Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie

Ik ben trots op mijn Stolp

De stolpboerderij is een bijzonder gebouw. Deze boerderij komt alleen voor in Noord-Holland en wordt ook wel de ‘piramide van de polder’ genoemd. Van Texel tot Haarlemmermeer staan 5.500 stolpen. Maar het voortbestaan van de stolpboerderij staat onder druk. Daarom is 2013 uitgeroepen tot het Jaar van de Stolp. Door de schaalvergroting van het agrarische bedrijf past de moderne veeteelt niet meer in de stolpboerderij. De stolp is bedoeld voor 16 tot maximaal 24 koeien. De stolpboerderij wordt nu vooral gebruikt als woonboerderij. Maar ook als zorgboerderij, kampeerboerderij of een Bed en Breakfast. Bewoners vertellen het bijzondere verhaal over hun stolpboerderij.

Kijk ook op de website van Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp www.boerderijenstichting.nl of op de website  www.jaarvandestolp.nl van Cultuurcompagnie Noord-Holland.

 

Verhalen

Dijkgat 17 april 1945

Op 17 april 1945, achttien dagen voor het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, blies de Duitse bezetter de IJsselmeerdijk van de Wieringermeer op met explosieven. Er ontstonden twee gaten waar het water doorheen kolkte. Behalve water kwam er ook één miljoen kubieke meter zand mee. Het meeste daarvan werd achter het Dijkgat afgezet. Na het weer droogleggen van de polder werd besloten dit zand niet te verwijderen, maar op deze plek een bos aan te leggen, het Dijkgatbos.

> Book 0 min

Zuid-Scharwoude: De boerderij die ging verhuizen

Een boerderij die gaat verhuizen is wel heel bijzonder. Toch is dit niet het enige wat deze prachtige boerderij zo uniek maakt. De boerderij stond bijna op de grens tussen Zuid- en Noord-Scharwoude.  Jacob van Twuyver liet deze stolp in 1745 bouwen. Zijn zoon Jantje mocht de eerste steen leggen hetgeen terug te vinden is op een ingemetselde plaquette waarop staat vermeld:

Den 13e May heeft Jan van Twuyver out  2. 1/3 jaar aan dit huys, den eersten steen geleyt.

Jacob van Twuyver was de zoon van de notaris Jan van Twuyver uit Oudkarspel.Hij was de oudste van 5 kinderen. Jacob vervulde vele functies: hij was schout en secretaris van Zuid-Scharwoude, hoogheemraad van de uitwaterende sluizen en secretaris van het Geestmerambacht. Daarnaast oefende hij het boerenbedrijf uit, want van al die ere baantjes kon je toen met je gezin niet leven.

De stolp was zeer bijzonder voor die tijd. Zo had de voorkamer toen al twee ramen. Ook konden de bewoners op twee plaatsen water tappen.
Bij de koestal stond een put waarin het regenwater via de dakgoten werd opgevangen. En in de koegang bevond zich ook nog een welput. Als die droog stond kon men in het dorp ook altijd nog duinwater kopen. Al gebeurde het soms wel dat men dit water uit verder gelegen sloten haalde.

> Book 2 min

De wachters van de Langedijk

Het diepsmeer was een van de grote meren in het Geestmerambacht. In 1595, werd het meer met molens drooggelegd, daarmee werd er 226 ha landbouwgrond aan de Langedijk toegevoegd.  De diepsmeerpolder behoorde, daarmee tot  een van de eerst droogmakerijen van Nederland. Rond de polder ontstond een gemeenschap bestaande uit o.a : vissers, kleidelvers, rietsnijders, molenaars, tuinders en veehouders.Het werd daar een hechte, geïsoleerde gemeenschap, midden tussen de 15.000 eilanden in dit waterrijke gebied.

n

 

> Book 1 min

Wieringen

In het vlakke landschap van Noord-Holland neemt mijn favoriete plekje wel een hele bijzondere plaats met een eigen gezicht in. Wieringen, voormalig eiland in de Zuiderzee. Wat was het mooi, wat is er veel veranderd maar ook veel waardevols gebleven. Wat voel ik me verbonden, met het kleine dorpje Westerland aan het Amstelmeer waar ik m’n jeugdjaren heb doorgebracht. De geuren van vee, mest en hooi gaven een zo vertrouwd gevoel in de oude stolp met de rieten kap.

> Book 3 min

Trots op Stolp

Je koopt een stolp, weet niet waar je aan begint
Jarenlange verbouwing, geboorte van een kind

> Book 1 min

Gedicht ‘de Stolp’

De Stolpn

De oude stolp, onmiskenbaar
vierkant ommuurd,
drukt zich stevig in de grond van het vlakke land.
Oogluikend beziet hij
door de kleine vensters
het jonge leven in het groen.
Krakend op de bewegingen
van de wind torst hij
zijn rieten kap met
nog een enkele pan.
Zijn houten gekreun
vermengt zich met de
schreeuw van een
kalvende koe.
De groengekwaste darsdeur
sluit de ogen
voor de tijd.
Morgen staat jong vee
in de wei.

> Book 0 min

Stolpgevoelens in aquarel

Reeds vele jaren schilder ik in het eigen dorp Barsingerhorn en de direkte omgeving. Het zijn dorpsgezichten en landschappen in aquarel. Regelmatig zijn de stolpen een schilderonderwerp en soms ook om een beeld te bewaren als slopen dreigt.

> Book 1 min

Langs de Nes bij Schagen

Wij hebben het geluk te wonen in een ruime landelijke omgeving aan de Nes (het buurtschap Oostelijk van Schagen). Aan dit betrekkelijk korte stukje Nes tussen Provinciale weg en Snevert staan maar liefst 8 stolpen. Dat maakt onze woonomgeving tot een plaatje. Om anderen daarop attent te maken leek het me aardig een heel korte beschrijving met wat afbeeldingen op te sturen, Eerlijk gezegd ben ik absoluut geen kenner van stolpen. Ik weet weinig van de verschillende bouwvormen en –stijlen. Ik schrijf dit stukje dan ook alleen vanuit mijn heel persoonlijke “beleving” van de stolpen langs de Nes. Er zijn vast wel deskundigen die hier heel veel aan kunnen toevoegen.

Een stolp heeft iets magisch en onverzettelijks. Ondanks zijn grote afmetingen past de stolp naadloos in het landschap. Waar “het volume” (de inhoud) van een doorsnee vrijstaande woning zo tussen de 400 en 700 m3 ligt “doet” een stolp zomaar 2000m3. Dit zonder daarmee een storend groot of plomp bouwsel te worden. Van dichtbij blijkt al snel dat er wel heel verschillende verschijningsvormen van de stolp zijn. Hier beperk ik me tot mijn persoonlijke beeld van de stolpen langs de Nes.

> Book 4 min

Gedicht voor Hoeve de Berg

Een gedicht van de voormalige bewoners van de boerderij van Groen, Middelweg 217,  Hoeve de Berg.

fier reikt jouw nok
naar de hemel
zes gehavende steunpilaren
dragen jou al eeuwen lang

het hek staat open
voetstappen knarsen
een melkbus siert de tuin
klompen voor de deur
herinneren aan vroeger

langs het tuinpad
reikt de leilinde
haar takken rank
zwaluwen vliegen af en aan
hun jongen gluren
onder de dakpan
bekjes vol verwachting

knotwilgen, grillig en grof
spiegelen in de sloot
koeien grazen

de hooiberg geurt
rantsoen voor de winter
de gierput is leeg
een overall aan een haak
de kleur van  hortensia
dorsdeuren kraken
het verleden schuilt
in je schaduw

> Book 0 min

Trots op mijn stolpen

Ze zijn de piramides van het grazige weideland,
de eeuwen oude pijlers van Noordhollands boerenstand,
die, met de spitse torens van de kerken, hand in hand
gaan om de blauwe hemelkoepel te stutten en te schragen.

Ze houden met hun enkele of dubbele vierkant –
langs sloot, vaart, dijk gesitueerd, dus wind en storm bestand –
hier grote, groene lakens, de grasland variant
van zandvlakte, met hun gewicht glad, plat, waarin zij zichtbaar slagen.

Waar d’een scheldt: grove puisten, zegt d’ander ’n diamant:
over smaak valt niet te twisten! Maar wie voelt er geen band
met ‘t voedsel van de boeren en hun vee – zij leveren, wij vragen –
door wat gefokt, gemolken wordt, verbouwd. En ons schier nagedragen.

Maar menig dak, liefst riet gedekt, wat meer nog doet behagen,
staat zich majestueus, massief, sinds jaren af te vragen,
hoe lang zijn levensduur nog is. Het telt met vrees zijn dagen.
Een villa met een mega stal schijnt een geliefd, werkbaarder pand.

Doch wie met schenners-, slopershand zich aan ons erfgoed wage,
treffe alsnog pharao’s vloek, gedaan in vroeger dagen,
op dat nooit later ’t nageslacht zich spijtvol hoeft beklagen:
Waar bleef Noordhollands pronk en pracht van ‘t oude boerenland?

> Book 0 min

Een ode aan de Stolp

De stolp 

n

S       Stoer sta jij hier al eeuwenlang
T       Trots als een baken op de bouw
O      Olmen  en populieren wuiven je toe
L       Lokt mens en dier onder je dak
P       Pyramide van Hollands makelij

n

© Marry Overtoom-Bruin,

n

Heerhugowaard

> Book 0 min

Verbouwen of vervallen?

Een gebouw waar ik in geboren ben, met een prachtig  landelijk uitzicht. En mijn ouders die er samen met mijn broer een  plaatje van willen maken, met weer de karakteristieke ramen van vroeger  erin. Die nu, na 2 jaar met alle gemeentelijke eisen en  wetten nog niet een vergunning heeft gekregen. Onze stolpboerderij is aan een verbouwing toe met behoud  van de rieten kap, maar hoe krijg je een vergunning.

Het wordt volgend jaar soepeler om er een  kangaroewoning van te maken, maar ze zijn al 2 jaar verder en er zijn al  behoorlijk wat kosten gemaakt. Er komt een tweede grondboring en waarom? Vraag het de  gemeente, want natuurlijk vinden ze vervuilde grond. En op die grond wordt niet eens  gebouwd. Er wordt niet nieuw gebouwd, maar  verbouwd.

Jammer om te zien dat alle stolpen zo aan verval  toe zijn, maar het wordt ook onmogelijk gemaakt op deze manier. Je mag al flink in de buidel tasten om het op te  knappen. En wat dacht je van verzekeringen met een rieten kap. Dus natuurlijk wil ik behoud van de prachtige  stolpen, het is triest om te zien dat er daken zijn ingestort en er wordt niets  mee gedaan.Het is erg om te zien als je ouders er zo voor  geknokt hebben om het te behouden, zij nu niet eens mogen doen wat ze  willen. Ze willen ook genieten op hun oude dag, dat hebben  ze verdiend en dat is ook wat ik ze ontzettend gun. De verbouwing zo snel mogelijk in laten gaan, dat wens  ik ze van harte toe, dan is er weer een mooie stolp gered!

> Book 0 min

‘Een plek om van te houden’

In 2004 is de Maartje Cornelis Hoeve, provinciaal monument,  geheel gerenoveerd. Met behoud van het oude en met oog op de toekomst.  Stolpbehoud is mogelijk wanneer bewoners meer mogelijkheden  krijgen voor het realiseren van activiteiten.  Denk aan zorgboerderijen, B&B’s, vergaderruimtes, trouwlocaties, huisconcerten en ga zo maar door. De  Maartje Cornelis Hoeve is ondertussen B&B, trouwlocatie en locatie voor huisconcerten.  Het beleid  van gemeentes en provincies is bepalend voor het behouden of verdwijnen van de stolp. De kerk is overigens ook provinciaal monument en daardoor ook in zeer goede staat.

> Book 0 min

Een nieuw rieten dak

De meeste stolpboerderijen hebben rieten daken. Soms met fraai uitgesneden patronen. Riet was veel voorradig in Noord-Holland. Tevens zijn rieten daken stormvast en werken isolerend. Op een stolpboerderij aan de westerbuurt in Venhuizen is het rieten dak vernieuwd. De heer Wijntjes heeft ons twee foto’s toegestuurd van deze ingrijpende klus.

> Book 0 min

Sint Maartensbrug: Stolpboerderij

n

In de dorpskern van Sint Maartensbrug staat´de Steenen Poort,  de monumentale stolpboerderij van Eddy Bakker en zijn partner Jan-Hein Veld. Het is een van de twee grootste stolpboerderijen in Noord-Holland, gebouwd in 1927.

n

> Book 1 min

Stolpverhaal uit Zuidschermer

Het Zwarte Kerkje in Zuidschermer is gebouwd als stolp maar is nooit anders dan een kerkgebouw en gemeenschapsruimte geweest. Op zoek naar een goedkoop model dorpskerk trokken Zuidschermernaren in de tweede helft van de 17e eeuw door de omgeving om een goed voorbeeld te vinden

> Book 2 min

Stolpverhaal uit Westwoud

Ergens in de driehoek Binnenwoizend-Ouwe Dik-Hoogkarspel verschijnt als bij toverslag een statige stolp vanachter een rij van vier leilinden. Bijna direct aan de weg verheft de klassieke West-Friese stolp het majestueuze puntdak ten hemel. Een grote ronde schoorsteen reikt naar de overwaaiende witte wolken.

n

 

> Book 4 min

Stolpverhaal uit Schoorl

Een waterig zonnetje prikt door de grijze voorjaarswolken, die over de toppen van de duinrand het Schoorlse buurtschap Catrijp binnen waaien. Stolp ’t Witte Paard staat hoog en droog langs de Heereweg ter plaatse. De rode tinten van het schilderwerk stralen je tegemoet als de vlammende herfsttinten van de ‘Indian summer’. 

> Book 3 min