Door toedoen van mens en natuur is in de loop der eeuwen een uniek oer-Hollands landschap ontstaan in het gebied tussen Amsterdam-Noord, Zaanstad, Alkmaar en Hoorn. Laag Holland, zoals dit gebied genoemd wordt, ligt onder de zeespiegel. Het landschap zit vol met sporen van de tweestrijd tussen mens en water die als een rode draad door de rijke historie van het gebied loopt.
Op deze themapagina is een groot aantal verhalen en routes gebundeld die gaan over de historie, het landschap, de natuur en streekproducten uit Laag Holland. De diversiteit van Laag Holland komt tot uiting in de twee aparte Verhalenroutes door Waterland en de Zeevang. Daarnaast zijn er meerdere bestaande routes op deze themapagina terug te vinden, zoals de Hennep en Haringroute, De QR Kerkenroute Zeevang, de QR route Dik Trom en de QR route Historisch Purmerend.
De braak is open en grillig van vorm. Het maakt onderdeel uit van de Noorder IJ- en Zeedijken die Zeevang en Waterland door de eeuwen heen beschermd hebben tegen het water van de voormalige Zuiderzee. Deze braak is een hedendaags bewijs van de historische strijd tegen het water omdat het de plek aangeeft van een vroegere dijkdoorbraak. Samen met de dijken van de IJ- en Zeedijken is het een beeldbepalend element in het Noord-Hollandse Polderlandschap.
>
0 min
Het buitendijkse land bij Warder is ontstaan door het leggen van een inlaagdijk in 1603. Er is nauwelijks een zomerkade.
> 1 min
Het buitendijks land maakt onderdeel uit van de Noorder IJ- en Zeedijken die Zeevang en Waterland door de eeuwen heen beschermd hebben tegen het water van de voormalige Zuiderzee. Dit voorland is een hedendaags bewijs van de historische strijd tegen het water. Samen met de dijken van de IJ- en Zeedijken is het een beeldbepalend element in het Noord-Hollandse Polderlandschap.
> 0 min
De Koogbraak is rond van vorm en voorzien van een rietkraag. De Koogbraak maakt onderdeel uit van de Noorder IJ- en Zeedijken die Zeevang en Waterland door de eeuwen heen beschermd hebben tegen het water van de voormalige Zuiderzee. Deze braak is een hedendaags bewijs van de historische strijd tegen het water omdat het de plek aangeeft van een vroegere dijkdoorbraak. Samen met de dijken van de IJ- en Zeedijken is het een beeldbepalend element in het Noord-Hollandse Polderlandschap.
> 0 min
De Schardam ligt in de Keukendijk. In de dam die de uitwatering van Kennemerland afsluit ligt een sluis. Op de sluis staat een monumentale banpaal van de stad Hoorn die vroeger de grens van het rechtsgebied van de stad aangaf. De Schardammer Keukendijk loopt voor het grootste deel recht. De Etersheimer Keukendijk heeft een bochtig tracé. Er is hier een grote hoeveelheid voorland, de Oosterkoog. Bij Etersheim staat een natuurstenen scheidingspaal tussen de Etersheimer en Zeevangse Keukendijk die de regeling van het dijkonderhoud uit 1711 aangaf. Het tracé van de Zeevangse Keukendijk is nogal bochtig. Voor de inlaagdijk van Warder en ten noorden van Edam ligt enig voorland dat een lage kade heeft.
> 1 min
De Klamdijk is een bochtige dijk. Aan de noordzijde van de dijk ligt de polder De Rietkoog.
> 1 min
De gedenkstenen zijn aangebracht in de schutkolk van de Zaandijkersluis tussen de polder Westzaan en de Zaan.
> 1 min
De Wiel bij Zaandam De Wiel is een braak aan de Westzanerdijk. Waarschijnlijk was hij oorspronkelijk rond van vorm, maar heeft nu meer weg van een grote stadsvijver. Het gedeelte dat direct achter de huizen in een bocht aan de Westzanerdijk ligt, laat zien hoe hij er oorspronkelijk moet hebben uitgezien.
> 1 min
Deze braak heeft een grillige vorm en is gedeeltelijk drooggelegd. Oorspronkelijk was deze braak veel groter. In de loop van de tijd is het gedeeltelijk drooggelegd, vermoedelijk ten behoeve van landwinning.
> 1 min
De Stenen schutsluis uit 1788 is in 1912 uitgebreid met een wipbrug. Het complex van sluis en wipbrug bevinden zich nog in hun oorspronkelijke context, met vrij uitzicht over de Poel en de Zaan en voorts naast de sluis een woning en gemaal.
> 1 min
Het gemaalcomplex is gebouwd in 1878 als stoomgemaal met vijzel ten behoeve van de polder Wormer, Jisp en Nek. Tegenwoordig is het in gebruik als elektrogemaal met vijzel. Het complex bestaat uit een machinegebouw met voor- en achterwaterlopen, de oorspronkelijke kolenloods en een machinistenwoning. De schoorsteen is verdwenen. Naast het gemaal ligt de ook beschermde Poelsluis.
> 3 min
De braak is rond van vorm en is geïntegreerd in het stadspark.
> 1 min
Bij het Hemmeland, ten zuiden van Monnickendam, zijn het buiten- en binnentalud van de dijk groen. Hier is ook een doorsnijding van de dijk die dient als toegangsweg tot het recreatiegebied dat op het Hemmeland is gevestigd. Dit dijkgedeelte kronkelt verder tot de Verbindingsdijk met Marken. Bij het maken van de aanhechting van deze dijk aan de Waterlandse Zeedijk (een T-kruising) in de eerste helft van de jaren ’50, is er aan laatstgenoemde dijk nogal wat veranderd.
> 1 min
Het sluiscomplex is in 1884 herbouwd als schutsluis van het enkelkerend type en een ovale schutkolk, gelegen tussen de Zesstedenvaart en het Stinke Vuil. Tegenwoordig is het nog altijd als zodanig in gebruik. Het complex is ten westen van Monnickendam gesitueerd en bestaat uit een sluis met ophaalbrug. De sluiswachterswoning werd enige jaren geleden afgebroken.
> 1 min
De twaalf houten ijsbrekers dateren in aanleg uit 1872. Ze zijn waaiervormig ten opzichte van elkaar gesitueerd. De jukken zijn op regelmatige afstanden van 3,50 meter in het water geheid. De buitenste paal van ieder juk is ingeheid op ongeveer 4,5 meter afstand buiten de teen van de dijk. Op de hoofdbalk van de ijsbrekers is ter versteviging een spoorstaaf aangebracht.
> 1 min
Tussen het Dijkeinde van Zuiderwoude en het buitendijkse land De Nes ligt de braak De Oosterpoel. Dit is een grote braak, van een min of meer driehoekige vorm. In dit gedeelte liggen nog bij dijkpaal nr. 44 en nr. 53 twee dichtslibte braken, gevuld met rietland.
> 1 min
Deze braak is vrij groot en zeer grillig van vorm. Het is omgeven door wat rietland.
> 1 min
De Nes, het aangewassen buitendijkse land gelegen ten oosten van de Oosterpoel, is gedeeltelijk als weiland en gedeeltelijk als camping in gebruik. Het gedeelte dat weiland is wordt beschermd door een kade. Een klein deel hiervan bestaat uit rietland en schietwilg. Het is eigendom van Staatsbosbeheer.
> 1 min
Dit buitendijks land is onderdeel van de Waterlandse Zeedijk. Het bestaat voornamelijk uit rietland. Bij het Dijkeinde van Zuiderwoude is een landtong van rietland. Het voorland is een reservaat van Staatsbosbeheer.
> 1 min
De Huigendijk loopt van Oudorp/Beverkoog in de gemeente Alkmaar tot Rustenburg in de gemeente Koggenland. Aan de dijk ligt het plaatsje Oterleek.
Waarschijnlijk stamt de eerste aanleg van de dijk uit de negende eeuw. De dijk is uiteindelijk vernoemd naar Heer Hugo van Assendelft, die in 1296 door de Westfriezen werd verslagen. Meerdere eeuwen was de dijk door twee wateren omgeven. Ten noorden van de dijk lag een moerassig gebied, het tegenwoordige Heerhugowaard. Ten zuiden van ervan lag de Schermer, die in 1635 is drooggelegd. Hierdoor is dit dijkgedeelte van de Westfriese Omringdijk lange tijd een zwakke schakel geweest.
> 1 min