Archeologie

De bodem van Noord-Holland geeft regelmatig schatten prijs: een 800 jaar oude sarcofaag, een zwaard uit de 1e eeuw, de resten van een oud kasteel, maar ook kleinere zaken als potten, pannen, munten. De provincie heeft de wettelijke taak archeologie goed te bewaren en te beheren, en wil mensen ook betrekken bij de historie.

Huis van Hilde is het nieuwe archeologische depot van Noord-Holland dat tegelijkertijd als informatiecentrum dienst zal doen en begin 2015 geopend wordt. Alle archeologische vondsten en collecties die de provincie in de loop van decennia heeft verzameld worden er opgeslagen. Huis van Hilde beschrijft en beheert de vondsten die in de provincie gevonden worden. In dit thema ‘Archeologie’ zijn de verhalen over de oneindige bodemvondsten van de provincie bijeengebracht. Hieronder zijn tevens de films te zien over de totstandkoming van Huis van Hilde en de werkzaamheden rond materiaalbeheer.

Zie voor meer informatie over Huis van Hilde de website www.huisvanhilde.nl

Verhalen

Het omleggen en klaarmaken van kool

Het eiland met 23 tuinders zeer klein behuisd en nog herkenbaar op het pad. Het omleggen en klaarmaken van de kool in de eigen schuur achter het huis ( februari) Dirk Prins heeft na 1885 veel bouw kaveltjes verkocht. Die werd eerst in 6 stukken samen met verdeeld. B 809, B810, B811, B812, B816 en B818 ( c.q. kadastrale percelen/kavels) waarvan hij er twee aan Johannes Maximilianus Engeringh in optie verkocht. Deze Engering ging hierop huizen bouwen voor tuinders en tuinderzonen die als zelfstandige wilden gaan beginnen met een tuinderij. Daarbij was de boet (koolschuur) belangrijk, die het grootste gedeelte van het huis besloeg.

1 min

Bruynzeel in Zaandam

Het hout- en timmerbedrijf Bruynzeel, nog altijd beroemd om zijn keukens, werd in 1897 opgericht in Rotterdam door de Zeeuwse Cees Bruynzeel. Op het eerste gezicht lijkt een band met de industrie in het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek niet voor de hand te liggen, maar niets is minder waar. Een brand in de Rotterdamse fabriek ‘de Arend’ in 1919 betekent voor de firma Bruynzeel een gedeeltelijke en later zelfs volledige verhuizing naar de Zaanstreek in 1920, een beslissing die hen geen windeieren heeft gelegd.

3 min

Werkzaamheden in het Provinciaal depot voor archeologie

Het Provinciaal depot voor archeologie van de Provincie Noord-Holland herbergt vele honderdduizenden vondsten van honderden opgravingen die in de afgelopen decennia zijn uitgevoerd binnen de provinciale grenzen. Veel archeologische vondsten betekent het uitvoeren van verantwoord depotbeheer om alles in zijn geheel te ontsluiten.

3 min

Eeuwen in het donker, nu modern belicht

Ruim dertig jaar geleden heb ik mij als fotograaf in Nederland gevestigd. Als geboren Schot kwam ik uit een streek in Schotland waar de Vikingen ooit hadden gewoond.

1 min

Bouwoffer Huis van Hilde

Archeologen houden zich bezig met het ontrafelen van het leven van mensen van lang en heel lang geleden. Zelf laten wij ook sporen na voor toekomstige archeologen. Precies onder de voordeur van Huis van Hilde ligt een tijdscapsule. Op 4 juli 2013 hebben 200 kinderen een bouwoffer in de bodem gelegd. Toen was het terrein nog een leeg veld en nu staat het archeologiecentrum er bovenop. In de capsule mocht iedereen iets achterlaten voor de toekomst. Voor archeologen bijvoorbeeld, die de koker na honderden jaren weer opgraven.

0 min

Het maken van de teksten voor het Huis van Hilde

De tentoonstelling van het Huis van Hilde in Castricum staat vol teksten die een context geven aan alle voorwerpen en de mensfiguren. Wie heeft deze teksten geschreven en waar moest allemaal rekening mee worden gehouden? Kom na 15 januari lezen in het Huis van Hilde.

3 min

Indigo: van vondst naar simulatie zeventiende-eeuws productieproces

Aan het eind van de 17e eeuw tot in het begin van de 18e eeuw was er op Curaçao een bloeiende indigoproductie. Veel van de al bestaande plantages hadden indigo aangeplant en indigobakken gebouwd om van de planten de indigo kleurstof te produceren. Die kleurstof werd vervolgens naar Nederland geëxporteerd, waar er een grote vraag naar was. Als deelnemer van de werkgroep Archeologie van Curaçao heb ik een aantal indigobakken bezocht en mee ontdekt en ik raakte geïnteresseerd in het proces.

4 min

Archeologe in de binnenstad; een dagje veldwerk

Het werken als archeoloog in een stad is heel gevarieerd. Het is alles van kantoorwerk, onderzoeken, uitwerken, publiceren tot in de klas staan. Maar vandaag moest ik een dag onderzoek doen in een historisch grachtenpand. Het pand wordt grondig gerenoveerd, wat inhoudt dat de muren zijn gestript en de vloer eruit gaat. Dit alles gebeurt onder archeologische en bouwhistorische begeleiding.

2 min

De klok die de oorlog overleefde

Diemen was in 1939 een dorp met nog geen zesduizend inwoners. De meeste woningen stonden rond de Diemerbrug. Waar nu het gemeentehuis staat, liepen koeien. Diemen stroomde in 1939 vol met Nederlandse militairen, keukenwagens, paarden en geschut. Het vaderlandse leger was paraat. Maar het kon niet op tegen de Duitse troepen. In mei 1940 reden Duitse soldaten door Diemen. Dat was het begin van vijf moeilijke jaren.

1 min

Nieuwpoort

De Nieuwpoort, die ook Kennemerpoort werd genoemd was een stadspoort die werd aangelegd nadat de stadswal verlegd was naar het noorden voor een forse stadsuitbreiding die in 1685 werd voltooid. De Nieuwpoort verving de Janspoort en de Kruispoort, die werden afgebroken. De Nieuwpoort en de bolwerken werden rond de periode 1860 – 1870 geslecht vanwege de aanleg van een stadspark naar ontwerp van Jan David Zocher. Het timpaan, het driehoekige bovenstuk van de poort is in 1884 geplaatst in een gevel van de voormalige Gemeentelijke school voor Jongens aan de Wilhelminastraat in Haarlem.

0 min

Verdwenen Janspoort in de Jansstraat

Haarlem kende in de zestiende en zeventiende eeuw twaalf stadspoorten (www.haerlem.nu) die als een ring om de stad lagen. Wie naar binnen wilde moest langs de poortwachters. Alleen de Amsterdamse Poort is bovengronds bewaard gebleven, daar komt deze route later langs. Sommige poorten zijn archeologisch onderzocht, zoals de Janspoort die hier sinds de middeleeuwen stond. In de bestrating is de poort weer zichtbaar gemaakt. Hier kwam je dus de stad binnen en liet je de omliggende landerijen achter je.

0 min

Het oude Raadhuis van Amstelveen

Op deze foto zie je het raadhuis van de gemeente Nieuwer Amstel, de voorganger van de gemeente Amstelveen, uit 1892, aan de Amsteldijk 67 in Amsterdam. Net als de pastorie van de dorpskerk en café ’t Hert in de Dorpsstraat is dit gebouw opgetrokken in een architectonische stijl die destijds erg populair was. Typisch voor deze architectonische stijl is de symmetrische vormgeving, met de entree in het midden en de ramen aan weerszijden. Vroeger was de gemeente Nieuwer Amstel veel groter dan Amstelveen nu, en liep door tot ver in het huidige Amsterdam-Zuid. De gemeente had haar raadhuis expres op de grens van haar grondgebied laten bouwen, om de gemeente Amsterdam te imponeren. Dat is helaas niet gelukt, want al twee jaar na de bouw, in 1894, werd het grondgebied geannexeerd door de gemeente Amsterdam en trok het gemeentebestuur van de gemeente Nieuwer-Amstel zich noodgedwongen terug in het oude dorp. Daar werd direct gestart met de bouw van een nieuw raadhuis aan de Dorpsstraat 75.

2 min

Kasteel Oud Haerlem

Door het voorraam van mijn ouders bekeek ik als kind de wereld, mijn leefwereld, Heemskerk. Daar waar ik woon, naar school ging en speelde. Waar vroeger paarden stonden, staat nu een flat, daarnaast een rotonde met een weg naar de nieuwbouwwijk. Even verderop een groot weiland, dat deel van het uitzicht is mijn hele jeugd onbebouwd gebleven. Als ik langs dit weiland over ‘de dijk’ wandel met onze hond, vliegen de zwaluwen en reigers laag over. Je hoort er het gekwaak van de kikkers en de koeien staan tevreden te grazen. De tijd lijkt er stil te staan.

4 min

#Archeoblog: Bodemschatten van de Abdij van Egmond

Waarom graaf Dirk I van Holland een vrouwenklooster stichtte nabij het graf van de Heilige Adelbertus weten we niet zeker, maar de graaf hechtte blijkbaar veel belang aan de plek. De nonnen, die hij er eerst liet wonen, baden voor het zielenheil van de grafelijke familie en de monniken uit Gent, die hen vervingen, zongen Gods lof.

3 min

Stolp als brug

Sint Maartensbrug is een klein boerendorp aan de Grote Sloot. Dit water loopt door de polder de Zijpe en verbindt het Noordhollands Kanaal met het Oude Veer. Langs de Grote Sloot en in de omgeving staan nog vele oude stolpboerderijen. Net voorbij Sint Maartensbrug rijst een bijzondere nieuwe stolp op: de loopbrug over de Grote Sloot.

4 min

#Archeoblog: Zilveren kapiteinslepel van Britse boot Caroline

Een kapiteinslepel uit het begin van de negentiende eeuw is een van de meest bijzondere vondsten van Paul Dekker. De jutter uit Den Hoorn vond de zilveren lepel op De Hors, zijn meest geliefde jutplek. Het zuidelijk deel bestaat uit een grote strandvlakte, die ontstaan is doordat er in het verleden steeds zandplaten naar Texel toe ‘wandelden’. Op dezelfde zuidpunt van Texel is het schip waarvan de jutvondst afkomstig is, de Britse boot Caroline, in 1816 vergaan.

2 min

#Archeoblog: Wijkermeer van nat naar droog

De relatief jonge polder Wijkermeer (de voorbereidende werkzaamheden startten in 1856 en het land kon in 1877 bewerkt worden) is 700 ha groot. Hij strekt zich uit van Beverwijk tot Assendelft, van het Noordzeekanaal tot Nauerna. Het grootste deel van de Wijkermeer valt onder de gemeente Zaanstad. Wie nieuwsgierig is tot hoever vroeger de golven van het IJ en het Wijkermeer kwamen, hoeft maar op de slingerende Noorder IJ- en Zeedijk te rijden. Zo herleidt hij met gemak de grillige vormen van het oude Wijkermeer.

4 min

#archeoblog: Haarlemmerolieflesjes

In heel Nederland en over de hele wereld worden regelmatig flesjes van een vinger dik en 9 cm hoog gevonden. Soms zit er een halsje op, een enkele keer nog met kurkje. Het flesje heeft vaak ook het uiterlijk van een reageerbuisje. Dit zijn de zogenaamde Haarlemmerolieflesjes.

3 min

#Achterdeschermen: Martin Veen, 10 jaar beheerder van de provinciale archeologische collectie.

In de brugklas van het VWO stimuleerde zijn geschiedenisleraar (“Geschiedenis is een mooi vak jongen…”) Martin lid te worden van de Nederlandse Jeugdbond voor Geschiedenis. Deze landelijke jongerenvereniging organiseerde zomerkampen waar hij voor het eerst met archeologie te maken kreeg. “Dat was een hele leuke tijd. Je leerde meewerken aan grote opgravingen en daarnaast ontmoette je natuurlijk mensen van je eigen leeftijd die dezelfde belangstelling hadden. Bijzonder is ook dat een deel van die vrienden uit het verleden nog steeds in de archeologie werkzaam is en dat we na 30 jaar nog steeds fijne contacten onderhouden, of zelfs zo nu en dan samenwerken”.

3 min

#Archeoblog: Archeologisch kantoorwerk deel twee

Vorige keer vertelde een archeoloog over een van de belangrijkste werkzaamheden van een archeoloog, vandaag vertelt zij iets meer over de inhoud.

1 min