Alkmaar

De Nieuwlanderpoort in Alkmaar

Nadat Alkmaar in 1572 de kant van de Opstand had gekozen, werd met man en macht begonnen aan het moderniseren van de vestingwerken. De bestaande fortificatie dateerde uit de jaren 1525-1550 en bestond uit bakstenen muren (aan de westkant van de stad) en met baksteen beklede aarden wallen. Op verschillende plaatsen waren halfronde torens gebouwd, waar geschut in geplaatst kon worden. Al snel was duidelijk dat de bestaande vestingwerken niet bestand zouden zijn tegen het moderne geschut. Inmiddels waren vestingbouwers tot het inzicht gekomen dat er grote bastions nodig waren en flinke aarden wallen. In 1573 werd aan de zuidoostkant van de stad de Nieuwlanderpoort gebouwd.

> 1 min

Stadswal bij Victoriepark in Alkmaar

In 1951 vond men bij het verlagen van de Wageweg ten behoeve van de aanleg van de Friesebrug een oude stadsmuur terug die de zuidkant van het Victoriepark begrensde. Tijdens een bezoek van koningin Juliana aan Alkmaar werd toen een gedenksteen geplaatst op de kopse kant van deze oude muur. Sinds dat jaar fungeert dit muurgedeelte, een rijksmonument, als een soort tuinmuur van het Victoriepark. In de jaren 2006 en 2008 werd, opnieuw naar aanleiding van wegwerkzaamheden, archeologisch onderzoek verricht naar de voormalige vestingwerken op deze plek.

> 3 min

De Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar

De Grote of St.-Laurenskerk is een grote driebeukige kruiskerk met zijkapellen, een zevenzijdig gesloten koor met kooromgang en een dakruiter. De kerk is gebouwd in de periode 1470 tot 1520 en geldt als een van de meest zuivere voorbeelden van de Brabantse gotiek in Holland. De kerk is gebouwd voor de rooms-katholieke eredienst en had een rijk versierd interieur. Het hoogaltaar schitterde met een drieluik van Maarten van Heemskerk, dat zich momenteel in de domkerk van het Zweedse Linköping bevindt.

> 1 min

De Ambachtsschool te Alkmaar

Het monumentale gebouw is in de jaren 1912/’13 gebouwd als ‘ambachtsschool voor Alkmaar en omstreken’ naar een ontwerp van de Alkmaarse architect Leguit en de landelijk befaamde architect Hanrath. De Alkmaarsche Courant sprak bij de opening van “een schoolpaleis, dat aan voornaamheid degelijken eenvoud paart”.

> 2 min

Friese Poort in Alkmaar voor Napoleon versierd

De Alkmaarse bevolking had zich op 15 oktober 1811 helemaal ingesteld op een bezoek van Napoleon aan de stad. Onderweg naar Den Helder zou hij namelijk Alkmaar aandoen. Hoe groot was de teleurstelling toen de bevolking hoorde dat Napoleon helemaal niet zou komen. Hij had voor een andere route gekozen, en die kwam niet langs de stad.

> 1 min

Stadhuis te Alkmaar

Het Alkmaarse stadhuis bestaat uit meerdere gebouwen van verschillende ouderdom, gegroepeerd rondom een centrale binnenplaats. De oudste delen, gelegen op de hoek van de Langestraat en Schoutenstraat, stammen nog uit de veertiende eeuw. Het hoofdgebouw met traptoren aan de Langestraat is in 1509-1520 opgetrokken in dezelfde stijl als de Grote Kerk: de Brabantse gotiek. Kenmerkend voor deze stijl is de toepassing van witte natuursteen (speklagen). Het Alkmaarse stadhuis was de plek waar het stadsbestuur in 1572 besloot om zich aan te sluiten bij de Opstand.

> 1 min

Waagplein

Na het succesvol doorstane Beleg in 1573 kreeg Alkmaar in 1581 als beloning voor de betoonde ‘getrouwigheit’ de inkomsten van de Waag. Een periode van voorspoed brak aan. Meren rondom Alkmaar werden drooggemaakt. De zuivelmarkt werd steeds belangrijker. Sierick Siersma schreef in 1652 in zijn beschrijving van Alkmaar – in druk verschenen bij de stadskaart van Joan Blaeu – , dat er steeds meer kaas werd aangevoerd, jaarlijks vaak rond de 500.000 pond. De kazen werden gemaakt door de boeren rondom Alkmaar, die ze vervolgens op de stedelijke kaasmarkt verkochten. Om ruimte voor de markt te krijgen, werd het Waagplein in de loop der eeuwen steeds groter gemaakt. Diverse woonhuizen aan de randen van het plein werden afgebroken om meer ruimte te krijgen. Dit proces ging door tot in de 19de eeuw. Na de opkomst van de fabrieksmatige kaasproductie in de 20ste eeuw, resteerde voor de Alkmaarse kaasmarkt alleen nog een toeristische functie. Hoe dan ook, nog altijd klinkt van midden april tot midden september elke vrijdag om 10.00 uur de bel als startsein voor de kaasmarkt!

> 1 min

Waagplein

Dit is het Waagplein. De Waag deed vanaf de veertiende eeuw dienst als ziekenhuis en kapel voor armen. Het gebouw is na het Beleg van Alkmaar aan de stad geschonken. Op het Waagplein vindt de bekende kaasmarkt van Alkmaar plaats.

> 0 min

De Sint-Laurentiuskerk en het reliek van het Heilige Bloedwonder van Alkmaar

Op 1 mei 1429 mocht een zekere Folkert voor de eerste keer na zijn inwijding als priester de Heilige Mis opdragen. Alle voorbereidingen waren getroffen. Hij had een mooi kazuifel aan en kreeg assistentie van andere priesters. Toch was hij verschrikkelijk zenuwachtig. En dat had een reden.

> 3 min

Als het ‘Heylighe Geestgasthuys’ kon praten…

Vaak denk ik nog terug aan de tijd dat ik veel betekende voor mijn gasten. Zij waren blij hier nog terecht te kunnen. Het was dankbaar werk. Na het Beleg van 1573 werd alles anders. Ik mocht die mensen niet meer helpen. In plaats daarvan hielp ik de Alkmaarse economie draaiende te houden. De enigen die ik toen nog blij kreeg, waren de heren die veel geld aan mij verdienden. Nee, geef mij maar de tijd dat ik het centrum was van de Alkmaarse armenzorg.

> 2 min

Klokkenvordering in Alkmaar tijdens Tweede Wereldoorlog

Op 1 december 1942 ontving NSB-burgemeester Van der Sluijs een brief van het Provinciale Bestuur van Noord-Holland. Hierin werd de mededeling gedaan dat spoedig een begin zou worden gemaakt met het vorderen van luidklokken. Omdat Alkmaar enkele klokken van historische waarde huisvestte, belde de burgemeester direct met dr. J. Kalf van de Inspectie Kunstbescherming. Hij wilde van hem weten of de monumentale klokken van het Stadhuis (uit 1602 en 1645), de Grote Kerk (1525) en de Accijnstoren (1628) wel van vordering waren gevrijwaard.

> 3 min

Koordirigent Cornelis Jonker

Voor zangliefhebbers in Alkmaar en wijde omstreken is Cornelis Jonker (1901-1980) een begrip. De in Alkmaar geboren dirigent heeft een halve eeuw lang een belangrijke rol gespeeld in het muziekleven van onze regio. Vooral de door hem gedirigeerde uitvoeringen van de Matthäus Passion in de Alkmaarse Grote Kerk zijn legendarisch.

> 4 min

Piccolo Perikelen

Vanaf de jaren zestig werd het steeds minder vanzelfsprekend dat vrouwen voor de kinderen zorgden en het huishouden deden. Ze wilden tijd voor zichzelf en er kwamen meer werkende moeders. In deze tijd kwam het fenomeen peuterspeelzaal op. Het aantal steeg van ongeveer 100 in 1968 naar bijna 3.000 in 1980. In 1977 werd de derde peuterspeelzaal van Alkmaar opgericht in nieuwbouwwijk Bergermeer: de ‘Piccolo’. Dit ging met de nodigde problemen gepaard.

> 4 min

Friese Poort in Alkmaar

 nHier stond vroeger de Friese Poort. Deze poort werd gebruikt om te controleren wie er de stad in en uit ging. En om belasting te heffen bij de handelaars.n n 

> 0 min

Nog nooit vertoond in Alkmaar

Het hardrijden op de fiets begint in Alkmaar zo’n 80 jaar terug. Jan van Baar vertelt levendig over pedaalridder Jan Kanonskogel, over hardfietsen met leverworst en lamsbout als prijzen en hoe de wielerbaan uiteindelijk in de kachel verdween. We citeren hierbij uit zijn verhaal in het boekje ‘Ik was erbij.’ De maand april was traditiegetrouw de opening van het seizoen voor de Alkmaarsche wielerbaan. In 1935 kwam er bij de houten wielerbaan een lichtinstallatie waarover de Alkmaarsche Courant ‘lyrisch’ verslag doet.

> 3 min

Zilveren polderschat kwart eeuw zoek

Hij is terug van weg geweest: de schitterende zilveren bodebus van de Schermer. Na de feesten bij het 350-jarig bestaan van de polder in 1983 verdween het kostbare stuk spoorloos. Pas een kwart later, in 2008, dook de bodebus weer op. Wat is een bodebus precies? Waar diende hij voor? Wie heeft dit poldericoon gemaakt? En hoe kon hij zoekraken?

> 3 min

Oorlogskind in Alkmaar

Vandaag hoorde ze de stem van de koningin op de radio. Ze heeft de koningin nog nooit gezien. Dat kan ook niet, omdat zij in Engeland woont. De kleine prinsesjes wonen al bijna vijf jaar met hun moeder in Canada. Zo lang duurt de oorlog nu al. “Landgenoten,” zei de koningin. Het klonk raar en ze heeft haar verder niet meer zo goed gehoord. Papa wel. Die is altijd heel blij als Radio Oranje er is. De Duitsers mogen er niets van merken. Die willen niet dat ernaar geluisterd wordt. Ze zeggen op de radio vreemde dingen. Vandaag zeiden ze: “De duif kan nog niet landen. De duif kan nog niet landen.” Dat zijn geheime boodschappen voor de Ondergrondse.

> 11 min

Het 8 oktoberfeest Alkmaar

Elk jaar op 8 oktober vieren de Alkmaarders Alkmaars Ontzet. Op die dag in 1573 gaf het Spaanse leger het beleg van de stad op. Anderhalve maand lang hadden de soldaten van Don Frederik, de zoon van Alva, die eerder Haarlem hadden ingenomen, tevergeefs Alkmaar belegerd en herhaaldelijk bestormd. De geuzen, aangevoerd door Sonoy, waren de stad te hulp gekomen, hadden de sluizen geopend en de dijken doorgestoken. Daardoor kwam de omgeving onder water te staan en moesten de Spanjaarden zich terugtrekken. Het was een keerpunt in de Tachtigjarige Oorlog: van Alkmaar begint de victorie!
De jaarlijkse viering van de overwinning is hét feest voor en door de Alkmaarders. Zes dagen lang zijn er naast de herdenkingsplechtigheid allerlei evenementen voor jong en oud zoals optochten, theatervoorstellingen, concerten en sportwedstrijden. Anja Maas – Van Vliet herinnert zich uit haar jeugd de viering van 1960.

> 8 min

De houten parels van Heiloo

Om versnippering van het landgoed Nijenburg tegen te gaan en als familiebezit veilig te stellen had Pieter van Foreest in 1913 land en goed ondergebracht in de Naamloze Vennootschap Maatschappij Nijenburg tot Exploitatie van Onroerende Goederen te Heiloo. De exploitatie van de bossen en de tuinbouwgrond gaf aanvankelijk een aanmerkelijke opbrengst, maar naarmate de belangstelling voor het bosrijke Heiloo als woonstede groeide werd het steeds aantrekkelijker stukken van het landgoed als bouwgrond te verkopen. In het begin van de jaren twintig reserveerde jonkheer Herpert van Foreest als directeur van de NV Nijenburg een serie bouwkavels voor de bouw van vier houten blokhuizen: De Specht aan de Heerenweg en Blockhove, De Lutine en het huis van Stet aan de Kennemerstraatweg.

> 2 min

Slimme marketingactie bij Vroom & Dreesmann in 1971

In januari 2011 had het Regionaal Archief in Alkmaar een open dag. Iedereen was welkom en kreeg de gelegenheid verhalen te vertellen aan de hand van meegebrachte foto’s. Het was een groot succes. De interviewers zaten net met een kopje koffie de strategie van de komende dag te bespreken, toen een man met een tas door een medewerker van het archief aan hen werd voorgesteld. Meneer Wester ging zitten en haalde uit de tas een ringband. Hij sloeg de map open en honderden kleine fotootjes werden zichtbaar. Aan de hand van die foto’s vertelde hij zijn verhaal.

> 3 min