Blaauw Jan had een menagerie aan de Kloveniersburgwal. Daar werden niet alleen dieren, maar ook opvallende mensen tentoongesteld. In 1764 was er een heuse Indiaan te zien, “Een Wilde, Sychnecta genaamt, van de Mohawk uyt Noord-America.” De Indiaan trok veel bekijks met zijn traditionele kostuum.
>
2 min
Deze achttiende-eeuwse kinderprent toont in 24 afbeeldingen de lotgevallen van het meisje Geesje uit Westfalen, dat naar Amsterdam trekt om daar voor negen daalders als dienstmeid te gaan werken: “Siet hier, o Jonge Jeugt, hoe ’t Westfaals Geesje haar in Amsterdam heeft gedragen.”
> 1 min
Buurtdialecten verdwenen in de loop van de twintigste eeuw en het overgebleven stadsdialect werd nationale folkore. Minder vaak gebruikt, maar nog wel een element in de moderne taal van het schoolplein. Dat alles zien we in dit slotverhaal van een korte serie (zie gerelateerde verhalen) over het Amsterdams door de eeuwen heen.
> 2 min
Gappen, geintje, schlemiel, mesjokke. Als dat geen algemeen-plat-Amsterdams is. Om preciezer te zijn, het is Jodenhoeks. Die Mokumse spreektaal is hier al eeuwen ingeburgerd. Maar waar komen die woorden en uitdrukkingen toch vandaan?
> 3 min
Over de invloed van het Zuid-Nederlands en het Jiddisch op het Amsterdams en indirect het ‘ABN’ zijn dikke boeken en duizenden artikelen geschreven. De invloed van het Duits krijgt daarentegen verbazend weinig aandacht. Ook onderbelicht is de geweldige omvang van de eeuwenlange immigratiestroom vanuit het gebied dat nu Duitsland heet. De Duitse woorden drongen deels door via het Bargoens, de ‘dieventaal’.
> 5 min
In aflevering 15 van Oneindig Noord-Holland staan we stil bij een stukje Amsterdamse geschiedenis: de krakerperiode. In de jaren zeventig was er veel vraag naar woningen in Amsterdam. De wachtlijsten waren eindeloos. Maar Amsterdam had ook veel last van leegstand. Speculanten waren in het bezit van deze leegstaande gebouwen en wilden onder geen beding verkopen. De woningzoekenden hebben toen het heft in eigen handen genomen. De kraker was geboren.
> 1 min
Het aantal geboren Amsterdammers in de stad daalt en het opleidingsniveau stijgt. Het plat Amsterdams wordt daardoor steeds minder gesproken. Maar iedereen herkent het nog, al is het maar van het Jordaanfestival of een lied van André Hazes. Het volkse Amsterdams heeft niet altijd zo geklonken, vele invloeden van buiten gaven de stadstaal vorm. Zo was de invloed van immigranten uit de Zuidelijke Nederlanden en uit de Duitse gebieden in de zeventiende eeuw aanzienlijk.
> 3 min
Kerst rond de kerstboom is een relatief jonge traditie. Duitse immigranten brachten haar anderhalve eeuw geleden mee naar Amsterdam. De feestelijke gewoonte werd door ambitieuze dominees aangewakkerd en populair gemaakt door slimme middenstanders.
> 2 min
Amsterdam in de negentiende eeuw was een stad van buurten en wijken. Buurtjes van een paar straten of bepaalde hoeken binnen een wijk konden al gemeenschapjes op zich vormen die een eigen stempel droegen. In het dagelijks leven vond men echter verschillen tussen buurten minder belangrijk dan tussen standen of godsdienstige gezindten.
> 2 min
Meer dan een eeuw geleden, in 1904, maakte een wetswijziging het mogelijk dat Indonesische artsen zich in Nederland verder konden bekwamen aan de universiteit. Niet lang daarna meldden de eersten zich aan bij de Universiteit van Amsterdam. Tot hun grote verrassing ontdekten die pioniers dat “de Hollanders in Holland meer sympathie ons inboezemden, dan zij die in Indië waren”, aldus ‘dokter djawa’ en journalist Abdul Rivai in het Koloniaal Weekblad.
> 4 min
Amsterdam was in het midden van de zeventiende eeuw het toonbeeld van een multiculturele samenleving. De stad groeide vooral dankzij de massale immigratie. Dat dit voor moeilijkheden kon zorgen, maakt het volgende voorbeeld van Elsje Christiaens duidelijk. Mensen stonden wantrouwig tegenover de vreemde gewoonten van immigranten en de immigranten op hun beurt vonden de Hollanders maar vreemde snuiters; ‘botteriken’ was het meest gehoorde verwijt. Toch slaagden oude en nieuwe Amsterdammers erin naast en met elkaar te leven.
> 2 min
Reizigers in de zeventiende eeuw stonden versteld van de vrijmoedigheid en zelfstandigheid van de Amsterdamse vrouwen. In herbergen zaten ze tussen de mannen te kletsen, te lachen en grappen te maken. Tegelijkertijd hadden ze grote zakelijke verantwoordelijkheden.
> 2 min
Aan het woord is kinderboekenschrijfster Selma Noort over een eerste klas gesprek met Herman. Over onverwacht intieme zaken en waarom de ene ontmoeting niet de andere is… Locatie: Centraal Station Amsterdam
> 0 min
Marcel Buissink, zoon van Herman, vertelt over een Amsterdams avontuur met pa, een auto en een bivakmuts… Locatie: Nieuwezijds Voorburgwal 359, Amsterdam
> 0 min
Aan het woord is Koos van Dijk, 30 jaar manager van een multitalent over Hermans schilderijen en wat hij er in leest. Locatie: Westcord Art Hotel, Spaarndammerdijk 302, Amsterdam
> 0 min