze plek gaat terug tot in de middeleeuwen, toen op ’t Oude Hof een versterkt herenhuis stond.
> 2 min