Laag Holland

De boerderij op de Stationsstraat in Warmenhuizen

De voormalige boerderij van het Noord-Hollandse stolptype zonder darsdeuren, is tegenwoordig een woonhuis met kantoor. Het kan in ieder geval gedateerd worden uit de periode vóór 1819. Het pand is van belang vanwege het inzicht dat het verschaft in het eenvoudige agrarische bestaan in dit gedeelte van Noord-Holland aan het begin van de negentiende eeuw, voordat met de bloeiperiode van Warmenhuizen (ongeveer 1870) een grootschaliger type stolp zijn intrede deed.

In het interieur is de oorspronkelijke schouw in de voorkamer nog aanwezig, net als het grootste gedeelte van de oude beschieting in de gang en als scheidingswand tussen het voormalige woon- en stalgedeelte.

1 min

De Valkkogerdijk tussen Sint Maarten en Valkkoog

De Valkkogerdijk en de Oudedijk zijn beide rond 1248 gebouwd als inlaagdijken. In dat jaar sloeg een stormvloed een gigantisch gat in de Westfriese Omringdijk ten noorden van Sint Maarten. De monniken van het klooster Egmond waren toen gedwongen op die plaats een dijk te leggen om hun landerijen daar te beschermen. De inwoners van Schagen moesten hetzelfde doen en legden de Oudedijk.   In 1457 was het gat weer zo dichtgeslibd, dat de Heer van Schagen het weer kon indijken. Zo ontstond de polder Burghorn. Het huidige dijkgedeelte ten noorden van Sint Maarten heet dan ook Nieuwedijk. Vervolgens werden de Valkkogerdijk en de Oudedijk slaperdijken en zijn als gevolg daarvan nogal verlaagd (met name de Oudedijk). Gedurende twee honderd jaar zijn deze dijken zeewaterkeringen geweest en om die reden zijn zij nauw verbonden met de Omringdijk.

2 min

De Stolpboerderij in de Starnmeer

Het is een in aanleg achttiende-eeuwse stolpboerderij van het afgeleide Noord-Hollandse type met staart. De boerderij is geheel vrij gesitueerd, direct achter de dijk langs de Knollendammervaart, en is aan twee zijden (zuid-west en zuid-oost) omgeven door populieren. De woonvertrekken liggen aan de voorzijde.

1 min

Het gemaal van de Zuidpolder in Edam

Het gemaalcomplex is gebouwd in 1875 als stoomgemaal met vijzel ten behoeve van de Zuidpolder. Tegenwoordig is het een dieselgemaal. Het complex bestaat uit een machinegebouw met voor- en achterlopen en een kolenloods. Het ontwerp voor het stoomgemaal kwam van ingenieursbureau W.C. & K. de Wit uit Amsterdam.

De Zuidpolder bij Edam werd vroeger bemalen door een windmolen die het water uitsloeg in een uitwateringskanaal op de Schermerboezem vanwaar het naar de haven van Edam werd gebracht. Het stoomgemaal werd ten noorden van de molen gesitueerd. De molen werd voor reservebemaling aangehouden en hierdoor bleef hij gespaard en wordt als rijksmonument beschermd.

3 min

De Kathammerzeedijk bij Volendam

De Kathammer zeedijk is vrij hoog en heeft een kronkelig tracé. Bij dijkpaal nummer 1 ligt een uitwateringssluis in de dijk uit 1615, ten behoeve van de uitwatering van de Katwouderpolder. De Katwouder zeedijk is eveneens kronkelig.

1 min

De sluis op het Oorgat in Edam

Het complex (met sluiswachterswoning, schuurtje en wachthuisje) is gebouwd in 1828 als schutsluis van in de zeedijk tussen de Zuiderzee en het Oorgat. Het is nog steeds in gebruik. De ‘Zeesluis’ verving de ‘Sassluis’, die eind zeventiende of begin achttiende eeuw in de havenmonding van Edam gebouwd was. Hoewel de sluis sinds de afsluiting van de Zuiderzee geen zeewerende functie meer vervult, is het karakter van deze eens imposante zeesluis ongewijzigd.

3 min

De Rijperkolk

Direct ten zuiden van de Uitdammer Die bevindt zich de voormalige Rijperkolk. Het bestaat tegenwoordig uit grasland en is voor een zeer klein gedeelte gebouwd. Het oude stoomgemaal is een woning geworden. Vroeger hebben hier verschillende molens gestaan. De kolkdijken en de drooggemaakte kolk zijn nog duidelijk zichtbaar in het landschap.

1 min

Het Kinselmeer

Aan de Uitdammerdijk ligt het Kinselmeer, een buitengewoon grote braak die door verschillende dijkdoorbraken steeds groter is geworden. Het meer heeft een grillige vorm. Het is een populaire plek voor recreatie.

1 min

De Blijkmeerpolder

De Blijkmeer was tot de tweede helft van de negentiende eeuw een open braak waarna het in 1873 is ingepolderd. Kenmerkend aan de polder is de geheel ronde vorm.

1 min

Het Barnegat

Ten zuiden van de Uitdammer Die ligt het Barnegat. Hoogstwaarschijnlijk is het Barnegat ontstaan na een dijkdoorbraak op 1 november 1570. De braak is open, ovaalvormig en omgeven met rietland.

1 min

De Uitdammerdijk

Vanaf Uitdam richting het westen krijgt de Waterlandse zeedijk de namen van de dorpen die eraan gelegen zijn. Na de watersnood van 1916 is de weg achter het dorp langs gelegd. De oude dorpsstraat loopt achter de huizen die aan de dijk staan langs.

2 min

De Wilmkebreek

De Wilmkebreek ligt op de grens van de Waterlandse zeedijk en de Oostzanerzeedijk en is een elipsvormige doorbraak uit de 15e eeuw. In de 17e eeuw is het ingepolderd waarna op de landerijen veel veeteelt heeft plaatsgevonden. Het enig overgebleven gedeelte ringdijk, gelegen langs de Landsmeerderdijk, is groen (zonder weg) en goed te herkennen. Vanaf de Kadoelerweg is het hoogteverschil tussen het poldertje en de weg duidelijk te zien.

1 min

De Kadoelerbreek

De Kadoelerbreek ontstond waarschijnlijk na het wegslaan van land door het IJ aan het begin van de vijftiende eeuw. Het heeft zijn oorspronkelijke vorm nagenoeg geheel behouden en ligt nu temidden van een natuurpark. De oude stoomgemaal is, ondanks het feit dat men hier en nieuw gemaal heeft gebouwd voor de uitwatering van Waterland, nog aanwezig.

1 min

De Landsmeerderdijk

De Landsmeerdijk begint waar de Buiksloterdijk stopt, ter hoogte van de Kadoelerbreek. Het loopt tot de Oostzanerdijk bij Oostzanerwerf.

1 min

Duitse bezetter zet Beemster blank

Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.

6 min

Beemster 1612-1712

In 1612 viel de Beemster droog. Dat feit wordt in 2012 uitgebreid herdacht met een heel scala activiteiten. Er verschijnen ondermeer twee nieuwe boeken over de geschiedenis van de polder. De Beemster verdient deze aandacht volop, want dankzij de heel bijzonder landschapsarchitectuur staat de polder sinds 1999 op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het eerste eeuwfeest in 1712 werd destijds natuurlijk ook gevierd. Het polderbestuur liet toen een schitterende zilveren gedenkpenning slaan als blijvende herinnering.

3 min

Vuurtoreneiland Durgerdam: een oase omgeven door water, stilte, licht en lucht

‘Gezocht: ondernemer met hart voor historie die een stukje werelderfgoed wil exploiteren’. Eind 2012 hoopt eigenaar Staatsbosbeheer een kandidaat te verwelkomen op Vuurtoreneiland Durgerdam. Het eiland is nog geen twee voetbalvelden groot. Een oase,  omgeven door water, stilte, licht en lucht. Een fort en een kleine vuurtoren zijn de enige bebouwing op het eiland. Al meer dan driehonderd jaar is het vuurtorenlicht een baken voor de scheepvaart.

3 min

Winter ’81-’82 Schardam

Dit schilderij in gemengde techniek is van de hand van Ariën van Waterland uit Edam. We hebben te maken met een kunstenares met een grote liefde voor het Noord-Hollandse landschap. Dat schemert duidelijk in dit gezicht op het dijkdorpje Schardam bij Oosthuizen door.

3 min

Low Holland: Het verzonken dorp Drei

Zo’n 1000 jaar geleden was er nog geen Hobrede. Maar aan wat nu de Oud- Raeffeldamweg heet, lag wel een dorpje. Het Middeleeuwse dorpje Drei.

In de vroege Middeleeuwen was het gebied nog een veenmoeras. Een nat en onbegaanbaar terrein, met moerassige eilanden en natte wouden. Rond 900 kwamen er mensen in het gebied wonen. Ze groeven sloten zodat het water uit het moeras liep. De sloten leiden het water schuin naar de veenriviertjes toe. Zo konden ze granen verbouwen op het land. De sloten, schuin op de riviertjes, liggen er nog steeds.

Drei was voor de Middeleeuwen een behoorlijk dorp. Tientallen boerderijtjes stonden bij elkaar. Er was een kerkje en een kerkhof. De boerderijen waren gemaakt van hout en klei, het dak was van stro. Er zaten geen ramen in en maar één deur. Mensen en dieren sliepen onder hetzelfde dak.   Veen waar het water uit wordt gehaald, begint te verteren. Zo zakte de grond onder de voeten van de boeren langzaam naar beneden. Er bestonden nog geen hoge dijken die het water van de zee tegenhielden. Er waren dus vaak overstromingen. Om zich te beschermen bouwden de mensen hun boerderijen op terpen. Kleine heuvels die de mensen zelf maakten van veen, klei en huisvuil.

3 min

Low Holland: Interview met Peter Willig

Op 6 oktober 2011 interviewen Lianne (Scholengemeenschap Gaudi) en Arianne (Martinus College) boer Peter Willig. Ze zijn te gast op zijn boerderij aan de IJsselmeerdijk in Katwoude. Na de laatste dijkdoorbaak is de boerderij enkele tientallen meters naar achteren verplaatst. Voor de boerderij ligt een ‘wiel’; het restant van het gat in de dijk .

1 min