Haarlem

Elektrik Hannes

Elektrik Hannes is de muzikale uitlaatklep van de markante Haarlemse kunstenaar en dichter Hannes Kuiper. Hij zingt onnavolgbare poëtische teksten, zichzelf begeleidend met rudimentaire akkoorden op gitaar.

> 1 min

Bloem de Ligny

Bloem de Ligny is een excentrieke zangeres die haar carrière begint vanuit Haarlem. Haar karakteristieke stemgeluid wordt vaak vergeleken met de IJslandse zangeres Björk, maar Bloems grote held is de Britse muzikant Robert Wyatt. Nog voordat ze een platencontract bij Sony heeft speelt ze op enkele grote festivals in Nederland.

> 1 min

Nieuwpoort

De Nieuwpoort, die ook Kennemerpoort werd genoemd was een stadspoort die werd aangelegd nadat de stadswal verlegd was naar het noorden voor een forse stadsuitbreiding die in 1685 werd voltooid. De Nieuwpoort verving de Janspoort en de Kruispoort, die werden afgebroken. De Nieuwpoort en de bolwerken werden rond de periode 1860 – 1870 geslecht vanwege de aanleg van een stadspark naar ontwerp van Jan David Zocher. Het timpaan, het driehoekige bovenstuk van de poort is in 1884 geplaatst in een gevel van de voormalige Gemeentelijke school voor Jongens aan de Wilhelminastraat in Haarlem.

> 0 min

Huis ter Kleef

Dit kasteel stond even ten noorden van het middeleeuwse Haarlem. Het bestond oorspronkelijk uit enkel een woontoren die werd gebouwd rond 1250. Het kasteel stond toen bekend onder de naam ‘Huis te Schoten’, aangezien het was gelegen langs de weg van Haarlem naar Schoten. In de 15e eeuw vond de naamsverandering naar Huis ter Kleef plaats. In 1573, gedurende de Tachtigjarige Oorlog, werd het kasteel verwoest. De restanten zijn vele malen afgebeeld op plattegronden en prenten. Hierdoor is het verval van de ruïne door de tijd heen goed te volgen en mede met behulp van andere historische bronnen is de plattegrond van het kasteel tot op zekere hoogte te reconstrueren. De overgebleven ruïne raakte meer en meer vervallen toen de bakstenen in de loop van de 17e en 18e eeuw werden hergebruikt voor huizenbouw. De ruïne ligt op een eilandje in de huidige stadskweektuin van Haarlem.

> 0 min

Amsterdamse Poort

De Amsterdamse Poort is de enige nog bestaande stadspoort van Haarlem. De huidige poort is gebouwd rond 1400 en heette toen Spaarnwouderpoort.

> 0 min

Timpaan van de verdwenen Nieuwpoort

Het driehoekige bovenstuk (timpaan) van het gebouw Wilhelminastraat 45 in Haarlem (voorheen een gemeentelijke school voor jongens) bekroonde oorspronkelijk de gevel van de twaalfde stadspoort, de Nieuwpoort bij het Frans Halsplein. Deze poort werd gebouwd in de zeventiende eeuw nadat de Janspoort en de Kruispoort plaats hadden moeten maken voor de stadsuitbreiding. De Nieuwpoort werd gesloopt in 1866. De Wilhelminastraat ligt op de gedempte stadsgracht.

> 0 min

Archeologisch Museum Haarlem op de Grote Markt

De zeventiende-eeuwse Vleeshal op de Grote Markt herbergt niet alleen Museum De Hallen, maar ook het Archeologisch Museum Haarlem. De gemeente Haarlem laat hier topvondsten uit opgravingen in de stad zien. Het museum is gratis toegankelijk.

> 0 min

Noord-Hollands Archief in de Janskerk

In de Haarlemse Janskerk is tegenwoordig het Noord-Hollands Archief gevestigd. De kerk met klooster is gebouwd in 1310-1318. De bekende schilder Geertgen tot St. Jans leefde hier als broeder in de 15e eeuw. Het archief is vrij toegankelijk. In de vloer ligt een glazen plaat die een kijkje biedt in de crypte waar nog enkele schedels liggen.

> 0 min

Verdwenen Janspoort in de Jansstraat

Haarlem kende in de zestiende en zeventiende eeuw twaalf stadspoorten (www.haerlem.nu) die als een ring om de stad lagen. Wie naar binnen wilde moest langs de poortwachters. Alleen de Amsterdamse Poort is bovengronds bewaard gebleven, daar komt deze route later langs. Sommige poorten zijn archeologisch onderzocht, zoals de Janspoort die hier sinds de middeleeuwen stond. In de bestrating is de poort weer zichtbaar gemaakt. Hier kwam je dus de stad binnen en liet je de omliggende landerijen achter je.

> 0 min

#archeoblog: Haarlemmerolieflesjes

In heel Nederland en over de hele wereld worden regelmatig flesjes van een vinger dik en 9 cm hoog gevonden. Soms zit er een halsje op, een enkele keer nog met kurkje. Het flesje heeft vaak ook het uiterlijk van een reageerbuisje. Dit zijn de zogenaamde Haarlemmerolieflesjes.

> 3 min

De Romantiek van Frederik Marinus Kruseman

Hij was er nauwelijks opgevallen en in de boeken was er ook weinig over hem te vinden. Toch woonde en werkte de kunstenaar een groot deel van zijn leven in Brussel. Frederik Marinus Kruseman (1816-1882) was geen vernieuwer. In een tijd waarin de schilderkunst op z’n kop kwam te staan bleef hij schilderen in de lijn van de romantische traditie van de familie Koekkoek en deed hij niet mee aan allerlei Avant-Garde bewegingen. Daarmee is Kruseman een mooi voorbeeld van de ‘gewone’ 19e-eeuwse kunstenaar.

> 3 min

Anton Mauve

Hij was een van de belangrijkste schilders van de Haagse School, de stroming die de Nederlandse landschapsschilderkunst weer nieuw leven in blies. Hij was de enige leermeester van Van Gogh, het zoontje van een dominee, romantische schilder van Oosterbeek, het Scheveningse Strand en een beroemde kudde schapen. Dit allemaal is Anton Mauve (1838-1888).

> 3 min

Een eregalerij aan beroemde bezoekers

Het Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk genoot grote bekenheid tot ver buiten onze landsgrenzen. In de loop der tijd hebben een aantal beroemde componisten op het orgel gespeeld. Het tienjarige jongetje Wolfgang Amadeus spreekt daarbij nog weer een stuk meer tot de verbeelding dan Handel. Maar het feit dat zowel Händel als Mozart de toetsen hebben beroerd draagt in niet geringe mate bij aan de roem die het orgel nog altijd geniet.

> 3 min

Stadsorganisten

Sinds de Middeleeuwen kende men hier (en ook elders) al het fenomeen stadsmuziek: openbare muziekbeoefening op kosten van de stad. Dat betrof aanvankelijk de stadspijpers, een groep schalmei- en trompetspelers, die voor allerlei ceremoniële gelegenheden werden ‘opgetrommeld’. Zij verdwenen in de loop van 17e eeuw geleidelijk van het toneel. Zij werden vervangen door stadorganisten, een functie die vrijwel uitsluitend in Nederland voorkwam.

> 2 min

Een stadsorgel met wereldfaam

Tussen 1735 en 1738 bouwde de Duitser Christian Müller een nieuw orgel voor de stad Haarlem in de Sint Bavokerk. Met dit grootse orgel bezat Haarlem een object om trots op te zijn. Behalve lokaal aanzien, speelde bij de orgels ook regionale prestige een rol. Geen stad wenste op orgelgebied onder te doen voor naburige steden. Orgels waren in het calvinistische Nederland belangrijke visitekaartjes.

> 3 min

Dominee Jeronimo de Vries

Dominee Jeronimo de Vries (1838-1915) genoot, ondanks zijn geringe lengte, binnen de doopsgezinde broederschap veel aanzien als evangelieprediker van de moderne theologie. Daarnaast werd hij, ook buiten de eigen kring, bekend vanwege zijn letterkundige activiteiten. Hij vertaalde en schreef biografieën. Ook was hij redacteur van het populaire tijdschrift Eigen Haard. Zijn preekbundels gingen als warme broodjes over de toonbank.

> 2 min

Keizerlijk bezoek aan Teylers Museum

Veel belangrijke vorsten, geleerden, kunstenaars, wetenschappers en politici hebben Teylers Museum in de afgelopen eeuwen bezocht. Zo’n bijzonder bezoek vereist altijd de nodige voorbereiding. Dat is nu zo en dat zal in het verleden niet anders zijn geweest. Het precieze programma is een puzzel, waarvan de verschillende stukken soepel in elkaar moeten passen. Wie is aanwezig en waar? Wie voert het woord? Wat wordt getoond? Dit alles dient plaats te vinden binnen een beperkt tijdsbestek. Eind juni 1814 ontving het museum wel zeer hoog bezoek: tsaar Alexander van Rusland, vergezeld door (de toen nog ‘Soeverein Vorst’ geheten) Willem I en zijn beide zonen.

> 3 min

Hofleverancier Jan Monnikendam

Jan (Juda) Monnikendam werd op 23 augustus 1867 geboren in Amsterdam. Daar leidde hij jarenlang dansavonden, bruiloften en partijen. Ook was hij dansleraar en muzikant. In 1896 trouwde hij, en niet veel later verhuisde hij naar Haarlem. Daar schreef hij zich in 1900 in als Koopman en begon hij het jaar erop een winkel met zijn vrouw. Het werd een groot- en detailhandel in feestartikelen en vuurwerk.

> 2 min

Hofleverancier: Faber Schoenen

“Hofleverancier”, een predicaat om trots op te zijn. Een flink aantal Noord-Hollandse bedrijven heeft dit predicaat. Het getuigt onder meer van een rijke bestaansgeschiedenis, kwaliteit en een goede reputatie in de regio. Aan het woord Faber Schoenen.

> 2 min

Station Haarlem: de eerste spoorlijn van Nederland

De opening van de eerste spoorlijn van Amsterdam naar Haarlem op vrijdag 20 september 1839 was niet vanzelfsprekend: bedorven melk, ademhalingsproblemen voor de passagiers en molens die niet meer wilden draaien omdat het stationsgebouw te hoog zou zijn. Het waren een paar van de argumenten die tegenstanders van de spoorlijn in de strijd gooiden. Het mocht allemaal niet baten. Door de voortvarende aanpak van Koning Willem I, kwam er een spoorlijn tussen Haarlem en Amsterdam. Zelfs voor Europese begrippen behoorde het ingedutte Holland tot een van de koplopers met de opening van een spoorlijn in 1839. Het België van Koning Leopold I had reeds in 1835 voor het Europese vaste continent het unicum met de aanleg van de lijn Brussel-Mechelen.

> 4 min