De Grote Markt is het oude stadshart van Haarlem. Het Stadhuis was vanaf ongeveer 1250 in gebruik door de Graven van Holland. Het gebouw ging in 1351 door brand grotendeels verloren, maar werd direct herbouwd. Herkenbaar is de Gravenzaal als rechthoekig gebouw met kantelen. In gotische stijl ontstond de Vierschaar waar recht werd gesproken. De Stadhuistoren dateert in oorsprong uit 1465-1468.
>
0 min
Het drie verdiepingen hoge gebouw op de hoek Van Marumstraat en Zuider Buitenspaarne dateert uit 1892. Het werd gebouwd door de brouwer L. Allard op de plaats waar voorheen zich de buitenplaats Zomerlust bevond. In het gebouw werd een stoombierbrouwerij gevestigd, met een kelderhuis en een ijsfabriek voorzien van ammoniak ijsmachine. Daarnaast werd een stal gebouwd voor de paarden waarmee de vaten bier naar de afnemers konden worden gebracht.
> 0 min
nHaarlemmerolie zou zijn ontdekt door de schoolmeester Claes Tilly in 1696, als middel tegen allerlei kwalen, zoals verkoudheid, griep, nierstenen en brandwonden. De olie in kleine flessen kon worden gedronken of op de huid gesmeerd. De samenstelling van het kruidenmengsel met zwavel bleef door de eeuwen heen geheim. Haarlemmerolie was populair, daarom werd namaak niet geschuwd.
> 0 min
nHaarlemmerolie was een geliefd middel tegen allerlei ongemak, dat vanaf 1696 door Claes Tilly in de Antoniestraat werd geproduceerd. Namaak loonde zodat ook elders in Haarlem zogenaamde haarlemmerolie fabriekjes ontstonden, onder andere in het pand Spaarne 69.
> 0 min
Fred Brettenhausen is als één van ‘s werelds toonaangevende klavecimbelbouwers in de wereld, gevestigd op de oostelijke oever van het Spaarne. Door zijn ambachtelijke bouwwijze behoudt ieder instrument, binnen het klankidioom van de bouwstijl, het eigen unieke klankkarakter. Instrumenten worden over de hele wereld geleverd.
> 0 min
nIn 1912 opende de N.V. Kaashandel Maatschappij Gouda een filiaal in Haarlem. Directeuren van de vestiging waren de broers Stuyt. Het kaaspakhuis aan de Houtmarkt is gebouwd in Oud-Hollandse stijl. In 1954 is de firma Gebr. Stuyt opgeheven. en werd het pakhuis verkocht aan drukkerij Vernout en Sluiters.
> 0 min
nIn 1928 namen Nicolaas Verboon en Klaas Zuidam een werf over aan de Scheepmakersdijk en begonnen er een scheepsbouwbedrijf onder de naam De Nijverheid, later omgedoopt in Werf Zuidam. Een houten loods maakte in 1920 plaats voor het stenen gebouw dat momenteel nog op de werf staat. In 1920 voegde de werf een naastliggende werf aan het terrein toe.Zuidam bouwde kleinere sleepboten, dekschuiten en vletten en men verrichtte ook veel reparatie en onderhoud. De firma heeft tot 1949 bestaan. Inmiddels heeft zich op het terrein Restaurant Zuidam gevestigd.
> 0 min
nMolen De Adriaan werd in 1778 gebouwd op de fundamenten van een middeleeuwse verdedigingstoren, voor het malen van tufsteen, schelpen en eikenschors. Vanaf 1802 werd er tabak geproduceerd en in 1865 begon men met het malen van graan. In 1931 brandde de stellingmolen geheel af. Herbouw volgde pas vanaf 1999, waarmee de molen weer een markante positie kreeg aan een scherpe bocht van het Spaarne.
> 0 min
Nederland kent drie koepelgevangenissen (Haarlem, Arnhem, Breda). De koepelgevangenis van Haarlem werd voltooid in 1901 naar ontwerp van architect W.C. Metzelaar, wiens vader eerder de overige koepelgevangenissen had ontworpen. In het gebouw zijn vier gestapelde cellenringen.
> 0 min
nIn 1801 vestigde Adriaan Drost een leerlooierij op het Harmen Jansveld. Het bedrijf werd later voortgezet door kleinzoon J. Smit. De firma A. Drost en Zoon schakelde omstreeks 1900 over op de productie van drijfriemen. Bekend is dat in die tijd het oude stenen bedrijfsgebouw verbouwd werd en uitgebreid. Bij de opkomende industrie was er grote vraag naar dit drijfriemen. Deze werden gebruikt om de energie, die veelal opgewekt met een stoommachine, over te brengen op machines.
> 0 min
nVan Dijk’s Beschuitenfabriek werd gebouwd tussen 1900 en 1902. De architect was J. van den Ban. De directie van de fabriek werd gevormd door onder andere H.J. van Dijk, en de aannemer G.P.J. Beccari.Vanaf 1 februari 1904 is het bedrijf onder dezelfde handelsnaam voortgezet door de fabrikanten Louis en Isidore Cohen. In de Tweede Wereldoorlog stond het bedrijf onder duits beheer. Nadat in 1949 was vastgesteld dat Isidore Cohen in de oorlog was omgekomen is het bedrijf op 31 december 1950 opgeheven.
> 0 min
nMuseum Het Dolhuys is het nationaal museum voor de psychiatrie, gevestigd buiten de stadsmuren van Haarlem in het voormalige leprozen-, pest- en dolhuis (oorsprong 1320). Het laatst was het complex in gebruik als crisiscentrum en dagbehandeling voor demente personen.
> 0 min
In 1963 werd het naar Pim Mulier vernoemde honkbalstadion gebouwd. Het was de eerste vaste honkbaltribune van Europa en heeft een capaciteit van 2.500 zitplaatsen. Vanaf de tweede editie is het Pim Mulier honkbalstadion stadion de vaste thuisbasis voor de tweejaarlijkse Haarlemse Honkbalweek, het invitatietoernooi waar het Nederlands honkbalteam in aantreedt tegen buitenlandse teams. Sinds 1998 is het toernooi alleen op invitatie bestemd voor landenteams. Het Nederlands honkbalteam heeft het toernooi drie keer gewonnen (in 2004 en 2006 en 2010).nPim Mulier staat bekend als de vader van de Nederlandse sport. In 1879 richtte hij op 14-jarige leeftijd de eerste Nederlandse sportclub op: de Haarlemse Football Club. De vitale Mulier deed aan atletiek, bandy – de voorloper van (ijs)hockey – , cricket, schaatsen, tennis en zwemmen. Hij reed de allereerste Elfstedentocht in 1890 en zorgde ervoor dat het een officiële wedstrijd werd. Het kruisje dat alle rijders nog altijd krijgen, is door Mulier ontworpen. Op zijn initiatief startte in 1909 de eerste wandelvierdaagse van Nijmegen.
> 0 min
Wie in de Tempeliersstraat in Haarlem omhoog kijkt, ziet daar in een nieuwbouwpand (nr. 53-70) een felgekleurde gevelsteen. Hierop staat de legendarische Blauwe Tram afgebeeld. De Blauwe Tram had daar tot 1957 een halte op het traject Zandvoort-Amsterdam.
> 4 min
Als muziekrecensent van het Haarlems Dagblad drukte Jos de Klerk vele jaren zijn stempel op het Haarlemse muziekleven. Hij was in 1914 uit België gevlucht voor het Duitse oorlogsgeweld.
> 3 min
Nu kunt u er een cursus hedendaagse architectuur volgen of bijvoorbeeld een moderne taal leren. Het gebouw aan de Leidsevaart waarin nu de Volksuniversiteit huist, kwam gereed in 1915. Het was toen het spiksplinternieuwe onderkomen van de Rijkskweekschool voor onderwijzers. Kort daarvoor, in oktober 1914, kreeg het tijdelijk een andere bestemming. Het gebouw was toen nog niet helemaal voltooid en daarom kon het even dienst doen als opvangplaats voor vluchtelingen. De Eerste Wereldoorlog was uitgebroken in augustus 1914 en de Duitse legers rukten op door België. Dit militaire geweld joeg een steeds groeiend aantal Belgen het land uit. In de eerste dagen van oktober kwam Antwerpen onder vuur te liggen en de stad viel in Duitse handen. Een enorme massa Belgen vluchtte nu naar Nederland. In totaal ging het om ongeveer een miljoen. In het hele land moesten opvangplaatsen komen. Ook in Haarlem.
> 3 min
Aan het Westerhoutpark in Haarlem dreef een Duits lerarenechtpaar in de jaren 30 en 40 een kostschool voor kindervluchtelingen uit Nazi-Duitsland.
> 4 min
Wat heeft Bismarck te maken met het voormalig rooms-katholieke ziekenhuis de Mariastichting aan de Kamperlaan? Indirect veel. Bismarck, kanselier van het koninkrijk Pruisen, ontketende in 1871 de zogenaamde ‘Kulturkampf’, in het Nederlands: ‘cultuurstrijd’. Pruisen had in de voorafgaande jaren grote delen van het Duitse rijk aan zich onderworpen. Bismarck wilde de interne eenheid van dit nieuwe rijk versterken. Het doelwit van deze strijd was vooral het katholieke volksdeel. Dit werd ervan verdacht eerder trouw te zijn aan Rome dan aan Berlijn. Nieuwe wetten beperkten de invloed van de katholieke kerk op het openbare leven. Eén slachtoffer daarvan was een franciscaanse zustergemeenschap in het Westfaalse stadje Salzkotten. Die gemeenschap mocht zich niet meer bemoeien met onderwijs en zocht nu een uitwijkplaats voor haar leden. Ze vond die onder andere in Nederland. Na zich eerst in enige andere plaatsen te hebben gevestigd, kwamen de zusters in 1885 ook naar Haarlem. Daar legden ze zich toe op verpleging van zieken.
> 4 min
Tussen de Kleine Houtweg en het Spaarne lag de bloemisterij van de firma Krelage. Het bedrijf droeg de naam ‘de Bloemhof’. De bloemisterij is allang volledig verdwenen. Ter plaatse herinneren nog de straatnamen Krelagestraat, Bloemhofstraat en Wintertuinplein aan wat hier ooit in volle glorie te bewonderen viel. De oprichter van deze bloemisterij was Ernst Heinrich Krelage, een Duitse immigrant die in het jaar 1804 als achttienjarige jongeman in Haarlem arriveerde. Voor zover bekend bestaat er niet zoiets als ‘de Nederlandse droom’ als tegenhanger van ‘the American dream’. Bestond die wel, dan zouden we zonder reserve kunnen zeggen dat Ernst Krelage hem realiseerde. Zijn levensverhaal was een success story.
> 4 min
De Islam is al geruime tijd, na het christendom, de grootste religie in Nederland. In het straatbeeld is dat niet direct te merken. Kerken zien we er genoeg, maar moskeeën zelden. Pas in de laatste jaren verschijnen er in de Nederlandse steden moskeeën die je door hun architectuur direct als zodanig herkent. Maar meestal vinden we een moskee nog terug in een oud gebouw in al even oude stadswijken. Als je niet kijkt naar het naambordje naast of boven de deur, loop je er voorbij zonder er iets van te merken. Ze zijn vaak ook klein. Ook de Turkse moskee in Haarlem zit al meer dan twintig jaar in een dergelijk oud gebouw in de Koningsteinstraat. Het valt nu wat meer op, maar dat komt omdat er in de omgeving zoveel is afgebroken. De moskee heeft inmiddels zijn langste tijd op die plek gehad, nieuwbouwplannen zijn in een ver gevorderd stadium.
> 3 min