Laag Holland

Door toedoen van mens en natuur is in de loop der eeuwen een uniek oer-Hollands landschap ontstaan in het gebied tussen Amsterdam-Noord, Zaanstad, Alkmaar en Hoorn. Laag Holland, zoals dit gebied genoemd wordt, ligt onder de zeespiegel. Het landschap zit vol met sporen van de tweestrijd tussen mens en water die als een rode draad door de rijke historie van het gebied loopt.

Op deze themapagina is een groot aantal verhalen en routes gebundeld die gaan over de historie, het landschap, de natuur en streekproducten uit Laag Holland. De diversiteit van Laag Holland komt tot uiting in de twee aparte Verhalenroutes door Waterland en de Zeevang. Daarnaast zijn er meerdere bestaande routes op deze themapagina terug te vinden, zoals de Hennep en Haringroute, De QR Kerkenroute Zeevang, de QR route Dik Trom en de QR route Historisch Purmerend.

Verhalen

In Holland staat een huis

“In Holland staat een huis, in Holland staat een huis, in Holland staat een huis, ja, ja, van je singela singela hopsasa, in Holland staat een huis, in Holland staat een huis. In dat huis daar woont een heer, in dat huis daar woont een heer, in dat huis daar woont een heer, ja, ja, van je singela singela hopsasa (…)” Je hebt dit liedje zo vaak op school gezongen dat je bij het lezen van de eerste regel direct het volledige kinderliedje in je hoofd hoort. Het is een echte klassieker, waarbij al zingend de familie in het Hollandse huis groeit. De heer kiest een vrouw, de vrouw een kind, het kind een kat of hond. En zo kan het eindeloos doorgaan. De variaties op ‘In Holland staat een huis’ zijn dan ook ontelbaar. Maar welke versie is het oudste?

5 min

Gluren mag: kunst achter het raam

Tot voor kort zaten er nog prostituees achter de ramen in de Sint Annenstraat op de Wallen. Nu wacht een ander soort verrassing voor de nietsvermoedende voorbijgangers die door de ramen gluren. De voormalige peeskamers zijn omgetoverd tot stijlvol ingerichte ruimtes, met negentiende-eeuwse decorstukken, spiegelvloeren en schilderijen. Het is een initiatief van het Van Gogh Museum, ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Lichte zeden’, over prostitutie in de Franse beeldende kunst uit de negentiende eeuw.

4 min

Cultuur en knaagdieren

Oud-Heldenaar Hans van Rossum bezocht herfst 2015 het kunstproject De Nollen van Ruud van de Wint in een binnenduingebied aan de zuidkant van Den Helder. De rondleiding over het terrein maakte herinneringen los aan zijn jeugd in de Helderse Keizerstraat, waar zijn vader in de jaren vijftig en zestig een kruidenierswinkel dreef.

4 min

Beeld: Levenskracht

Dit bronzen beeld uit 1967 waarin menselijke figuren centraal staan, is van Gerardus Cornelis (Sjra) Schoffelen (geboren 1937). Het toont een grote mate van expressiviteit, ritme, beweging en groei, zoals veel van zijn werk uit die tijd. Het beeld bestaat uit drie delen die een confrontatie aangaan. De twee buitenste delen omsluiten als het ware het derde deel dat de kern vormt. Deze kern probeert boven de twee andere delen uit te stijgen. In dit groeiproces zijn de verschillende delen onmisbaar voor elkaar.

1 min

De Steen van Bikbergen

Op een wandeling over de Gooise heidevelden kun je her en der zwerfstenen tegenkomen. Die stenen zijn hier gearriveerd tijdens de voorlaatste ijstijd en meegelift met het landijs uit Scandinavië dat toen ongeveer de helft van ons land bedekte. Ze verschillen nogal in grootte; een van de bekendste is de Hilversumse Kei die in 1921 met de harmonie voorop naar het centrum van Hilversum is gesleept. Deze zwerver lag oorspronkelijk op de nabije Aardjesberg, waar ook een ander fors exemplaar te vinden is, en weegt zo’n tienduizend kilo. Nog groter is een merkwaardige steen in het Bikbergerbos. Maar die is niet met een gletsjer uit het Noorden komen afzakken; hij is ter plekke in de Gooise bodem ontstaan.

4 min

Door de Straat Le Maire en langs Kaap Hoorn

“Als over Hooren blies de faem haer gulden horen, hoe Schouten d’aerden-kloot op nieus was omgegaen, niet als meer and’re, door de Straet van Magellaen, Maer d’engte van le Maire, zoo niemand dee te voren”, schreef Joost van Vondel in zijn klinkdicht (sonnet) over ‘de wonderlyke reyse vanden Hoornschen Meyr-man’ Willem Cornelisz. Schouten. Deze Hoornse zeeman heeft aan het begin van de zeventiende eeuw meerdere reizen naar Zuidoost-Azië gemaakt en ontdekte, samen met Jacob Le Maire, zoon van de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, de Straat Le Maire en Kaap Hoorn in de zoektocht naar een nieuwe westelijke route naar Indië; een enerverende reis. Maar wie mag met de eer strijken? Le Maire of Schouten?

6 min

Zaans Industrieel Erfgoed: Top vijf stukken uit het gemeentearchief

De Zaanstreek kent een zeer uitgebreide industriële geschiedenis en is daarmee één van de meest bekende plekken waar het Hollandse industriële erfgoed zijn sporen heeft achter gelaten. Het geheugen van de Zaanstreek is in het Gemeentearchief Zaanstad te vinden, waar boeken, tekeningen, verslagen, prenten, kaarten en foto’s over het gebied van vroeger tot nu verhalen. Hier een dwarsdoorsnede van de Zaanse industriële geschiedenis aan de hand van vijf waardevolle stukken uit het archief.

6 min

Echtparen vereeuwigd

Ze zijn jong, ze zijn rijk, ze zijn pas getrouwd. Maerten Soolmans en Oopjen Coppit zijn in 1634 geschilderd door Rembrandt. In het najaar van 2015 werden de bijzondere huwelijksportretten door Nederland en Frankrijk gekocht. Sinds begin maart 2016 hangen ze in het Louvre in Parijs. En vanaf 2 juli 2016 zijn de portretten drie maanden lang op een ereplaats naast de Nachtwacht in het Rijksmuseum te bezichten. Daarna gaan ze naar het museumatelier voor restauratie.

4 min

Boze begrafenisondernemers bestormen burgemeesterswoning

Op 31 januari en 1 februari 1696 was Amsterdam in de ban van een korte, maar grote volksopstand. Het stadsbestuur had besloten tot een nieuwe regeling en belasting op het begraven. Particuliere aansprekers, of begrafenisondernemers, voelden zich bedreigd en begonnen onder de bevolking te stoken met valse geruchten over de ongunstige effecten van de maatregelen. De groeiende volkswoede ontaardde uiteindelijk in een serie zeer gewelddadige rellen waarbij enkele regentenwoningen werden geplunderd en vernield.

5 min

Van Gogh in Noord-Holland

Één van de beroemdste kunstenaars uit Nederland, Vincent van Gogh, is geboren in Zundert, overleden te Auvers-sur-Oise en heeft het grootse gedeelte van zijn leven gewoond en gewerkt in afwisselend Brabant, Den Haag, Drenthe, België en Frankrijk. Nadat hij in mei 1877 naar Amsterdam verhuisde om zich voor te bereiden op het staatsexamen, haakte de schilder nauwelijks een jaar later af en vertrok richting Laken bij Brussel. Je zou terecht kunnen concluderen dat Van Gogh weinig tot niets te maken heeft gehad met Amsterdam, laat staan Noord-Holland. Drenthe is immers officieel erkend als ‘Van Gogh-provincie’. Toch staat het Van Gogh Museum in Amsterdam. Hoe komt dit museum en de grootste collectie van Van Goghs werk hier terecht en wat bindt Van Gogh nu juist wel met Noord-Holland?

4 min

Westfriese Omringdijk

Door het geografisch bijzondere gebied van West-Friesland loopt de oudste dijk van Nederland: de Westfriese Omringdijk. Dit 126 kilometer lange provinciale monument verbindt de historische steden Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik en beschermde honderden jaren lang een groot deel van Noord-Holland tegen oprukkend water. Deels vormt de Westfriese Omringdijk nog steeds een grens tussen land en water, maar elders loopt de dijk door land en tussen polders en droogmakerijen met een eveneens rijke historie.

4 min

Kopt je betsram, kraamvisitatie.

Menne pap, wat een dikke buik. Dat zeggen de kids als ze zon zwanger vrouwtje over straat zien strompelen. Ik als fenomenale vader, keur dit soort gedrag af. In dit verhaal leg ik uit hoe ik mijn kids heb laten zien wat het zwanger zijn precies inhoudt. Aan de hand van inwendige onderzoeken die speelsgewijs zijn uitgevoerd hebben zij zelf kunnen ervaren hoe het is om zwanger te zijn.

1 min

De Kinderboom op de Volewijck

‘Waar komen de baby’s vandaan?’ Menig ouder zal deze vraag krijgen van zijn of haar kroost. In de loop der eeuwen hebben zich creatieve oplossingen aangediend als antwoord op deze vraag. Komen ze van de ooievaar, uit putten en onder stenen vandaan of uit een kool? Een van deze oplossingen was de kinderboom, die volgens de volksoverlevering te vinden was op de Volewijck in Amsterdam-Noord.

1 min

Annie M.G. Schmidt

De verhalen over Jip en Janneke, versjes als Dikkertje Dap en vele anderen: wie is er niet groot mee geworden? Het blijmoedige werk van Annie M.G. Schmidt heeft generaties Nederlanders weten te boeien en doet dat nog steeds. Je zou kunnen stellen dat haar rijke oeuvre een deel is geworden van ons collectieve geheugen. Hoewel Annie niet afkomstig was uit Noord-Holland, was Amsterdam de plek waar zij het liefste was en een groot deel van haar leven woonde.

2 min

Gerard Adriaan Heineken (1841-1893), de man achter het wereldmerk

Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie Gerard Heineken. De man, de stad en het bier, geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.

4 min

Het leven van Anton Pieck (1895-1987)

Anton Pieck is een Nederlandse illustrator, tekenaar, schilder en graficus. Zijn grootste werk kent iedereen: het sprookjesbos van sprookjespark ‘de Efteling’ in Kaatsheuvel. Het oeuvre van tekenaar Anton Pieck is echter vele malen groter en dat weet iedereen wel. Veel Nederlanders hebben ook ander werk van de illustrator gezien, al was het maar op een kalender of postkaart. Over het leven van Anton Pieck zelf is minder bekend, dus bij dezen het verhaal achter de ontwerper van het sprookjesbos.

4 min

De pareltjes van het Vondelpark

Wat Hyde Park voor Londen en Central Park voor New York is, is het Vondelpark voor Amsterdam. Het groene hart van Amsterdam is niet alleen een bruisend en monumentaal park, het herbergt ook meerdere leuke en waardevolle elementen. Hier volgen de zes pareltjes van dit prachtige stadspark.

3 min

Manke Nelis

Manke Nelis is een Amsterdamse zanger van het levenslied. Hij treedt op met onder meer Tante Leen, Johnny Jordaan en André Hazes en speelt 41 jaar lang samen met zijn zwager, de accordeonist Johnny Meijer. Zijn grootste successen zijn Kleine Jodeljongen, Laat De Boel Maar Waaien en Tante Saar. Manke Nelis wordt in 1990 benoemd tot ereburger van Amsterdam.

2 min

Johnny & Rijk

Amsterdammer Johnny Kraaijkamp en Utrechter Rijk de Gooyer zijn als Johnny & Rijk een succesvol komisch duo met een eigen show op de Nederlandse televisie. Ze brengen ook platen uit en hebben in 1957 hun eerste hits met de singles Ik Ben Zo Blij en De Ouwe Sopraan Uit De Jordaan. Hun grootste hit hebben Johnny & Rijk in 1967 met De Bostellla.

2 min

Het Koninklijk Concertgebouw

Elke grote stad heeft een concertzaal, maar slechts weinige zijn zo beroemd als het Concertgebouw in Amsterdam. Het pand van architect Van Gendt staat bekend om zijn neoclassicistische uiterlijk en veelgeprezen akoestiek. Voordat in 1888 voor de eerste keer muziek door de Grote Zaal van het gebouw klonk, was er een lange weg met obstakels afgelegd.

2 min