2 min

Toen de verbouwing bijna voltooid was, brandde het pand in januari 1888 echter nagenoeg geheel uit. Na geen prijs gesteld te hebben op herbouw, gaf Nienhuys – inmiddels eigenaar geworden van het belendende pand 380 – architect A. Salm de opdracht een ontwerp te maken voor een geheel nieuw, zich over twee erven uitstrekkend gebouw met aan het eind van de tuin een stal en koetshuis. In 1890 werd de bouw voltooid. Kosten noch moeite zijn gespaard om dit zowel van binnen als van buiten bijzonder rijk gedecoreerde huis, tot een imposant ‘stadspaleis’ te maken. De zeer elegante en eigenlijk weinig Amsterdams aandoende stijl is een mengvorm van Franse en Duitse renaissance en vergelijkbaar met de New Yorkse François I-stijl zoals toegepast door architect W.K. Vanderbilt. Het is alsof er een kasteeltje van de Loire naar de Herengracht is verplaatst. (Zie ook: Singel 268.)

Gevel Herengracht 380-382

Foto: W. Schoonenberg / Digitaal Grachtenhuis

Gevel Herengracht 380-382

Electriciteit en virtuositeit

De gevel heeft ter rechterzijde een ingang waardoor koetsen via een doorgang door het huis in de tuin konden komen. Op de plaats waar men eigenlijk een tuinhuis verwacht, staat hier een koetshuis. De architectuur daarvan is dezelfde als de rest van het huis. Opmerkelijk is dat een deel van het koetshuis in gebruik werd genomen door een elektrische generator: het grachtenhuis van Nienhuys was als één van de eerste gebouwen in Amsterdam voorzien van elektrische verlichting.
Het huis heeft een bijzonder, 19de-eeuws interieur, deels oorspronkelijk, deels gerestaureerd. Bijna elk representatief vertrek onderscheidt zich door een eigen, specifieke stijl. Sommige van de toegepaste neo-stijlen zijn uiterst rijk uitgevoerd: architect A. Salm G.Bzn kreeg alle ruimte om zijn virtuositeit te tonen. Zowel in de rechter-voorkamer als de linker-achterkamer bevinden zich 19de-eeuwse plafondschilderingen met veel kinderfiguurtjes. Ook rijk gedecoreerd, in bonte kleuren, is de zogenaamde Moorse badkamer. Het pand onderging diverse verbouwingen en functieveranderingen, onder meer werd de keurtuin opgeofferd voor de aanleg van twee ondergrondse kluisverdiepingen met een bankhal daarboven, die het hoofdgebouw verbond met de stal en het koetshuis.

In 1993 werd door de Rijksgebouwendienst een restauratie- en verbouwingsplan opgesteld. Het plan voorzag onder meer in het terugbrengen van het 19de-eeuwse karakter van het interieur op de monumentale verdiepingen en het maken van een nieuwe studiezaal en bibliotheek op de plaats van de voormalige tuin. De restauratie werd uitgevoerd door architectenbureau Kat en Vis, terwijl Benthem en Crouwel Architecten de nieuwbouw voor hun rekening namen. Op 22 september 1997 werd het gebouw officieel geopend als nieuwe huisvesting van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD, thans NIOD).

Moorse badkamer, Herengracht 380

Foto: Bureau Monumenten & Archeologie

Moorse badkamer, Herengracht 380

Bouwgegevens

Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neo-stijlen
Bouwjaar: 1890
Architect: A. Salm
Opdrachtgever/eerste gebruiker: J. Nienhuys

Meer informatie over dit grachtenpand is te vinden op de website van het Digitaal Grachtenhuis.

Publicatiedatum: 14/03/2014